Βελτιστοποίηση δικτύου άγονης γραμμής

Abstract

Το ελληνικό ακτοπλοϊκό σύστημα χαρακτηρίστηκε για χρόνια από τον παρεμβατισμό και την υπερπροστασία της ελληνικής πολιτείας. Η νησιωτική μορφολογία της χώρας με τα πολλά μικρά και απομακρυσμένα νησιά, κάνει αναγκαία την επιδότηση ορισμένων γραμμών, η εξυπηρέτηση των οποίων κρίνεται ασύμφορη για τους πλοιοκτήτες. Όσο ίσχυαν οι άδειες σκοπιμότητας το κράτος μπορούσε να εξασφαλίζει την σύνδεση των νησιών της άγονης γραμμής σχετικά εύκολα, με την απελευθέρωση όμως της παροχής υπηρεσιών στις θαλάσσιες μεταφορές τα πράγματα άλλαξαν. Οι πλοιοκτήτες στράφηκαν προς τις πιο εμπορικές γραμμές με αποτέλεσμα ο αριθμός και το κόστος των επιδοτούμενων γραμμών να ανέβουν κατακόρυφα και να φτάσουν για το 2009 τις 84 με το κόστος να ξεπερνά τα 36 εκ. ευρώ. Στα πλαίσια αυτής της διπλωματικής εργασίας θα γίνει μία παρουσίαση των χαρακτηριστικών του δικτύου επιδοτούμενων γραμμών όπως το θεσμικό πλαίσιο, η δομή του δικτύου και ο ακτοπλοϊκός στόλος. Θα γίνει μια περιγραφή της διαδικασίας που ακολουθείται για την σύναψη συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας, αλλά και των θεμάτων που προέκυψαν κατά την μετάβαση της ελληνικής ακτοπλοΐας από το καθεστώς του cabotage στο καθεστώς της ελεύθερης αγοράς. Θα αναφερθούμε στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος αλλά και στις προτάσεις που έχουν γίνει για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιδοτούμενων γραμμών, όπως η «Μελέτη Σκοπιμότητας (Κόστους – Οφέλους) εναλλακτικών λύσεων οργάνωσης του δικτύου ακτοπλοϊκών συνδέσεων ενδοεπικοινωνίας των μικρών νησιών του Αιγαίου» του ΙΜΕΤ και η εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου. Το σημαντικότερο μέρος όμως της εργασίας αυτής εξετάζει την δυνατότητα εφαρμογής ενός μαθηματικού μοντέλου για την βελτιστοποίηση των δρομολογίων τις άγονης γραμμής. Για να γίνει αυτό προσεγγίσαμε το ζήτημα της σχεδίασης του δικτύου επιδοτούμενων γραμμών σύμφωνα με το πρόβλημα του πλανόδιου πωλητή (traveling salesman problem TSP). Εξετάσαμε πέντε διαφορετικές περιπτώσεις κυκλικών ακτοπλοϊκών γραμμών για το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Η πρώτη αφορούσε μια υπάρχουσα γραμμή, δεύτερη μια γραμμή που περιλάμβανε όλα τα νησιά των Κυκλάδων ενώ η τρίτη και η τέταρτη ένα δίκτυο τριών γραμμών με κέντρο την Σύρο και την Πάρο αντίστοιχα. Τέλος η πέμπτη περίπτωση αφορά ένα δίκτυο τριών γραμμών με κέντρο δύο νησιά, την Σύρο και την Πάρο. Φαίνεται ότι η χρήση μαθηματικών μοντέλων για την βελτιστοποίηση ακτοπλοϊκών γραμμών μπορεί να δώσει αξιοποιήσιμα αποτελέσματα. Όμως για την βελτίωση της κατάστασης στις άγονες γραμμές χρειάζεται προσπάθεια για συνεννόηση από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες είναι μάλλον δυσανάλογα ακριβές σε σχέση με τις προσφερόμενες υπηρεσίες, οι λιμενικές υποδομές των νησιών ελλιπείς ενώ ο μέχρι τώρα σχεδιασμός του δικτύου επιδοτούμενων γραμμών κρίνεται αρκετά πρόχειρος.

The Greek coastal shipping system was characterized for years by the interventionism and the overprotection of Greek state. The morphology of the country, with a lot of small and isolated islands makes necessary the subsidy of certain lines, the service of which is disadvantageous for the ship-owners. As long as were in effect the cabotage the state could ensure the connection of non-commercial islands relatively easily, but the release of cabotage changed the terms and conditions.. The ship-owners turned to the more profitable lines and as a result the number and the cost of subsidised lines go up vertically and reach for 2009 the 84 with a cost that exceeds 36 mill. euro. In the current thesis are presented the characteristics of the network of subsidised lines, such as the institutional frame, the structure of network and the coastal shipping fleet. There is also a description of the process that is followed for the contracting of conventions of public service and difficulties that appeared at the transition of Greek coastal shipping from cabotage to free market. Finally mention is made of the existing problems in coastal shipping but also of the proposals that have been made for the amelioration of the system. The most important part of this work examines the possibility of application of a mathematic model for the optimisation of maritime network. The question of designing a network was approached through the travelling salesman problem (TSP). We examined five different cases of circular coastal lines for the cluster of Cyclades. First case concerned an existing line, the second case a line that included all the islands of Cyclades while the third and the fourth were networks of three lines with centre Syra and Paros. Finally the fifth case concerns a network of three lines with centre two islands, Syra and Paros. It appears that the use of mathematic models for the optimisation of coastal lines can give exploitable results. However the improvement of the subsidised lines needs efforts from all the involved sides. The freight cost is rather high considering the offered services on board and the harbour infrastructures of islands are insufficient. Furthermore it hasn’t been any serious attempt by the responsible authorities to design a more effective network until now.