Οικονομική Αποτίμηση των Θαλάσσιων Οικοσυστημάτων στο Πλαίσιο της Οδηγίας Πλαισίου 2008/56/ΕΚ

Abstract

Τα θαλάσσια και τα παράκτια οικοσυστήματα - και κατ’ επέκταση τα οφέλη που δημιουργούν στον άνθρωπο - υπόκεινται σε αυξανόμενες πιέσεις και ανταγωνιστικές χρήσεις. Αυτές οι πιέσεις οδηγούν, για παράδειγμα, στον εμπλουτισμό με θρεπτικά συστατικά, στην αύξηση των θαλάσσιων μεταφορών, στη ρύπανση, στο θόρυβο, στη δημιουργία ιζημάτων και στην αύξηση της οξύτητας των ωκεανών. Η διαχείριση των ανθρώπινων επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον ρυθμίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) με την υιοθέτηση της Οδηγίας - Πλαισίου 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2008 περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (Οδηγία - Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική - ΟΠΘΣ ή Marine Strategy Framework Directive - MSFD). Η ΟΠΘΣ στοχεύει στην επίτευξη ή τη διατήρηση μιας καλής περιβαλλοντικής κατάστασης (Good Environmental Status - GES) στις θάλασσες της Ευρώπης (Βαλτική Θάλασσα, Βορειοανατολικός Ατλαντικός, Μεσόγειος Θάλασσα και Εύξεινος Πόντος) το αργότερο έως το έτος 2020. Αντικείμενο της παρούσας μεταπτυχιακής μελέτης είναι η ανάλυση του περιεχομένου της ΟΠΘΣ και, στο πλαίσιο αυτής, η οικονομική εκτίμηση του κόστους υποβάθμισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Ελλάδας. Το κόστος της υποβάθμισης αναφέρεται στην εκτίμηση της απώλειας της ευημερίας λόγω της υποβάθμισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των σχετικών οικονομικών δραστηριοτήτων (αλιεία, μεταποίηση, τουρισμός, κ.ά.). Στην κατεύθυνση αυτή, ο υπολογισμός του κόστους υποβάθμισης πραγματοποιείται με βάση τις υπολογισμένες αξίες των θαλάσσιων υδάτων από την Συνοδευτική Τεχνική Έκθεση του ΥΠΕΚΑ (Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής) και μελετών που περιλαμβάνουν οικονομικές αξίες θαλάσσιων οικοσυστημάτων, λαμβάνοντας υπόψη τέσσερα σενάρια ως προς τη μείωση του οφέλους σε κάθε οικονομικό τομέα. Υπό τις χρησιμοποιούμενες παραδοχές, το κόστος υποβάθμισης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι κυμαίνεται, για το σύνολο των σεναρίων, μεταξύ 764.461.800€ (0,42% του ΑΕΠ) έως 4.929.367.600 € (2,67% του ΑΕΠ) με μέσο κόστος περί τα 2.069.485.900€ (1,12% του ΑΕΠ).

Coastal and marine ecosystems provide a variety of ecological functions that directly or indirectly translate to economic services and values to humans (MEA, 2003). They support fish populations that constitute a significant source of protein, sustain ecosystem stability through conservation of biodiversity and mitigation of climate change through carbon sequestration, act as sinks for byproducts of industrial or agricultural production and provide recreational and aesthetic benefits. Marine and coastal natural resources are, for the most part, renewable. If properly managed, they should provide continuing returns into the future without diminishing their productivity. Yet, for many of these resources, including those of importance to industries such as fishing and tourism, efficient management and sustainable exploitation have been the exception rather than the rule. Resources have been depleted and have collapsed due to human pressures and climate change, with economic and social consequences for humans (Remoundou et al., 2009). From a European policy perspective, increasing threats to the marine environment resulting from human use have been recognized, and there are several regulations that aim at managing the human impact on the marine environment. Most recently, the European Union (EU) adopted the Marine Strategy Framework Directive (MSFD) in 2008, which is to guide future maritime policy and aims at achieving or maintaining a good environmental status (GES) of Europe’s seas by 2020. The MSFD requires an assessment of how humans use the marine environment and the development of action plans and explicit measures to achieve a GES by 2020. Before their implementation, these measures inter alia need to be assessed by examining their cost-effectiveness (CEA) and by carrying out cost-benefit analysis (CBA). Many ecosystem goods and services, particularly those created in a marine environment, are not traded on markets and thus prices, as an indicator for values, do not exist. Environmental valuation methods can be used to value such non-market goods and services. The aim of this postgraduate thesis is to assess the total value of Greek marine ecosystem goods and services, as well as, their cost of degradation in the context of the Marine Strategy Framework Directive (MSFD, 2008). In particular, four different scenarios are applied, based mainly on the Greek Accompanying Technical Report of the Ministry of Environment, Energy and Climate Change (2012) as well as on other studies that provide economic values for marine ecosystems services, such as fisheries (including aquaculture), fishing processing, recreation, transportation, and climate regulation.