Ερμηνεύοντας τη Γεωδυναμική του παρελθόντος: Γεωδιαδρομές στις Καρστικές Γεωμορφές του γεωπάρκου Βίκου-Αώου με σκοπό την ανάπτυξη του Γεωτουρισμού στην περιοχή

Abstract

Η παρούσα εργασία αποτελεί αρχικά μια ακόμη συμβολή στην κατανόηση των εννοιών γεωπεριβάλλον, γεώτοπος, γεωλογική κληρονομιά, γεωποικιλότητα, γεωδιατήρηση, γεωπάρκο και γεωτουρισμός. Η άρρηκτη σχέση των δύο τελευταίων εννοιών έγκειται στα γεωλογικά-γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, σπανιότητας και αισθητικής που φέρει ένα γεωπάρκο και στην τουριστική αξιοποίηση τους. Στην Ελλάδα υπάρχουν 4 γεωπάρκα: το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου (έτος ίδρυσης 2000), το Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη (έτος ίδρυσης 2001), το Εθνικό Πάρκο Χελμού-Βουραϊκού (έτος ίδρυσης 2009) και το γεωπάρκο Βίκου-Αώου (έτος ίδρυσης 2010). Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η ενίσχυση του γεωτουρισμού στην ευρύτερη περιοχή του γεωπάρκου Βίκου-Αώου με την ανάδειξη του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής μέσα από τις σπάνιες γεωμορφές και τον τοπικό πολιτισμό. Για να αντιληφθεί ο επισκέπτης τη μοναδικότητα των γεωλογικών μνημείων και τα ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά προτείνεται το ερμηνευτικό εργαλείο των γεωδιαδρομών. Ως περιοχή μελέτης ορίστηκε το οροπέδιο της Αστράκας, το οποίο αναπτύσσεται σε θέση που από κλιματολογική (άφθονες βροχές, παγετούς, συχνές χιονοπτώσεις και παρατεταμένη χιονοκάλυψη που διαρκεί από τον Οκτώβριο έως τον Ιούνιο), γεωλογική (ασβεστολιθικά πετρώματα) και τεκτονική άποψη (ρήγματα, διακλάσεις) είναι πολύ ευνοϊκή για τη δημιουργία καρστικού ανάγλυφου. Κατόπιν συγκέντρωσης και μελέτης δεδομένων από τις σπηλαιολογικές αποστολές, από τις επιστημονικές μελέτες του Ινστιτούτου Μεταλλευτικών Ερευνών και ανεξάρτητων επιστημόνων πραγματοποιήθηκε επιτόπια καταγραφή γεώτοπων με έμφαση στο επιφανειακό (δολίνες, νερογλυφές, πεδία με καρστικοποιημένο ανάγλυφο) και στο υπόγειο καρστ (καταβόθρες, σπηλαιοβάραθρα), και στη συνέχεια ενοποιήθηκαν με την αποτύπωση τους σε γεωδιαδομές. Για την καταγραφή των γεωδιαδρομών στο πεδίο χρησιμοποιήθηκε συσκευή καταγραφής GPS (Global Positioning System). Στη συνέχεια τα δεδομένα ενσωματώθηκαν στους χάρτες του χαρτογραφικού προγράμματος TopoNavigatorGIS της AnaDigit. Παράλληλα ενσωματώθηκαν φωτογραφίες πάνω στους χάρτες για να διευκολυνθεί η περιγραφή της κάθε γεωδιαδρομής. Επίσης παρατίθεται η ανάλυση (μέγιστο και ελάχιστο υψόμετρο, συνολική ανάβαση, συνολική κατάβαση, συνολική υψομετρική διαφορά και μήκος) και το υψομετρικό προφίλ κάθε γεωδιαδρομής, ώστε ο επισκέπτης να γνωρίζει τα τεχνικά χαρακτηριστικά της, δεδομένου ότι κάποιες αποτελούν μια πολύωρη και απαιτητική επίσκεψη. Επομένως το ισχυρό τουριστικό προϊόν που προκύπτει από τον συνδυασμό του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος στο πλαίσιο της λειτουργίας του γεωπάρκου συνεισφέρει στην τοπική οικονομία εκκινώντας παράλληλα βιώσιμες επιχειρηματικές, εκπαιδευτικές και επιστημονικές δραστηριότητες.

The present study initially contributes to the further comprehension of concepts like geoenvironment, geosite, geological heritage, geodiversity, geoconservation, geopark and geotourism. The inextricable connection between the last two concepts lies on the special interest, scarcity and aesthetic of the geological and geomorphological characteristics found in a geopark and on their utilization for touristic development. In Greece, there are four geoparks: the Petrified Forest of Lesvos (established in 2000), the Natural Park of Psiloritis (established in 2001), the National Park of Chelmos-Vouraikos (established in 2009) and the geopark of Vikos-Aoos (established in 2010). The aim of this thesis is the reinforcement of geotourism in the wider area of Vikos-Aoos geopark by the emergence of the natural and the anthropogenic environment through the rare landforms and local culture. Geotrails are proposed as an interpretative tool for the perception of the uniqueness of the geological monuments. The study area is the Astraka plateau, which has been developed under appropriate climatic (abundant rain, frosts, frequent snowfall and prolonged snow cover from October untill June), geological (limestone) and tectonic (faults, discontinuities) conditions for the creation of karstic relief. An in-situ record of geosites was organized, considering the data of the speleological expeditions, the scientific studies of the Institute of Geology and Mineral Exploration, and the international literature. A rich surface karst (sinkholes, Rinnenkarren, Maanderkarren, clints, limestone pavements) and subsurface karst (sinks, caves with stalactites and stalagmites, deep holes) was found and subsequently consolidated within a number of proposed geotrails. Geotrails were recorded with a Global Positioning System and the data were incorporated in the maps of the cartographic software TopoNavigatorGIS of AnaDigit. Photographs were also incorporated on the maps to facilitate the description of each geotrail. Moreover, a technical analysis (maximum and minimum altitude, total ascent and descent, elevation profile, and total length) of each geotrail is presented in order to assist the visitors to evaluate the respective fitness level required. Consequently, the outcome is a powerful touristic product that derives from the combination of the natural and cultural environment under the existence of a geopark, thus contributing to the local economy with business, educational and scientific activities.