Κριτική ανάλυση ρευμάτων του υλισμού: d'Espagnat και Comte-Sponville

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία επιδιώκει να σκιαγραφήσει τη σημερινή συζήτηση γύρω από το θέμα του υλισμού και της χρήσης του ως εννοιολογικού πλαισίου στο οποίο είναι ερμηνεύσιμα τα σημερινά δεδομένα των φυσικών επιστημών. Ειδικότερα, επιχειρούμε να παρέμβουμε στην συζήτηση μεταξύ των d'Espagnat και Compte-Sponville γύρω από βασικά ζητήματα της φιλοσοφίας της επιστήμης. Το πρώτο κεφάλαιο αφορά στην εξέλιξη του υλιστικού ρεύματος από την γέννηση του έως σχεδόν σήμερα. Δεν πρόκειται για κάτι τετριμμένο, αντίθετα η μελέτη της ιστορικότητας των ιδεών είναι στοιχείο για μια διαλεκτική μέθοδο και συστατικό για τις σημερινές απαντήσεις που προσπαθούμε να δώσουμε. Ο διάλογος των δύο φιλοσόφων ανοίγει μεγάλα ζητήματα που έχουν σχέση με την φιλοσοφία της επιστήμης. Ο d'Espagnat παίρνει μια κριτική στάση πάνω στο ζήτημα της πραγματικότητας και της έννοιας της ύλης. Βασίζεται πάνω στην άρνηση της μηχανιστικής οντολογίας, κάνοντας όμως το σφάλμα να υιοθετεί ένα πνευματικό πόλο, πράγμα που υποσκάπτει τον ρεαλισμό του. Από την άλλη ο Compte-Sponville υποστηρίζει τον νεοϋλισμό που όπως θα δούμε έχει πολλά προβλήματα. Δεν προσπαθούμε να δαιμονοποίησουμε κάποιον από τους δύο. Αντίθετα προσπαθούμε να βρούμε τα εύλογα σημεία τους και να σκιαγραφήσουμε μια διαλεκτική υλιστική μέθοδο ερμηνείας του σώματος των σύγχρονων φυσικών επιστημών. Επιγραμματικά θίγονται τα θέματα της πραγματικότητας στην κβαντική μηχανική, της αιτιότητας, της τοπικότητας, του μη διαχωρίσιμου και της ασυνέχειας.

The present thesis aims to outline the contemporary argumentation on the subject of materialism and its use as a conceptual framework, within which the contemporary state of natural science is interpretable. Especially, we are attemping to intervene in the dialogue between d'Espagnat and Compte-Sponville about basic issues of philosophy of science. The fist chapter concerns the evolution of materialism from its very beginnings up until almost today. It is not a trivial matter; on the contrary, studying the history of ideas is basic for a dialectic method and component to the answers we attemp to give. The dialogue of the two philosophers raises all major issues related to philosophy of science. d'Espagnat takes a critical stance on the issue of reality and the notion of matter. He relies on the denial of mechanistic ontology, but makes the mistake to adopt a spiritual pole that undermines his realist point of view. On the other hand Compte-Sponville supports neomaterialism, which as we will see entails many problems. Far from demonizing any of the two, we are trying to isolate the reasonable points of both of them and outline a dialectical materialist method of interpretation of the corpus of knowledge of modern natural science. In short, issues raised in the text include reality in quantum mechanics, causality, locality, non separability and discontinuity.