Ελαιώνας - Βοτανικός, ένας πνεύμονας πρασίνου για όλους

Abstract

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός έχει ως στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, καθώς επηρεάζει την ανάπτυξη του χώρου και κατά συνέπεια τα κοινωνικά – οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής όπου γίνεται η πολεοδομική παρέμβαση. Η παρούσα διπλωματική αφορά τον Ελαιώνα της Αθήνας κι αποτελεί μια προσπάθεια ανάδειξης του τόπου και του τοπίου της περιοχής. Οι προτάσεις στοχεύουν στον επαναπροσδιορισμό της συνολικής έκτασης στο σύγχρονο αστικό ιστό, αναδεικνύοντας τη φυσική και ιστορική αξία της περιοχής.Σήμερα, η πόλη έχει ανάγκη από χώρους που να παρέχουν τη δυνατότητα 24ωρης χρήσης, ολόχρονα, με πολιτική, πολιτιστική και αθλητική υποδομή, ενδιαφέρον διαδρομές και χώρους ηρεμίας και ψυχαγωγίας για όλες τις ηλικίες. Οι ανάγκες αυτές ανοίγουν καινούριες προοπτικές στο σχεδιασμό αστικού χώρου. Η σημασία της δημιουργίας μεγάλων πνευμόνων πρασίνου στο πολεοδομικό συγκρότημα Αθήνας – Πειραιά είναι η τελευταία δυνατότητα που έχει απομείνει για να αποφευχθούν οι συνθήκες ασφυξίας της πόλης. Προτείνεται ο Ελαιώνας να μετατραπεί σε ένα μητροπολιτικό πάρκο μεγάλης εμβέλειας με σκοπό την ανάδειξη της περιοχής ως χώρο ζωτικής σημασίας στους κατοίκους της πόλης. Ταυτόχρονα, επιδιώκεται η σύνδεση του Ελαιώνα με την ευρύτερη περιοχή και κυρίως με σημεία πολιτιστικού, αρχαιολογικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Η οργανωτική δομή που διαμορφώνεται στη περιοχή, προσδίδει σε αυτήν αναγνωσιμότητα και ταυτότητα, χαρακτηριστικά που απουσιάζουν από τη σημερινή μορφή της.Για να γίνει κατανοητή η παραπάνω πρόταση, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί η ιστορία του Ελαιώνα αλλά και η υφιστάμενη κατάσταση του δομημένου περιβάλλοντος. Παράλληλα, γίνεται αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο αλλά και στις προτάσεις που έγιναν κατά καιρούς για την πολεοδομική ανάπλαση της περιοχής. Στη συνέχεια, αναλύεται η πρόταση ανάπλασης καθορίζονταςτις βασικές θεματικές ενότητες που την απαρτίζουν. Αυτές, δίνονται υπό μορφή «toolbox», δηλαδή σαν αναπτυξιακά εργαλεία με σκοπό την συγκρότηση ενός πολυθεματικού πάρκου με πολυδιάστατο χαρακτήρα. Το πολεοδομικό πλαίσιο της ανάπλασης περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός θεματικού πάρκου όπου θα πρωταγωνιστούν οι ελεύθεροι χώροι ενώ οι υπόλοιπες χρήσεις και θεματικές περιοχές θα συνδέονται μέσω μιας απλής ρυμοτομίας στα πλαίσια της βιώσιμης κινητικότητας, η οποία εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία του. Παράλληλα, δίνονται οι βασικές κατευθύνσεις και στόχοι που αφορούν την ευρύτερη περιοχή με σκοπό τη σύνδεση του πάρκου με το ιστορικό κέντρο, ενδυναμώνοντας το μητροπολιτικό του χαρακτήρα.Τέλος, δίνονται ενδεικτικές προτάσεις που αφορούν τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου.

Τα σχέδια που αφορούν την ανάπλαση πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση του σχεδιαστικού προγράμματος GoogleSketchUp ενώ τα σχέδια χρήσεων γης, οδικού δικτύου και χώρων πρασίνου διαμορφώθηκαν σε περιβάλλον AutoCAD.

Urban design aims at upgrading the quality of life, as it affects the development and therefore the social – economic characteristics of the area where the urban intervention takes place. This dissertation deals with the regeneration of the Athenian Elaionas (a region in the southwest of central Athens) and analyzes an effort to promote this particular area and its surroundings. The proposal aims to redefine the total area in modern urban fabric, highlighting its natural and historical value. Today, the city of Athens is in need of places of 24 – hour use, throughout the year, with political, cultural and sports facilities, interesting routes and places of entertainment for all ages. These needs may open new perspectives in the design of urban space. The importance of creating a large green park especially in the urban area of Athens is one of the last options left to avoid the rapid growth of concrete buildings in the city. The project’s proposal is to transform Elaionas into a long range metropolitan park and an area of vital importance to the residents of the city. In addition, there is an attempt to link the area with other nearby places of cultural, archaeological and environmental interest. The organizational structure that is formed in the region, gives legibility and a unique identity to the place, features that are missing from its current form. Therefore, the history of Elaionas is explained and the state of the built environment is analyzed. Furthermore, reference is made to the institutional framework and the various proposals made at previous times for the urban regeneration of the area. The proposal is being defined by various key points, which are given in the form of a «toolbox»: development tools to create a multidisciplinary and multidimensional theme park. The context of urban redevelopment includes the creation of a park where there will be mostly open spaces and the other facilities will be connected by a simple urban planning, ensuring sustainable mobility and smooth operation. Also, the basic guidelines and targets in order to link the park with Athens historical center are being demonstrated, thus strengthening the park’s metropolitan character. Finally, indicative proposals are given for the regeneration of the landscapes around the park.

The reconstruction and regeneration of the area was performed using the design software SketchUp and the maps of land-use, road and green areas by AutoCAD software.