Αποτύπωση της υφιστάμενης διαχείρισης αποβλήτων από Βιομηχανικές Mονάδες Παραγωγής Ελαιολάδου και Επεξεργασίας Γάλακτος- Δυνατότητες αξιοποίησης

Αγγέλη, Ευαγγελία

dc.contributor.author	Αγγέλη, Ευαγγελία	el
dc.date.accessioned	2015-03-05T10:15:37Z
dc.date.available	2015-03-05T10:15:37Z
dc.date.issued	2015-03-05
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/40387
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.3317
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο--Μεταπτυχιακή Εργασία. Διεπιστημονικό-Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) “Περιβάλλον και Ανάπτυξη”	el
dc.rights	Default License
dc.subject	Απόβλητα	el
dc.subject	Διαχείριση	en
dc.subject	Ελαιόλαδο
dc.subject	Γαλακτοβιομηχνίες
dc.subject	Αξιοποίηση
dc.subject	Waste
dc.subject	Managment
dc.subject	Oliveoil
dc.subject	Dairy
dc.subject	Valorization
dc.title	Αποτύπωση της υφιστάμενης διαχείρισης αποβλήτων από Βιομηχανικές Mονάδες Παραγωγής Ελαιολάδου και Επεξεργασίας Γάλακτος- Δυνατότητες αξιοποίησης	el
heal.type	masterThesis
heal.classification	ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ	el
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2014-10-29
heal.abstract	Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών αποτελεί σταθερά έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της ευρωπαϊκής οικονομίας και σε εθνικό επίπεδο θεωρείται η βάση για την ανάπτυξη της ελληνικής μεταποίησης. Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων και ποτών χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια, έντονη επενδυτική και εμπορική δραστηριότητα και παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας. Η δυναμική της παρουσία στην οικονομία της χώρας έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή αποβλήτων που απαιτούν διαχείριση με στόχο την περεταίρω αξιοποίησή τους. Η παρούσα εργασία στοχεύει στην αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με τη διαχείριση των υγρών και στερεών αποβλήτων οργανικής φύσεως σε εθνικό επίπεδο και στην ανάδειξη βέλτιστων τρόπων διαχείρισής τους αλλά και αξιοποίησης αυτών . Οι κλάδοι που μελετήθηκαν είναι οι ακόλουθοι: α) παραγωγή φυτικών και ζωικών ελαίων και λιπών με έμφαση στην παραγωγή του ελαιολάδου και του πυρηνελαίου (Κλάδος 10.4) και β) παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων (Κλάδος 10.5). Η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με τη διαχείριση των υγρών και στερεών αποβλήτων στους κλάδους ενδιαφέροντος στηρίχθηκε στην ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογίας τεσσάρων βημάτων. Το πρώτο στάδιο στόχευε στην κατάρτιση πινάκων βιομηχανικών μονάδων τροφίμων και ποτών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ανά εξεταζόμενο κλάδο. Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν αφορούσαν στα εξής: (α) επωνυμία της βιομηχανίας, (β) τοποθεσία που δραστηριοποιείται, (γ) στοιχεία επικοινωνίας (τηλέφωνο, fax, e-mail, ιστοσελίδα), (δ) κύκλος εργασιών καθώς και (ε) βιομηχανική δραστηριότητα στην οποία υπάγεται. Συνολικά, από το στάδιο αυτό καταγράφηκαν 392 βιομηχανικές μονάδες εκ των οποίων οι 274 ασχολούνται με την παραγωγή φυτικών και ζωικών ελαίων και λιπών και οι 118 δραστηριοποιούνται με την παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων. Στη συνέχεια, ακολούθησε το δεύτερο στάδιο τα οποίο στόχευε στη συλλογή αναλυτικών στοιχείων σχετικά με την παραγωγή υγρών και στερεών αποβλήτων καθώς και με τη διαχείριση αυτών στη βιομηχανία και στηρίχθηκε σε τηλεφωνικές επικοινωνίες με τους υπευθύνους για θέματα διαχείρισης περιβάλλοντος των βιομηχανιών, σε επισκέψεις στις εγκαταστάσεις των βιομηχανιών, σε έρευνα από το διαδίκτυο σε ιστοσελίδες αλλά και στη συμπλήρωση ερωτηματολογίων. Για τις ανάγκες τις έρευνας διαμορφώθηκαν δύο τύποι ερωτηματολογίων, ένα εκτενές και ένα σύντομο. Στο τρίτο στάδιο, ακολούθησε η καταγραφή των συλλεχθέντων στοιχείων για 48 βιομηχανίες εκ των οποίων οι 22 ασχολούνται με την παραγωγή φυτικών και ζωικών ελαίων και λιπών και οι 26 δραστηριοποιούνται στην παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων. Τέλος, στο τέταρτο στάδιο πραγματοποιήθηκε ανάλυση και αξιολόγηση των στοιχείων που προέκυψαν από την εφαρμογή των προηγούμενων σταδίων. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική ανασκόπηση και καταγραφή των διεθνών πρακτικών στη διαχείριση των εν λόγω κλάδων αλλά και στις σύγχρονες τάσεις για αξιοποίηση των παραγόμενων υγρών και στερεών αποβλήτων. Εν γένει, ο κλάδος των τροφίμων και των ποτών συνδέεται με υψηλές καταναλώσεις νερού οι οποίες εξαρτώνται κυρίως με το είδος του παραγόμενου προϊόντος. Η κατανάλωση νερού οδηγεί σε παραγωγή υγρών αποβλήτων με υψηλές τιμές οργανικού φορτίου. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι τα υγρά απόβλητα που παράγονται από τις ελληνικές βιομηχανίες των υπό μελέτη κλάδων, προέρχονται κυρίως από τις εκπλύσεις του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται κατά την παραγωγική διαδικασία (πλύσιμο δοχείων και δεξαμενών ανάμιξης πρώτων και βοηθητικών υλών, πλύσιμο των δεξαμενών αποθήκευσης των πρώτων υλών αλλά και των δεξαμενών στις οποίες φυλάσσονται προσωρινά τα προϊόντα έως ότου να διατεθούν στην αγορά) καθώς και από συγκεκριμένα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας ανάλογα με τη δραστηριότητα της βιομηχανίας. Από την έρευνα αναδείχθηκαν ως κυριότερες τεχνολογίες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων ελαιουργείων οι φυσικοχημικές, θερμικές και βιολογικές μέθοδοι. Στην Ελλάδα η διαχείριση των παραγόμενων υγρών αποβλήτων από βιομηχανικές μονάδες του κλάδου 10.4, στηρίζεται κυρίως στη μέθοδο της εξάτμισης σε ανοικτές εδαφοδεξαμενές ύστερα από προεπεξεργασία. Αντίστοιχα, η διαχείριση των υγρών αποβλήτων των βιομηχανικών μονάδων του κλάδου 10.5 περιλαμβάνει κυρίως αερόβια βιολογική επεξεργασία και συγκεκριμένα το συμβατικό σύστημα της ενεργούς ιλύος. Τα στερεά απόβλητα των βιομηχανιών τροφίμων, χαρακτηρίζονται από υψηλές συγκεντρώσεις σε άνθρακα, άζωτο και φώσφορο. Η ποιοτική και ποσοτική σύσταση των στερών απόβλητων των βιομηχανιών του κλάδου 10.4 σχετίζονται είτε με αυτή καθεαυτή την παραγωγική διαδικασία είτε με τη μέθοδο διαχείρισης των υγρών αποβλήτων που εφαρμόζεται. Αντίστοιχα, στα στερεά απόβλητα των ελληνικών βιομηχανιών του κλάδου 10.5 συμπεριλαμβάνονται στερεά απόβλητα από την παραγωγική διαδικασία αλλά και ιλύς από το βιολογικό καθαρισμό των αποβλήτων. Επίσης, στερεά απόβλητα παράγονται από τη χρήση ορισμένου βοηθητικού εξοπλισμού και συνοδών έργων. Έτσι παρατηρείται συχνά η παραγωγή τέφρας (από τη χρήση καυστήρων), η παραγωγή σκόνης (που συλλέγεται σε κυκλώνες και οφείλεται π.χ. στη χρήση ξηραντήρων ή καυστήρων), η παραγωγή χρησιμοποιημένης γης διατόμων και αποχρωστικής γης (για την επεξεργασία και τον τελικό καθαρισμό των παραγομένων υγρών προϊόντων) και τέλος η παραγωγή ιλύος από τη λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού. Η τέφρα που παράγεται διατίθεται σε ΧΥΤΑ ενώ η ιλύς διατίθεται κυρίως σε ΧΥΤΑ αλλά και ως βελτιωτικό εδαφών στη γεωργία. Επιπλέον, στα απόβλητα των βιομηχανιών αυτού του κλάδου εντάσσονται και τα απόβλητα συσκευασιών και τα ειδικά ρεύματα αποβλήτων. Σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο τα αγροτοβιομηχανικά απόβλητα όπως αυτά που προέρχονται από ελαιουργεία και γαλακτοβιομηχανίες, αποτελούν σημαντικές πηγές ρύπανσης και ένα μεγάλο τμήμα ερευνών έχει εστιάσει στη διαχείρισή τους. Ειδικά για τα απόβλητα ελαιουργείων απαγορεύεται σε όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες η διάθεσή τους σε υδάτινους αποδέκτες και δημόσιες αποχετεύσεις χωρίς προεπεξεργασία. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα απόβλητα ελαιουργείων είναι κυρίως οι φυσικοχημικές ενώ ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα από την εφαρμογή των αναερόβιων μεθόδων επεξεργασίας. Η επεξεργασία των αποβλήτων από γαλακτοβιομηχανίες σε διεθνές επίπεδο εστιάζει στην εφαρμογή αερόβιων και αναερόβιων μεθόδων και ειδικά για τα απόβλητα από τυροκομεία εφαρμόζονται μέθοδοι φιλτραρίσματος και υπερδιήθησης για την αποµόνωση και αξιοποίηση των πρωτεϊνών του τυρογάλακτος. Επιπλέον, αναδείχθηκαν σημαντικές δυνατότητες αξιοποίησης των αποβλήτων των μελετηθέντων κλάδων είτε ως πρώτες ύλες για τη παραγωγής άλλων προϊόντων είτε μέσω της μετατροπής τους σε χρήσιμα υλικά. Τα απόβλητα και τα παραπροϊόντα των βιομηχανιών των κλάδων αυτών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες για την ανάκτηση μορίων με εφαρμογές στην παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων και την κοσμετολογία και στην παραγωγή πρόσθετων συνθετικών υλικών. Επιπλέον εμφανίζουν δυνατότητες ενεργειακής αξιοποίησης αλλά και προοπτικές εφαρμογής βιοτεχνολογικών μεθόδων υψηλής απόδοσης. Από τα προαναφερθέντα προέκυψε ότι η παραγωγή αποβλήτων αυτών των κλάδων αποτελεί μία κυρίαρχη πηγή ρύπανσης σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο καλύπτοντας ένα μεγάλο κομμάτι έρευνας. Στην Ελλάδα, για τα απόβλητα ελαιουργείων δεν έχει αναδειχθεί έως τώρα κάποια ικανοποιητική τεχνική λύση που να ικανοποιεί τα δεδομένα της χώρας (πλήθος ελαιουργείων, γεωγραφική διασπορά, χαρακτηριστικά προκύπτοντων αποβλήτων) παρά το γεγονός ότι υπάρχει έντονη ερευνητική δραστηριότητα αναφορικά με τα απόβλητα του κλάδου. Τα απόβλητα που προέρχονται από τις βιομηχανίες γάλακτος υφίστανται κυρίως αερόβιες επεξεργασίας χωρίς να διαφοροποιούνται ιδιαίτερα από τις διεθνείς και ευρωπαϊκές τεχνικές. Τέλος, αναδεικνύονται συνεχώς δυνατότητες εναλλακτικής διαχείρισης και αξιοποίησης των προκύπτοντων αποβλήτων και παραπροϊόντων.	el
heal.advisorName	Λοϊζίδου, Μαρία	el
heal.committeeMemberName	Χαραλάμπους, Αικατερίνη	el
heal.committeeMemberName	Λυμπεράτος, Γεράσιμος	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.fullTextAvailability	true