Διερεύνηση των μηχανισμών μεταβολών χρήσεων γης ως αποτέλεσμα του φαινομένου της αστικής διάχυσης στον ελληνικό χώρο

Πετρολέκας, Κωνσταντίνος; Petrolekas, Konstantinos

dc.contributor.author	Πετρολέκας, Κωνσταντίνος	el
dc.contributor.author	Petrolekas, Konstantinos	en
dc.date.accessioned	2015-04-28T09:41:54Z
dc.date.available	2015-04-28T09:41:54Z
dc.date.issued	2015-04-28
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/40653
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.4072
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο--Μεταπτυχιακή Εργασία. Διεπιστημονικό-Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) “Περιβάλλον και Ανάπτυξη”	el
dc.rights	Default License
dc.subject	Αστική Διάχυση	el
dc.subject	Χρήσεις Γης	el
dc.subject	Ελληνικός Χώρος	el
dc.subject	Συμπαγής Πόλη	el
dc.subject	Αστική Επέκταση	el
dc.subject	Urban Sprawl	en
dc.subject	Land Use	en
dc.subject	Compact City	en
dc.subject	Urban Expansion	en
dc.title	Διερεύνηση των μηχανισμών μεταβολών χρήσεων γης ως αποτέλεσμα του φαινομένου της αστικής διάχυσης στον ελληνικό χώρο	el
dc.title	Consideration of land use changes as a result of urban sprawl phenomenon in Greece	en
heal.type	masterThesis
heal.classification	Χρήσεις Γης	el
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2014-11-25
heal.abstract	Η αστική διάχυση είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από τη μαζικότητά του σε παγκόσμιο επίπεδο, κυρίως κατά το 2ο μισό του 20ου αιώνα, και από την πολυπλοκότητά του, που σχετίζεται με τους πολυεπίπεδους μηχανισμούς δημιουργίας και έκφρασής του. Συνακόλουθα, πρόκειται για ένα ζήτημα που μπορεί να εξεταστεί από πολλές σκοπιές, είτε ως βασικό αντικείμενο διερεύνησης, είτε στο πλαίσιο διερεύνησης άλλων θεμάτων, κάτι που εξηγεί και την εξαιρετικά πλούσια βιβλιογραφία που αναφέρεται σε αυτό. Αποτελεί μία βασική μορφή αστικής μεγέθυνσης και, σε παλαιότερες περιόδους, θεωρείτο μια χωρική έκφραση της αστικής πληθυσμιακής μεγέθυνσης και της αντίστοιχης κάλυψης αυξανόμενων στεγαστικών αναγκών. Ωστόσο, η σύγχρονη εκδοχή του φαινομένου εκτιμάται ότι περιλαμβάνει πολύ πιο σύνθετες διεργασίες, που εδράζονται σε παράγοντες, κυρίως οικονομικούς και κοινωνικούς. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται να πλειοψηφούν οι απόψεις που επικεντρώνονται στις αρνητικές συνέπειες της αστικής διάχυσης: κατασπατάληση των εδαφικών πόρων, αλλοίωση των οικοσυστημάτων και του τοπίου, υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος κ.ά. Αυτό άλλωστε έχει πυροδοτήσει και σειρά αναζητήσεων για εναλλακτικούς τρόπους θεώρησης της αστικής ανάπτυξης, με χαρακτηριστικότερο το μοντέλο της συμπαγούς πόλης. Στον αντίποδα, σε όλες τις απόψεις που εκφέρονται - ακόμα και στις πλέον αρνητικές -, μπορεί να ανιχνευθεί η αίσθηση ότι η αστική διάχυση είναι στενά συνυφασμένη με την ελευθερία των ανθρώπινων επιλογών, επομένως και με την ανθρώπινη φύση. Έτσι, η αναζήτηση βιώσιμων μοντέλων αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης με πλήρη άρνηση του φαινομένου ενδέχεται να αποτελεί ένα σχεδόν αδύνατο εγχείρημα. Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία αποπειράται να προσεγγίσει τις μεταβολές των χρήσεων γης που προκαλεί το φαινόμενο της αστικής διάχυσης, γενικότερα και ειδικά στον ελληνικό χώρο, επιλέγοντας την προτεραιότητα στα "γιατί", έναντι των "πώς" του φαινομένου. Έτσι, δίνεται έμφαση στους μηχανισμούς που το προκαλούν, περιγράφονται τα χαρακτηριστικά και οι προεκτάσεις που αυτό λαμβάνει σε οικολογικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο, και διερευνώνται οι επιπτώσεις του ως προς τον άνθρωπο, το περιβάλλον και τη σχέση πόλης - υπαίθρου. Τέλος, η εξέταση της αστικής διάχυσης στον ελληνικό χώρο βασίζεται στην τοποθέτηση του φαινομένου στην ιστορικό πλαίσιο της χώρας μας, στην προσεκτική αποτίμηση του ρόλου του ελληνικού θεσμικού πλαισίου στην εξέλιξή του, και στην εξέταση διαφορετικών τοπικών παραλλαγών του φαινομένου σε τρεις αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις περιοχών της Ελλάδας. Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη, που αφορούν το θεωρητικό υπόβαθρο του θέματος σε διεθνές επίπεδο και τη διερεύνησή του στον ελληνικό χώρο. Κάθε μέρος περιλαμβάνει δύο κεφάλαια, οπότε τα συνολικά κεφάλαια της εργασίας είναι τέσσερα.Στο 1ο Κεφάλαιο γίνεται μια συνοπτική θεωρητική καταγραφή του θέματος των μεταβολών των χρήσεων γης. Περιγράφονται οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τα συστήματα των χρήσεων γης, παρουσιάζονται τα κρίσιμα μεθοδολογικά ζητήματα που αφορούν τη σχετική ανάλυση, μαζί με μια σύντομη αναφορά στις κυριότερες σχετικές θεωρίες. Το Κεφάλαιο καταλήγει στις προσπάθειες τυποποίησης των μεταβολών των χρήσεων γης, απ' όπου, κυρίως, αντλούνται στοιχεία για τη συνέχεια της εργασίας Το 2ο Κεφάλαιο επιχειρεί να παρουσιάσει την ταυτότητα του φαινομένου της αστικής διάχυσης, σε διεθνές επίπεδο, από όλες τις δυνατές πλευρές (ιστορικές καταβολές, μορφολογία, παράγοντες, επιπτώσεις), με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία. Στο τέλος του κεφαλαίου προσεγγίζονται αδρομερώς οι εναλλακτικές προτάσεις αντιμετώπισης του φαινομένου, με έμφαση στη θεωρητική τους βάση. Το 3ο Κεφάλαιο περιγράφει το πλαίσιο μέσα στο οποίο μεταβάλλονται οι χρήσεις γης στην Ελλάδα, σαν πρώτο βήμα της τοποθέτησης της αστικής διάχυσης στον ελληνικό χώρο που ακολουθεί στο επόμενο Κεφάλαιο. Δίνεται έμφαση στις, κατά την άποψη του συντάκτη, ελληνικές ιδιαιτερότητες (ιστορία και θεσμικό πλαίσιο) που αφορούν τη διαμόρφωση των αστικών χρήσεων στη χώρα μας, ενώ παρουσιάζονται συνοπτικά και τα δεδομένα που ισχύουν για τον αγροτικό χώρο και τα δάση. Το 4ο Κεφάλαιο αφορά την καταγραφή της σύγχρονης ελληνικής εκδοχής του φαινομένου της αστικής διάχυσης. Αρχικά, αποτιμάται η υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα μας και στη συνέχεια, αντλώντας κυρίως από την ελληνική βιβλιογραφία, προσεγγίζονται συγκεκριμένοι παράγοντες και χαρακτηριστικά που αφορούν την αστική διάχυση στον ελληνικό χώρο. Τέλος, με βάση υλικό διπλωματικών και μεταπτυχιακών εργασιών που διερευνούν το φαινόμενο σε τοπικό επίπεδο, παρουσιάζονται γενικευμένα τρεις περιπτώσεις ελληνικών περιοχών, όπου εμφανίζονται μικροδιαφοροποιημένες παραλλαγές της ελληνικής εκδοχής της αστικής διάχυσης. Η εργασία κλείνει με τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα που τίθενται ως επιστέγασμα της εργασίας.	el
heal.abstract	The urban sprawl is an international mass phenomenon, mostly in the second half of the 20th century, which is characterized by its complexity. It includes multilevel mechanisms of creation and expression and, therefore, it can be examined from many perspectives. This explains the extremely rich literature referring to it. Urban sprawl is a basic form of urban growth and, in earlier times, was considered as a spatial expression of urban population growth and increasing housing needs. However, the modern version of the phenomenon is reckoned as involving much more complex processes, which are based on, primarily, economic and social factors. In general, the vast majority of views are focusing on the negative impacts of urban sprawl (waste of land resources, deterioration of ecosystems, natural and urban landscapes etc.), which has triggered a lot of researches for alternative ways of urban development, based on much more compact city models. On the other hand, all the views concerning the subject - even the most negative ones - cannot deny that urban sprawl is closely linked with the freedom of human choice, and therefore with human nature. Searching for sustainable urban and regional development models without taking this link seriously into account may be an impossible task. This thesis attempts to approach the land use change caused by urban sprawl, in general and especially in Greece, selecting priority to the "whys" over the "hows" of the phenomenon. It describes the grounds, the characteristics, the ecological, social and cultural implications of the subject, as well as its impacts on humans, on the environment and on the relationship between town and countryside. Moreover, this thesis places urban sprawl in the Greek historical context and evaluates how the Greek legal framework affected and still affects the development of the phenomenon. Finally, there is a closer look at three different local variants of urban sprawl in three representative Greek urban areas. The work is divided into two parts and each part includes two chapters. The first part deals with the theoretical background of the subject at international level, whilst the second part regards the Greek version of urban sprawl. The first Chapter includes a brief theoretical introduction to the field of land-use changes. It analyzes the key factors that shape land-use systems, describes the critical methodological issues of this subject and presents briefly the main, relevant theories. The Chapter concludes with a reference to the most important scientific efforts to standardize land-use changes. The second Chapter attempts to present the identity of urban sprawl, at international level, from all possible sides (historical origins, morphology, factors, causes), based on international references. Additionally, there is a brief presentation of the major alternative proposals of tackling the phenomenon (mostly by urban planners), with emphasis on their theoretical basis.The third Chapter describes the context of land-use transformations in Greece, as a first step of placing the urban sprawl in this country. The focus is on the Greek "peculiarities" (history and legal framework) concerning the formation of urban uses. The Chapter concludes with a report of the situation of rural areas and forests in Greece. The fourth Chapter concerns the recording of modern Greek version of urban sprawl. Initially, there is an assessment of the current situation in the country and then, drawing primarily from Greek references, this thesis approaches certain factors and characteristics related to urban sprawl in Greece, trying to build its theoretical model. Finally, based on other thesis investigating the phenomenon at local level, three slightly different versions of Greek urban sprawl are presented, corresponding to three representative Greek urban regions. The work concludes with the findings and the conclusions.	en
heal.advisorName	Δημοπούλου, Έφη	el
heal.committeeMemberName	Σιόλας, Άγγελος	el
heal.committeeMemberName	Φώτης, Γιώργος	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο. Πολυτεχνείο.Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	130 σ.	el
heal.fullTextAvailability	true