Τρύπες της μνήμης: το σπήλαιο Αλιστράτης

Βέργου, Νικολέττα; Vergou, Nikoletta

dc.contributor.author	Βέργου, Νικολέττα	el
dc.contributor.author	Vergou, Nikoletta	en
dc.date.accessioned	2015-10-05T12:53:49Z
dc.date.available	2015-10-05T12:53:49Z
dc.date.issued	2015-10-05
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/41378
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.1357
dc.rights	Default License
dc.subject	Σπήλαιο	el
dc.subject	Αλιστράτη - Σέρρες	el
dc.subject	Ταυτότητα	el
dc.subject	Συμβολισμός	el
dc.subject	Μύθος	el
dc.subject	Cave	en
dc.subject	Speleology	el
dc.subject	Myth	el
dc.subject	Symbol	el
dc.subject	Identity	el
dc.subject	Ψυχογεωγραφία	el
dc.subject	Ωραίο	el
dc.subject	Σπηλαιοθεραπεία	el
dc.title	Τρύπες της μνήμης: το σπήλαιο Αλιστράτης	el
dc.title	Sinkholes of memory	en
dc.type	Διάλεξη
heal.type	learningMaterial	el
heal.classification	Caves--Greece (URL: http://id.loc.gov/authorities/subjects/sh99002523)	en
heal.language	el	el
heal.access	campus	el
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2015-03-11
heal.abstract	Αν δεχθούμε ότι το φυσικό τοπίο έχει γεωγραφική και ιστορική σημασία, θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε μέσα από αυτήν την έρευνα ότι έχει και αξία πολιτισμική. Θα αποδείξουμε συγκεκριμένα, ότι τα σπήλαια αποτελούν φυσικά “μνημεία”, χώρους μνήμης δηλαδή, δοχεία βιωμάτων και εμπειριών της ανθρώπινης ύπαρξης σε όλο το μήκος της γραμμής του χρόνου, από την πρωτόγονη τους κιόλας κατοίκηση μέχρι και την χρήση τους ως καταφύγια στην νεότερη ιστορία. Θα δούμε πώς, τα δοχεία αυτά της ανθρώπινης μνήμης σήμερα αξιοποιούνται για περιηγητικούς κύρια λόγους και θα αναδείξουμε μία άλλη, όχι τόσο διαδεδομένη αξιοποίηση, αυτή της σπηλαιοθεραπείας. Με τον ίδιο τρόπο, λοιπόν, που ένα υπέργειο φυσικό τοπίο, πριν από οποιαδήποτε αρχιτεκτονική επέμβαση χρήζει μελέτης, έτσι το σπήλαιο Αλιστράτης το οποίο είναι η περίπτωση μελέτης της εργασίας, ως τοπίο κάτω από την επιφάνεια της γης, θα απαιτήσει μία προηγούμενη διερεύνηση, ώστε να ακολουθήσει, σε επίπεδο διπλωματικής εργασίας, η αρχιτεκτονική πρόταση. Παράλληλα, η εργασία έχει σκοπό να ανασύρει τις μνήμες και τα βιώματα των Αλιστρατινών, σε μία προσπάθεια να αναδειχθεί η φυσιογνωμία της περιοχής. Η αέναη διεργασία που συντελείται από τις δυνάμεις της Γης, οι γεωλογικές μεταβολές έχουν σχηματίσει έναν υπεράριθμο σχηματισμό πτυχώσεων και αναδιπλώσεων του φλοιού της. Μέσα σε αυτές τις πτυχώσεις, η ροή της λάβας και οι συνεχείς κινήσεις των τεκτονικών πλακών έχουν επιτρέψει στο νερό να σμιλεύσει πολύπλοκους χώρους απαράμιλλου φυσικού κάλλους που αποτελούν τους σπηλαιογενείς χώρους, τα Σπήλαια. Οι χώροι αυτοί δεν επηρεάζονται από τη μεταβολή των καιρικών συνθηκών κι έχουν σχεδόν αιώνια σταθερότητα, ιδιαίτερο μικροκλίμα, προσφέροντας ένα φυσικό, αν και υπεδάφιο τοπίο όπου δραστηριοποιείται ο άνθρωπος από τις απαρχές της ύπαρξής του. Εξετάζεται η αλληλεπίδραση του ανθρώπινου είδους με τα σπήλαια όσον αφορά τις ενσυνείδειτες πρακτικές χρήσης τους αλλά και τις ασύνειδες αναφορές που τους απέδωσαν μέχρι την σύγχρονη ονομαζόμενη “αξιοποίηση” τους. Τα σπήλαια χρησιμοποιήθηκαν από τους ανθρώπους από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Παρείχαν προστασία απέναντι στις δυνάμεις της φύσης κι έτσι, η ανθρώπινη αδυναμία διασώθηκε μέσα στην παντοδυναμία τους. Η ασφάλεια που προσφέρει η σιωπή του σπηλαιώδους χώρου έκρυψε, επίσης, το φόβο του ανθρώπου από τα δεινά των κοινωνικών αναταραχών. Μεγάλα ή μικρά, είτε έχουν διάκοσμο, είτε απλά φυλάσσουν μέσα τους το κενό του σκότους, τα σπήλαια υποδέχονται τον άνθρωπο ο οποίος μέσα από τις πράξεις του, τους αποδίδει μία συμβολική τάξη, μία αλληγορική ανάγνωση σε κάθε εποχή, με σκοπό την κατανόησή τους. Ο μηχανισμός ερμηνείας του συμβολισμού των σπηλαιοχώρων ακολούθησε μία περίπλοκη πορεία στους τόπους μνήμης της ανθρωπότητας. Ξεκίνησε από την Λατρεία της Γης η οποία τα εγκολπώνει, αγκυροβόλησε στην μυθοπλασία, προκάλεσε στην φαντασιακή θεωρία της Κούφιας Γης και στερεώθηκε μέσα από το φιλοσοφικό σχήμα του Πλάτωνα. Η περίπτωση του σπηλαίου που βρίσκεται στην περιοχή Τρύπες της Αλιστράτης, το όχημα με το οποίο αυτή η εργασία ακολουθεί την περίπλοκη πορεία που χάραξαν οι γηγενείς για να ερμηνεύσουν το σπήλαιο του τόπου τους. Με το όχημα αυτό οι Αλιστρατινοί, συμπορεύτηκαν υπό την ανάγκη της επιβίωσης, ξεδίψασαν από το νερό που έκρυβε μέσα του, έκαναν μία στάση για να παίξουν στο τοπίο που το περιβάλλει, κρύφτηκαν μέσα του για να γλιτώσουν από την ιλιγγιώδη ταχύτητα των δεινών του πολέμου, το προσπέρασαν θεωρώντας το υπόκοσμο και μυστηριακό. Το άγνωστο της πραγματικής σύστασής του, τους μετέφερε στους μυθικούς κόσμους του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Ορφέα μέχρι που τελικά, το έφεραν, υπό το φως των προβολέων, στην πραγματικότητα της αξιοποίησης. Είναι όμως πραγματικός προορισμός αυτής της πορείας να αξιοποιηθεί το σπήλαιο για περιηγητικούς μόνο λόγους? Είναι ο τελικός του προορισμός να προκαλεί μόνο τέρψη και δέος μέσα από τον σπηλαιοδιάκοσμό του? Ένα είναι σίγουρο: ότι η σημερινή του χρήση είναι μία στάση ακόμα στην γραμμή αυτής της πορείας και όχι το τέρμα της. Η εργασία προσπαθεί να αναδείξει ποιος είναι πραγματικά ο προορισμός που αρμόζει σε ένα τέτοιο μνημείο της φύσης το οποίο χαρακτηρίζεται από ιαματικές ιδιότητες κι έχει αποτελέσει ένα δοχείο βιωμάτων σε όλο το μήκος της γραμμής του χρόνου. Τα μυστικά του σπηλαίου Αλιστράτης δεν μπορούν να σβήσουν, απλά, ανάβοντας προβολείς στους διαδρόμους του. Γιατί υπάρχει άλλο ένα μυστικό, αυτό της θεραπείας. Μία νέα χρήση πρέπει να του αποδοθεί που να προϋποθέτει την ελάχιστη ανθρώπινη επέμβαση, να καταλαγιάσει τους πόνους της μέχρι τώρα αξιοποίησής του, παράγοντας ταυτόχρονα νέας τάξης συμβολισμούς. Στην εργασία αυτή προτείνεται η χρήση του ως υπόγειο θεραπευτήριο, να αξιοποιηθεί, δηλαδή, η ιδιαιτερότητά του ως τόπος ιαματικός. Έτσι, θα υπενθυμίζει στον άνθρωπο ότι έχει ανάγκη να μπαίνει μέσα του όχι σαν περαστικός ή περιηγητής αλλά ως ένας πληγωμένος από το, όλο και περισσότερο επιβλαβές, αστικό περιβάλλον, που έχει ανάγκη να επιστρέψει στην μήτρα της ύπαρξής του. Καθώς ο χώρος του σπηλαίου είναι ένας τόπος που “αποθηκεύει” μέσα του τις πράξεις των ανθρώπων, ως κοίτη της ιστορίας τους, πρέπει να προσεγγιστεί με σεβασμό προς την μνήμη του τόπου. Γι' αυτό, προτείνεται μία αρχιτεκτονική επέμβαση στο τοπίο του Πετρωτού, αυτή της δημιουργίας ενός Σπηλαιοθεραπευτικού Κέντρου για την φιλοξενεία των ασθενών του σπηλαίου, που θα εγγράφεται στο τοπίο ως νέα πράξη και θα καλεί νέους συμβολισμούς. Μία χειρονομία που θα αφουγκράζεται την χρήση του σπηλαίου ως θεραπευτήριο, και θα μπορέσει να σταθεί αντάξια του φορτισμένου τόπου με τις Τρύπες, τις Τρύπες της Μνήμης στο σπήλαιο Αλιστράτης.	el
heal.abstract	Accepting that the natural landscape is of historical and geographical importance, we will try to reveal its cultural importance, too. Focusing on the caves, we will try to prove that they are underground cultural landscapes, that keep humanity’s memories and store its survivor’s secrets. Small grottos or memorial caves, dark and humid, all of them accept people’s actions though all the humanity’s history. This interaction with the underground space has led not only to literal but also to figurative mental grasps along the human existence timeline. While these storages of memory today are mostly used as geological touristic sights we will refer to speleotherapy as another, less frequent use of caves. The case study of this research is Alistrati’s Cave, located in Serres. As an underground landscape, hidden under the Sinkholes scenery,has provoked a lot of mysterious myths and actions through the centuries. These actions will constitute the main cultural understanding of the local cultural identity. Emphasizing on these underground landscape we will try to introduce a new action in the landscape, throught the desigh of a Speleotherapy Center that could give a new symbolism to the Cave and should live up to the highly-charged landscape of the Sinkholes, to live up to the Sinkholes of Memories.	en
heal.advisorName	Μωραΐτης, Κωνσταντίνος	el
heal.advisorName	Σεβαστάκης, Δημήτρης	el
heal.committeeMemberName	Σταυρίδης, Σταύρος	el
heal.committeeMemberName	Γιαννίτσαρης, Γιώργος	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Τομέας Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας & Σχεδιασμού	el
heal.academicPublisherID	ntua	el
heal.numberOfPages	78	el
heal.fullTextAvailability	true