Δυναμικές Ικανότητες και Λειτουργική Αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στους Δήμους

Παναγιωτόπουλος, Παναγιώτης; Panagiotopoulos, Panagiotis

dc.contributor.author	Παναγιωτόπουλος, Παναγιώτης	el
dc.contributor.author	Panagiotopoulos, Panagiotis	en
dc.date.accessioned	2017-03-01T08:21:01Z
dc.date.available	2017-03-01T08:21:01Z
dc.date.issued	2017-03-01
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/44455
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.2596
dc.rights	Default License
dc.subject	Δυναμικές Ικανότητες	el
dc.subject	Λειτουργικές Ικανότητες	el
dc.subject	Τοπική Αυτοδιοίκηση	el
dc.subject	Οργανωσιακοί Πόροι	el
dc.subject	Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση	el
dc.subject	Dynamic Capabilities	en
dc.subject	Operational Capabilities	el
dc.subject	Local Government	el
dc.subject	Organisational Resources	el
dc.subject	Electronic Government	el
dc.title	Δυναμικές Ικανότητες και Λειτουργική Αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στους Δήμους	el
dc.title	Dynamic Capabilities and Functional Utilisation of Information and Communication Technologies in Local Authorities	en
dc.contributor.department	Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας	el
heal.type	doctoralThesis
heal.classification	Οικονομική και Στρατηγική Ανάλυση των Νέων Τεχνολογιών	el
heal.classification	Economic and Strategic Analysis of New Technologies	en
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2017-02-07
heal.abstract	Η παρούσα διατριβή στοχεύει στη διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής της θεωρητικής προσέγγισης των οργανωσιακών πόρων (Resource-Based View) και των δυναμικών ικανοτήτων (Dynamic Capabilities View) στο πεδίο των δημόσιων οργανισμών. Έως σήμερα, η συγκεκριμένη θεωρητική προσέγγιση έχει εφαρμοστεί κυρίως στο πεδίο των ιδιωτικών επιχειρήσεων, και ιδιαίτερα όταν αυτές λειτουργούν σε ταχέως μεταβαλλόμενες αγορές (κλάδους υψηλής τεχνολογίας κτλ.) (Zahra et al., 2006; Easterby-Smith et al., 2009). Συνιστά ένα θεωρητικό εργαλείο για τη μελέτη του εσωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης, και συγκεκριμένα των οργανωσιακών πόρων και ικανοτήτων που επηρεάζουν τις καινοτομικές της επιδόσεις, την απόκτηση και διατήρηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, την κερδοφορία και τη μεγέθυνσή της. Η εφαρμογή και προσαρμογή της θεωρητικής σκοπιάς των πόρων και δυναμικών ικανοτήτων στο πεδίο του δημόσιου τομέα μπορεί να έχει εξίσου σημαντική χρησιμότητα, καθώς οι δημόσιοι οργανισμοί συγκροτούνται επίσης (όπως και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις) από φυσικούς-τεχνολογικούς, ανθρώπινους και οργανωσιακούς πόρους, και επιχειρησιακές ρουτίνες (Klein et al., 2011). Επιπλέον, και αυτοί οι οργανισμοί αντιμετωπίζουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό προκλήσεις αναδιοργάνωσης και αλλαγής (Pablo et al., 2007). Στο πλαίσιο αυτό, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον για την εφαρμογή αυτής της θεωρητικής προσέγγισης στο πεδίο του δημόσιου τομέα, που έχει εκδηλωθεί με τη διεξαγωγή μιας σειράς σχετικών ερευνών (π.χ. Ridder et al., 2007; Carmeli and Tishler, 2004; Piening, 2011; Piening, 2013; Salge and Vera, 2013; Maijanen and Jantunen, 2016). Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διερεύνησης των οργανωσιακών πόρων, και των δυναμικών και λειτουργικών ικανοτήτων που συμβάλλουν στην λειτουργική και παραγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) από τους δήμους λόγω, α) του ότι οι ΤΠΕ αποτελούν Τεχνολογία Γενικού Σκοπού, και επομένως έχουν κρίσιμη σημασία για την παραγωγικότητα και επίδοση των οργανισμών, και β) του σημαντικού ρόλου που έχουν οι δήμοι στην εξυπηρέτηση και καθημερινότητα των πολιτών και επιχειρήσεων στη σημερινή εποχή. Για τη μελέτη των ερευνητικών υποθέσεων της διδακτορικής διατριβής διεξήχθη έρευνα πεδίου, μέσω δομημένου ερωτηματολογίου, στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συγκεκριμένα στους αποκαλούμενους «καλλικρατικούς δήμους», που προέκυψαν μετά το δεύτερο κύμα συγχώνευσης των δήμων στην Ελλάδα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την ερευνητική ομάδα INFOSTRAG (www.infostrag.gr) του ΕΒΕΟ/ΕΜΠ (http://liee.ntua.gr/) για λογαριασμό της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), και συμμετείχε τελικά σε αυτήν το 80% των καλλικρατικών δήμων της χώρας (260 σε σύνολο 325). Η επιλογή αυτού του πληθυσμού για την εμπειρική διερεύνηση των υποθέσεων της διατριβής έχει πολλαπλή χρησιμότητα. Πρώτον, η έρευνα στον συγκεκριμένο πληθυσμό διευκολύνει τη γενίκευση των συμπερασμάτων της διατριβής και σε οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης άλλων ανεπτυγμένων χωρών ή τουλάχιστον χωρών με παρόμοιο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης με αυτό της Ελλάδας. Ο λόγος είναι ότι οι ελληνικοί δήμοι έχουν εξασφαλίσει ένα σχετικά ικανοποιητικό κατά μέσο όρο επίπεδο υποδομών ΤΠΕ, μέσω και της συμβολής των συγχρηματοδοτούμενων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Δεύτερον, τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της διατριβής προσφέρουν τη δυνατότητα διατύπωσης συγκεκριμένων προτάσεων πολιτικής για τους ελληνικούς δήμους, τόσο στο επίπεδο της δημοτικής ηγεσίας, όσο και στο επίπεδο των φορέων διαμόρφωσης πολιτικής (αρμόδια Υπουργεία, ΚΕΔΕ κτλ.). Για τον εμπειρικό έλεγχο των ερευνητικών υποθέσεων του εννοιολογικού μοντέλου, μέσω της στατιστικής ανάλυσης των δεδομένων της έρευνας πεδίου, επιλέξαμε για μια σειρά από λόγους να χρησιμοποιήσουμε τη στατιστική μέθοδο Partial Least Squares – Structural Equation Modeling (PLS-SEM) κάνοντας χρήση του λογισμικού SmartPLS. H SEM χαρακτηρίζεται από κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες μεθόδους πολυπαραγοντικής ανάλυσης (multiple regression, logistic regression, cluster analysis κ.ά.), το πιο σημαντικό από τα οποία είναι ότι παρέχει τη δυνατότητα ενιαίας και ολοκληρωμένης στατιστικής ανάλυσης ενός υπό διερεύνηση μοντέλου, καθώς επιτρέπει τον ταυτόχρονο υπολογισμό διαφορετικών αλλά αλληλεξαρτώμενων εξισώσεων πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης. Ως εκ τούτου, η χρήση της ενδείκνυται ιδιαίτερα στην περίπτωση πολύπλοκων μοντέλων που εμπεριέχουν «μεσολαβητικές» μεταβλητές (όπως στην περίπτωση του μοντέλου της διατριβής), δηλαδή παράγοντες που παίζουν τόσο τον ρόλο της εξαρτημένης μεταβλητής σε μία σχέση, όσο και τον ρόλο της ανεξάρτητης μεταβλητής σε μία άλλη σχέση του μοντέλου. Η διατριβή καταλήγει στην εξής θέση: Η ύπαρξη υποδομών ΤΠΕ σε έναν δήμο δεν αποτελεί από μόνη της ικανή συνθήκη για την ουσιαστική βελτίωση της παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητάς του. Η παραγωγή οφέλους για τον δήμο μέσω των ΤΠΕ έχει ως προϋπόθεση την ανάπτυξη συγκεκριμένων λειτουργικών ικανοτήτων, δηλαδή οργανωσιακών ικανοτήτων που σχετίζονται με τη λειτουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ από αυτόν (ψηφιοποίηση λειτουργιών, ολοκλήρωση της πληροφορίας και των διαδικασιών, διαδικτυακή πληροφόρηση και διαβούλευση). Δεύτερη προϋπόθεση αποτελεί η διαμόρφωση κατάλληλων δυναμικών ικανοτήτων, δηλαδή διαδικασιών σχεδιασμού και υλοποίησης έργων ΤΠΕ, ενίσχυσης των δεξιοτήτων των εργαζομένων και οργανωσιακής μάθησης, διερεύνησης των ουσιαστικών αναγκών του δήμου και των δημοτών, με σκοπό την αναβάθμιση των παραπάνω λειτουργικών ικανοτήτων, και γενικότερα τη βελτίωση της αξιοποίησης των ΤΠΕ από τον οργανισμό. Στην οργάνωση της ανάπτυξης και υποστήριξης δυναμικών και λειτουργικών ικανοτήτων καίριο ρόλο έχει η συγκρότηση μιας ικανής ομάδας στελεχών (πληροφορικής και όχι μόνο) με κατάλληλες τεχνολογικές γνώσεις, αλλά και επιχειρησιακές δεξιότητες πάνω στο θέμα των ΤΠΕ. Επίσης, η ανάπτυξη των δυναμικών – κυρίως - ικανοτήτων ευνοείται από την παρουσία μιας ευνοϊκής-θετικής ως προς τις ΤΠΕ κουλτούρας της ηγεσίας και γενικότερα του οργανισμού, αλλά και την εισροή και αξιοποίηση εξωτερικής γνώσης, μέσω της καλλιέργειας και εδραίωσης συνεργασιών με άλλους δήμους και ερευνητικούς φορείς πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Τα παραπάνω συμπεράσματα, σε γενικές γραμμές, ισχύουν για όλες τις κατηγορίες των δήμων, παρ’όλο που υφίστανται κάποιες επιμέρους διαφοροποιήσεις. Μια αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ των μικρών και των αστικών/μεγάλων δήμων είναι ότι οι τελευταίοι παρουσιάζουν μεγαλύτερη τάση ανάπτυξης δυναμικών και λειτουργικών ικανοτήτων, κυρίως επειδή χαρακτηρίζονται από υψηλότερη επάρκεια στελεχών με τις απαραίτητες τεχνολογικές και επιχειρησιακές γνώσεις. Εν κατακλείδι, θεωρούμε ότι το εννοιολογικό μοντέλο της διατριβής μπορεί να εφαρμοστεί, μετά από κατάλληλη κάθε φορά τροποποίηση ή και εμπλουτισμό, και σε άλλα πεδία της δημόσιας διοίκησης, καθώς και των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Επιπροσθέτως, η γενική λογική του εννοιολογικού μοντέλου ενδείκνυται να ληφθεί υπόψη σε μελλοντικές θεωρητικές και εμπειρικές ερευνητικές προσπάθειες ανάπτυξης-εφαρμογής της θεωρίας των οργανωσιακών πόρων και ικανοτήτων στο πεδίο του δημόσιου τομέα, όχι μόνο όσον αφορά το ζήτημα της αξιοποίησης των ΤΠΕ αλλά και γενικότερα.	el
heal.abstract	This PhD thesis aims to explore the applicability of the Resource-Based View (RBV) and Dynamic Capabilities View (DCV) in public organisations. Until now, this theoretical approach has been mainly developed and applied to private for-profit organizations, operating primarily in turbulent market environments (i.e. high-tech industries) (Zahra et al., 2006; Easterby-Smith et al., 2009). It focuses on the study of firm’s internal environment, and specifically investigates the organisational resources and capabilities that affect its innovation performance, profitability and growth, and attainment of sustainable competitive advantage. The application and adaptation of this theoretical view to the public sector context could have high usefulness. Firstly, this type of organizations are characterized too (as private firms) by technological, human and organisational resources, and business routines (Klein et al., 2011). Furthermore, they face - at a lower or higher degree - reorganisation and transformation challenges (Pablo et al., 2007). Recently, the context of public sector has raised interest among RBV and DCV researchers, and a number of (mainly empirical) relative studies have been conducted (π.χ. Ridder et al., 2007; Carmeli and Tishler, 2004; Piening, 2011; Piening, 2013; Salge and Vera, 2013; Maijanen and Jantunen, 2016). The thesis attempts to develop a conceptual framework to investigate those organisational resources and dynamic and operational capabilities that contribute to the functional-productive utilisation of Information and Communication Technologies (ICTs) by local authorities. This was guided by the fact that a) ICTs constitute a General Purpose Technology, hence their use may have a critical impact on the productiveness and performance of organisations, and b) the local government can play a significant role in the quality of life of citizens and the effective operation of businesses. For the thesis’s research hypotheses testing, a survey was carried out - using a structured questionnaire - in the Greek municipalities after the second wave of local government consolidation in 2010 (Programme “Kallikratis”). The survey was conducted by the research team INFOSTRAG (www.infostrag.gr) of the Laboratory of Industrial and Energy Economics (LIEE - http://liee.ntua.gr/) of the National Technical University of Athens, in the context of a collaborative project with the Central Union of Greek Municipalities (KEDE). The response rate was very high, as 80% of the Greek municipalities have responded (260 in a total of 325). The selection of this population for research hypotheses testing, has useful implications. Firstly, it facilitates the generalization of results in municipal organizations of other developed countries or at least of countries exhibiting a similar level of economic development with Greece. This is because Greek municipalities have secured a relatively adequate level of ICT infrastructure, partly due to the significant financial support from co-funded European projects Secondly, this thesis offers the possibility of making specific policy proposals to Greek municipalities, both at the municipal leadership level, and at the level of policy makers (ministries, KEDE etc.). The Partial Least Squares – Structural Equation Modeling (PLS-SEM) method was selected to empirically test the conceptual model using the “SmartPLS” software. This type of statistical analysis has several advantages over other multifactor analysis methods (multiple regression, logistic regression, cluster analysis etc.), the most important of which is that it enables a single comprehensive analysis of a model by computing simultaneously different but interdependent multiple linear regression equations. In particular, the use of SEM is highly recommended in cases of complex models that include mediator variables (as in the specific PhD thesis), i.e. constructs that constitute dependent variables at one or more causal relationships and independent variables at other causal relationships. The thesis concludes in the following position: The existence of ICT infrastructure in a local authority is a necessary but not a sufficient condition for the significant improvement of its productiveness and effectiveness. The creation of ICT-based value requires: a) the development of specific operational capabilities, i.e. organisational capabilities that relate to ICTs functional utilization (functions digitization, information and processes integration, online information and consultation), and b) the development of appropriate dynamic capabilities, namely processes regarding the design and implementation of ICT projects, the enhancement of employees’ digital skills and organisational learning, and the investigation of the specific needs of citizens and local businesses for service delivery as well as the precise needs of municipality’s departments for ICT solutions. These dynamic capabilities can enhance the aforementioned operational capabilities and generally improve ICTs functional utilisation. A capable team incorporating not only adequate technological knowledge but also appropriate management skills, can have a crucial role in the development of these types of capabilities. Moreover, the development of organisational (primarily dynamic) capabilities is favoured by a positive organisational culture regarding ICTs, and also by the inflow and exploitation of external knowledge, through cooperations with other municipalities, universities and research institutes. The aforementioned conclusions generally apply to all types of municipalities, while some differentiations also exist. A remarkable difference is that large municipalities tend to develop dynamic and operational capabilities at a higher level compared to smaller ones, mainly as a result of employing more qualified personnel both in terms of technical and management skills. Finally, we argue that the thesis’ conceptual model can be applied - after appropriate elaboration– to other levels of public administration and the private sector as well. Moreover, the basic rationale of this model could be considered in future theoretical and empirical research efforts aiming to apply the organisational resources and capabilities approach to the public sector, in general, i.e. beyond focusing on ICTs exploitation.	en
heal.advisorName	Καλογήρου, Γιάννης	el
heal.advisorName	Caloghirou, Yannis	en
heal.committeeMemberName	Διακουλάκη, Δανάη	el
heal.committeeMemberName	Σελλής, Τιμολέων	el
heal.committeeMemberName	Κοζύρης, Νεκτάριος	el
heal.committeeMemberName	Μάγκλαρης, Βασίλειος	el
heal.committeeMemberName	Καβάσαλης, Πέτρος	el
heal.committeeMemberName	Τσακανίκας, Άγγελος	el
heal.committeeMemberName	Diakoulaki, Danae	en
heal.committeeMemberName	Sellis, Timoleon	el
heal.committeeMemberName	Koziris, Nectarios	en
heal.committeeMemberName	Maglaris, Vasilis	el
heal.committeeMemberName	Kavassalis, Petros	el
heal.committeeMemberName	Tsakanikas, Aggelos	el
heal.committeeMemberName	Καλογήρου, Γιάννης	el
heal.committeeMemberName	Caloghirou, Yannis	en
heal.academicPublisher	Σχολή Χημικών Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	268
heal.fullTextAvailability	true