Η αναπαράσταση της συλλογικής μνήμης στους μετασχηματισμούς της κατοικίας

Αννίνου, Δήμητρα; Anninou, Dimitra

dc.contributor.author	Αννίνου, Δήμητρα	el
dc.contributor.author	Anninou, Dimitra	en
dc.date.accessioned	2020-11-09T15:59:08Z
dc.date.available	2020-11-09T15:59:08Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/51843
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.19541
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Μεταπτυχιακή εργασία. Διεπιστημονικό - Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) "Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου : Σχεδιασμός-Χώρος-Πολιτισμός (Κατ. Α')"	el
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Peirce semiotics	en
dc.subject	Σημειωτική του Peirce	el
dc.subject	Yλική κουλτούρα	el
dc.subject	Πολιτισμική και συλλογική μνήμη	el
dc.subject	Οικιακά αντικείμενα	el
dc.subject	Collective and cultural memory	en
dc.subject	Material culture	en
dc.subject	Objects	en
dc.title	Η αναπαράσταση της συλλογικής μνήμης στους μετασχηματισμούς της κατοικίας	el
heal.type	masterThesis
heal.classification	Αρχιτεκτονική	el
heal.language	el
heal.access	campus
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2020-06-12
heal.abstract	Ο οίκος αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση και συνθήκη για την κοινή διαβίωση. Υπό ευρεία έννοια, σχετίζεται με τον τρόπο που δομούνται οι ποικίλες σχέσεις των ανθρώπων που κατοικούν, καθώς και με τον τρόπο που δομούνται οι σχέσεις του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, και καταλήγει να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το πώς τελικά συγκροτείται η ίδια η κοινωνία. Η προσωπική κατοικία θεωρείται ως σύνδεση του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος με αποκύημα τον τρόπο ζωής και οργάνωσης των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Συνακόλουθα, διαθέτει την ικανότητα να διαμορφώσει το εκάστοτε υποκείμενο που την κατοικεί. Αυτό την καθιστά ένα από τα βασικότερα μέσα επιβολής προτύπων και συμπεριφορών. Η κατοίκηση μπορεί να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο μεταξύ μνήμης και χώρου. Βρίθει από αναφορές στο παρελθόν, που συχνά περνούν απαρατήρητες. Η πρώτη μετατρέπει τον δεύτερο σε ένα πεδίο συνεχούς επανανοηματοδότησης και αυτός με τη σειρά του αποτελεί το πεδίο εγγραφών της. Συνεπώς, πρόκειται για δύο έννοιες / φαινόμενα άρρηκτα συνδεδεμένα. Πέραν του κελύφους της κατοικίας , σε αυτήν περιέχεται πλήθος αντικειμένων που πλαισιώνουν την καθημερινότητα των ανθρώπων. Στην παρούσα εργασία, εξετάζονται τα οικιακά αντικείμενα μέσω μιας μελέτης παραδείγματος, ως μέρος της ευρύτερης υλικής κουλτούρας αλλά και ως σημεία που διαθέτουν μνημονικές ιδιότητες. Απώτερος σκοπός, είναι η δημιουργία διαύλων επικοινωνίας για την περιγραφή της πολιτισμικής μνήμης με νέους όρους μέσα από αυτά. Προκειμένου να επιτευχθούν τα παραπάνω, αρχικά έγινε ενδελεχής μελέτη της σημειωτικής θεωρίας του Peirce. Το σημείο, σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή, αποτελεί μια σχέση συνεχούς αναπαράστασης, που διαρθρώνεται από τρία επί μέρους στοιχεία, που δρουν προκειμένου να γίνει εφικτή η πράξη της σημείωσης. Ίδιον της θεωρίας και κριτήριο επιλογής της για τη συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί το γεγονός ότι το αντικείμενο δεν εξαιρείται της σημειωτικής διαδικασίας, όπως στη θεωρία του Saussure. Μέσω της προσέγγισης του Peirce, ο τόπος της ερμηνείας διευρύνεται, ώστε να περιλαμβάνει αμφότερα τα υποκείμενα και τα αντικείμενα. Προσφέρει επομένως έναν τρόπο σκέψης της σημείωσης που δε συμβιβάζεται με την υλική αφαίρεση. Έτσι, τα αντικείμενα αναδεικνύονται σε σημεία που έχουν τη δυνατότητα να επεμβαίνουν στην αναπαραστατική ανθρώπινη διάσταση και την ικανότητα να σχηματίζουν τα ίδια αναπαραστάσεις. Για την καλύτερη αντιμετώπιση του θέματος όπως περιγράφηκε παραπάνω, η συλλογική μνήμη προσεγγίζεται όχι μέσω του πρώτου ορισμού του Μaurice Halbwachs, αλλά μέσω ενός πιο σύγχρονου που παραθέτει ο Jan Assmann ανάγοντας την σε πολιτισμική μνήμη, η οποία βασίζεται στην επιβίωση του τύπου, εστιάζει στα μέσα που μεταφέρουν και διαμορφώνουν τη μνήμη και περιλαμβάνει ένα σώμα επαναχρησιμοποιούμενων κειμένων, εικόνων και τελετουργιών της κοινωνίας και του οποίου η καλλιέργεια εξυπηρετεί τη σταθεροποίηση και έκφραση της εικόνας που έχει η ίδια η κοινωνία για τον εαυτό της. Η θεωρία αυτή επιλέχθηκε ως καταλληλότερη γιατί παράσχει ένα πλαίσιο έρευνας ευρύτερο από αυτό της κοινωνικής και πιθανώς και της συλλογικής μνήμης. Παρόλαυτα, στο θεωρητικό μέρος γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση στις διαφορετικές θεωρήσεις γύρω από τη συλλογική μνήμη, καταλήγοντας στην επεξήγηση και ανάπτυξη της έννοιας της πολιτισμικής μνήμης και του τρόπου με τον οποίο αυτή γίνεται αντιληπτή μέσω μεταφορών. Ακόμα, περιγράφεται ως σημειωτικό σύστημα και δίνεται έμφαση στις λειτουργίες των μνημονικών μέσων, δια των οποίων είναι προσβάσιμη στη μνημονική κοινότητα. Ακολουθεί εκτενής αναφορά στη θεωρία γύρω από τα αντικείμενα, με στόχο την ανάδειξή τους σε σημεία, με δυνητικά μνημονική λειτουργία, που μπορούν να μελετηθούν ως αυθύπαρκτες οντότητες, ανεξάρτητες από το εκάστοτε υποκείμενο. Η θεωρητική αυτή προσέγγιση, βασίζεται ως επί το πλείστον σε βιβλιογραφία αναφορικά με την υλική κουλτούρα και την αρχαιολογία, που αποτελούν τις κατ’ εξοχήν επιστήμες μελέτης των υλικών αντικειμένων. Για τη θεώρηση του αντικειμένου ως σημείου αξιοποιείται η θέση που διατυπώνει ο Roland Barthes στο κείμενο του Semantics of the object. Στόχος είναι να περιγραφεί η πολύπλευρη φύση των υλικών αντικειμένων και η σύνδεση τους με τις κοινωνικές διεργασίες και τη μνήμη. Στην επόμενη ενότητα – στο πρακτικό μέρος της έρευνας, εντός μιας πραγματικής κατοικίας πια, αναζητούνται σημεία με μνημονική ικανότητα, που ταυτόχρονα μπορούν να λειτουργήσουν και ως μέσα της πολιτισμικής μνήμης ή να συνδεθούν με ευρύτερες συλλογικότητες από αυτήν της οικογένειας. Η περιγραφή της κατοικίας και η καταγραφή των αντικειμένων, γίνεται μέσω φωτογραφικής αποτύπωσης, λεκτικής περιγραφής και σχεδίων. Επιχειρείται η δημιουργία ενός σχεδιαγράμματος – εργαλείου ανάγνωσης των αντικειμένων, αξιοποιώντας το σημειωτικό σχήμα του Peirce και τις κατηγορίες των σημείων όπως τις έχει ο ίδιος ορίσει. Ξεκινώντας από μεμονωμένα αντικείμενα και ομαδοποιώντας τα σε ευρύτερες κατηγορίες – σύνολα πραγμάτων που ομαδοποιούνται λόγω κάποιων κοινών χαρακτηριστικών, αναζητούνται σημεία με μνημονική ικανότητα ή τύποι σημείων που επιβιώνουν από τη μια γενιά στην επόμενη και που ταυτόχρονα μπορούν να λειτουργήσουν ως μέσα της πολιτισμικής μνήμης ή να συνδεθούν με ευρύτερες συλλογικότητες από αυτήν της οικογένειας, ώστε να γίνει σαφές ότι αποτελούν τρόπους περιγραφής της πολιτισμικής μνήμης. Εκκινώντας λοιπόν από τη σύλληψη της πραγματικότητας συγκεκριμένων φαινομένων και μέσω της αφαίρεσης θα γίνει προσπάθεια σχεδιασμού των τάξεων των αντικειμένων. Μέσω αυτής της ομαδοποίησης θα γίνουν πιο κατανοητά τα σημεία που απαρτίζουν το σύστημα της κατοικίας. Τελευταίο επίπεδο της διαδικασίας είναι η αντιστοίχιση των σημείων του συστήματος με έννοιες. Ουσιαστικά γίνεται μελέτης της μεμονωμένης περίπτωσης κατοικίας με απώτερο σκοπό να οδηγηθεί η έρευνα μέσω της επαγωγικής γνώσης σε ιεραρχημένες κατηγορίες, μέσω των οποίων μπορεί να γίνει και η ερμηνεία των επί μέρους στοιχείων.	el
heal.advisorName	Παρμενίδης, Γεώργιος	el
heal.advisorName	Parmenidis, Georgios	en
heal.committeeMemberName	Σταυρίδης, Σταύρος	el
heal.committeeMemberName	Γυπαράκης, Γεώργιος	el
heal.academicPublisher	Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.fullTextAvailability	false