Παράμετροι επιρροής της τάσης για μετακίνηση με ποδήλατο και πεζή: η περίπτωση του Δουβλίνου και της Αθήνας

Τσεπέντα, Κωνσταντίνος; Tsepenta, Konstantinos

dc.contributor.author	Τσεπέντα, Κωνσταντίνος	el
dc.contributor.author	Tsepenta, Konstantinos	en
dc.date.accessioned	2020-12-23T20:49:26Z
dc.date.available	2020-12-23T20:49:26Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/52679
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.20377
dc.rights	Default License
dc.subject	Περπάτημα	el
dc.subject	Πεζοί	el
dc.subject	Ποδηλασία	el
dc.subject	Ποδηλάτες	el
dc.subject	Τάση μετακίνησης	el
dc.subject	Συμπεριφορά μετακινούμενων	el
dc.subject	Walking	en
dc.subject	Pedestrians	en
dc.subject	Cycling	en
dc.subject	Cyclists	en
dc.subject	Travel propensity	en
dc.subject	Traveler's behavior	en
dc.title	Παράμετροι επιρροής της τάσης για μετακίνηση με ποδήλατο και πεζή: η περίπτωση του Δουβλίνου και της Αθήνας	el
dc.title	Factors affecting cycling and walking propensity: the case of Dublin and Athens	en
heal.type	bachelorThesis
heal.generalDescription	Η διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών Erasmus+. Τμήμα της εργασίας εκπονήθηκε στο University College Dublin και τη σχολή School of Civil Engineering με επιβλέπουσα καθηγήτρια την Aoife Ahern	el
heal.classification	Συγκοινωνιακή τεχνική	el
heal.language	en
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2020-03-30
heal.abstract	Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση παραγόντων που επηρεάζουν την τάση για ποδηλασία και περπάτημα σε μεγάλα αστικά κέντρα καθώς και οι ανάγκες και προτιμήσεις των μετακινούμενων σχετικά με την ποδηλασία και το περπάτημα. Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών Erasmus+ όπου τμήμα της πραγματοποιήθηκε στο University College Dublin (Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Δουβλίνου) και τμήμα της στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η διερεύνηση των παραγόντων πραγματοποιήθηκε στις πόλεις του Δουβλίνου και της Αθήνας, με σκοπό την ανάδειξη των κοινών (διεθνών) παραγόντων επιρροής αλλά και των επιμέρους παραγόντων που επηρεάζουν την κάθε πόλη καθώς και επιμέρους τμήματα του πληθυσμού τους ξεχωριστά. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η βιβλιογραφική ανασκόπηση των άρθρων και εργασιών στις οποίες βασίστηκε αυτή η διπλωματική εργασία. Την τελευταία εικοσαετία η Ευρωπαική Ένωση προσπαθεί μέσω ρυθμίσεων και πολιτικών να προωθήσει το περπάτημα και την ποδηλασία, έτσι ώστε να επιτύχει μια πιο βιώσιμη κινητικότητα στα αστικά της κέντρα. Οι πολιτικές αυτές συνοψίζονται στις Λευκές και Πράσινες βίβλους των μεταφορών καθώς και στις επανεξετάσεις τους. Με βάση την ελληνική, ιρλανδική και διεθνή βιβλιογραφία, δημιουργήθηκε μια κατηγοριοποίηση των παραγόντων που επηρεάζουν την τάση για ποδηλασία και περπάτημα καθώς και τις σχέσεις μεταξύ των εξεταζόμενων τρόπων μεταφοράς με τις υπόλοιπες συμβατικές μεθόδους μετακίνησης. Οι παράγοντες που επηρεάζουν το περπάτημα χωρίστηκαν στις εξής κατηγορίες: δομημένο περιβάλλον, απόσταση, προσβασιμότητα, ασφάλεια μετακίνησης και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες. Αντίστοιχα οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποδηλασία χωρίστηκαν σε: δομημένο περιβάλλον, απόσταση, ασφάλεια μετακίνησης, κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Αφού προήλθε η διερεύνηση των παραγόντων με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία, η έρευνα συνεχίστηκε με τον σχεδιασμό ερωτηματολογίου για τη συλλογή δεδομένων στο Δουβλίνο και την Αθήνα, το οποίο βασίστηκε στους παράγοντες που αναφέρθηκαν. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι μεθοδολογίες οι οποίες ακολουθήθηκαν για τη συλλογή και ανάλυση των δεδομένων καθώς και για το σχεδιασμό του ερωτηματολογίου. Αρχικά ως μέθοδος για την έρευνα προτιμήσεων επιλέχτηκε η μέθοδος των δεδηλωμένων προτιμήσεων καθώς αυτή προσφέρει ένα μεγαλύτερο φάσμα επιλογών στον ερευνητή σε σχέση με αυτή των εκδηλωμένων προτιμήσεων που βασίζεται σε πραγματικές καταστάσεις, παρέχοντας έτσι πολύ περιορισμένες επιλογές στον σχεδιασμό του ερωτηματολογίου. Στην συνέχεια επιλέχθηκε η μέθοδος της προσωπικής συνέντευξης ως μέθοδος διεξαγωγής της έρευνας. Αυτή η μέθοδος επιλέχθηκε σε σύγκριση με τις υπόλοιπες καθώς το ερωτηματολόγιο ήταν περίπλοκο και σχετικά μεγάλο σε διάρκεια. Έτσι η μέθοδος της προσωπικής συνέντευξης έδινε τη δυνατότητα να αποσαφηνιστούν τυχών απορίες των συμμετεχόντων στο ερωτηματολόγιο, διασφαλίζοντας έτσι ακριβέστερα αποτελέσματα. Στη συνέχεια έγινε η επιλογή της μεθόδου δειγματοληψίας. Για την παρούσα έρευνα επιλέχθηκε η μέθοδος της απλής τυχαίας δειγματοληψίας καθώς ταιριάζει στη φύση της έρευνας και αποτελεί την απλούστερη διαδικασία. Για την ανάλυση των επιλογών του πληθυσμού επιλέχθηκε η ανάλυση διακριτών επιλογών και συγκεκριμένα το μοντέλο probit. Ο λόγος που επιλέχθηκε το μοντέλο probit είναι καθώς αυτό μπορεί να συλλάβει συσχετισμούς μεταξύ εναλλακτικών επιλογών και να ξεπεράσει περιορισμούς που εμφανίζονται σε άλλα μοντέλα καθώς είναι γενικότερο. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά των δύο εξεταζόμενων πόλεων, ο σχεδιασμός και η παρουσίαση του ερωτηματολογίου καθώς και η διεξαγωγή της έρευνας πεδίου. Η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας με τον πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής της να υπολογίζεται στους 3.800.000 κατοίκους, καθιστώντας την μια από τις πολυπληθέστερες πόλεις της Ευρώπης. Έχει ένα ζεστό μεσογειακό κλίμα με ζεστά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες και χαρακτηρίζεται από το έντονο ανάγλυφό της. Όσον αφορά τις ποδηλατικές της υποδομές αυτές χαρακτηρίζονται ως ελλιπείς καθώς το ποδηλατικό της δίκτυο εκτείνεται σε 55 χιλιόμετρα σε μια περιοχή 412 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Επίσης το υφιστάμενο δίκτυο συχνά καταπατείται από χρήστες αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών και η κακή συντήρησή του έχει οδηγήσει σε πολλές καταστροφές τμημάτων του. Οι υποδομές πεζών στην Αθήνα επίσης χαρακτηρίζονται ως κακές καθώς ιδιαίτερα στο κέντρο της συναντάμε στενά και απροσπέλαστα πεζοδρόμια τα οποία συχνά καταπατούνται από οχήματα ενώ οι πεζοδρομημένες περιοχές είναι επίσης ελάχιστες. Το Δουβλίνο είναι η πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και η ευρύτερη περιοχή του κατοικείται από 1.900.000 κατοίκους. Η πόλη είναι χτισμένη στις εκβολές του ποταμού Λίφει και έχει επίπεδο ανάγλυφο. Το Δουβλίνο δεν βιώνει ακραίες θερμοκρασίες καθώς έχει δροσερά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες, ωστόσο πρόκειται για μια από τις πόλεις με τις περισσότερες βροχοπτώσεις και τους εντονότερους ανέμους στην Ευρώπη. Το ποδηλατικό δίκτυο που δημιουργήθηκε μέχρι το 2012 ανέδειξε το Δουβλίνο ως μια από τις πιο φιλικές προς το ποδήλατο πόλεις της Ευρώπης παρότι από το 2013 έως το 2019 οι μετακινήσεις με ποδήλατο έχουν μειωθεί, ο δήμος του Δουβλίνου προσπαθεί εκ νέου να τις αυξήσει με νέα μέτρα που πρόκειται να εφαρμοστούν. Οι υποδομές πεζών στο Δουβλίνο δεν χαρακτηρίζονται ούτε κακές αλλά ούτε και καλές, με Ιρλανδούς ερευνητές να τονίζουν πως η επισκευή των υποδομών για τους πεζούς θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο προς την επίτευξη βιώσιμης κινητικότητας στο κέντρο της πόλης. Το ερωτηματολόγιο που σχεδιάστηκε αποτελείται από 4 μέρη. Στο 1ο μέρος οι συμμετέχοντες καλούνται να δηλώσουν τις προσωπικές τους προτιμήσεις μετακινήσεων όπως το κύριο μεταφορικό τους μέσο ή τον μέσο χρόνο μετακίνησής τους για συγκεκριμένο σκοπό. Το 2ο μέρος του ερωτηματολογίου αποτελείται από 18 υποθετικά σενάρια (από 9 για ποδηλασία και 9 για περπάτημα) στα οποία οι συμμετέχοντες καλούνται να δηλώσουν την πιθανότητα να πραγματοποιήσουν μια συγκεκριμένη μετακίνηση με ποδήλατο ή πεζή υπό συγκεκριμένα σενάρια. Τα σενάρια αυτά ορίζονται από 3 μεταβλητές τριών επιπέδων. Οι μεταβλητές είναι ο σκοπός μετακίνησης, η απόσταση μετακίνησης και οι υποδομές μετακίνησης. Ως πιθανοί σκοποί μετακίνησης ορίστηκαν η εργασία, τα εβδομαδιαία ψώνια και η νυχτερινή διασκέδαση, ως αποστάσεις: μικρή, μεσαία, μεγάλη, όπως αυτές ορίζονται από την βιβλιογραφία για περπάτημα και ποδηλασία και ως υποδομές: ανύπαρκτες, μέτριες, εξαιρετικές και πάλι όπως αυτές ορίζονται από την βιβλιογραφία για κάθε μέσο μετακίνησης. Τα πιθανά σενάρια που προκύπτουν ως συνδυασμός των μεταβλητών των επιπέδων τους είναι 27, τα οποία χωρίστηκαν σε 3 μπλοκ των 9 σεναρίων καθώς θα ήταν αδύνατο χρονικά ένας συμμετέχοντας να απαντήσει σε 27 σενάρια για ποδηλασία και 27 για περπάτημα. Το 3ο μέρος του ερωτηματολογίου περιλαμβάνει τις προτιμήσεις των συμμετεχόντων όσον αφορά την ποδηλασία και το περπάτημα. Συγκεκριμένα οι συμμετέχοντες καλούνται να βαθμολογήσουν τις υποδομές της πόλης τους, τους λόγους για τους οποίους ποδηλατούν και περπατούν καθώς και τους παράγοντες που τους ενθαρρύνουν και αποθαρρύνουν από την ποδηλασία και το περπάτημα. Τέλος, στο 4ο μέρος οι συμμετέχοντες καλούνται να απαντήσουν σε κάποιες προσωπικές ερωτήσεις όπως φύλο, επάγγελμα, εκπαίδευση και εισόδημα. Συνολικά στην έρευνα συμμετείχαν 300 μετακινούμενοι, 150 από κάθε πόλη. Η διανομή των ερωτηματολογίων έλαβε μέρος στο Δουβλίνο κατά την άνοιξη του 2019 και στην Αθήνα κατά το καλοκαίρι το 2019. Η διανομή έγινε σε πολλά διαφορετικά μέρη των πόλεων (σε κανένα μέρος δεν μοιράστηκαν πάνω από 20 ερωτηματολόγια) ενώ σε κάθε πόλη μοιράστηκε και ένα μικρό μέρος σε ποδηλατικούς συλλόγους, με σκοπό την συλλογή καλύτερων δεδομένων όσον αφορά την ποδηλασία. Στο 5ο κεφάλαιο πραγματοποιείται η ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν και η εξαγωγή των αποτελεσμάτων. Συγκεκριμένα πραγματοποιείται στατιστική ανάλυση του δείγματος και των προτιμήσεων των μετακινούμενων καθώς και ο σχεδιασμός 14 διατεταγμένων μοντέλων probit. Το δείγμα αποτελείται κατά 45% από άντρες, 54% από γυναίκες, ενώ το 1% χαρακτήρισε τον εαυτό του ως «άλλο φύλο». Από αυτά τα ποσοστά στην Αθήνα οι άντρες αποτελούσαν το 44% και οι γυναίκες το 56% ενώ στο Δουβλίνο το 46% ήταν άντρες, το 52% γυναίκες και το 2% «άλλο φύλλο». Από ηλικιακές ομάδες στο συνολικό δείγμα 3% ήταν μικρότερο από 18 χρονών, 23% 18-24 χρονών, 32% 25-34, 15% 35-44, 15% 45-54, 8% 55-64 και το 4% άνω των 64 χρονών. Οι Αθηναίοι βαθμολόγησαν τις ποδηλατικές υποδομές της Αθήνας αλλά και τις υποδομές πεζών πολύ χαμηλότερα από αυτές των κατοίκων του Δουβλίνου οι οποίοι βαθμολόγησαν τις ποδηλατικές τους υποδομές ως κακές και τις υποδομές πεζών ως μέτριες. Οι κάτοικοι της Αθήνας βαθμολόγησαν ως τους σημαντικότερους αποθαρρυντικούς παράγοντες από την ποδηλασία την οδική ασφάλεια και την παρουσία μεγάλων κόμβων κατά τη διαδρομή ενώ οι κάτοικοι του Δουβλίνου την οδική ασφάλεια και τις κακές καιρικές συνθήκες. Ως σημαντικότερους ενθαρρυντικούς παράγοντες για ποδηλασία οι κάτοικοι της Αθήνας βαθμολόγησαν τους προσεκτικούς οδηγούς και τις χωριζόμενες λωρίδες ποδηλατοδρόμων όπως και οι κάτοικοι του Δουβλίνου. Ως σημαντικότερους αποθαρρυντικούς παράγοντες οι κάτοικοι της Αθήνας βαθμολόγησαν τις κακές καιρικές συνθήκες και τη μεταφορά αγαθών/ατόμων ενώ οι κάτοικοι του Δουβλίνου τις κακές καιρικές συνθήκες και την ταχύτητα μεταφοράς. Ως σημαντικότερους ενθαρρυντικούς παράγοντες για περπάτημα οι κάτοικοι της Αθήνας βαθμολόγησαν τα πλατύτερα πεζοδρόμια και τους πεζοδρομημένους δρόμους ενώ οι κάτοικοι του Δουβλίνου τις καλές καιρικές συνθήκες και την όμορφη θέα – ύπαρξη πρασίνου στη διαδρομή. Δημιουργήθηκαν 7 μοντέλα probit για την τάση για ποδηλασία και 7 για την τάση για περπάτημα. Αυτά τα 7 μοντέλα αφορούν διαφορετικά τμήματα του πληθυσμού. Δημιουργήθηκε ένα κοινό μοντέλο με δείγμα το σύνολο των συμμετεχόντων, ένα για τον πληθυσμό της Αθήνας, ένα για τον πληθυσμό του Δουβλίνου και από ένα για τον πληθυσμό αντρών και γυναικών σε κάθε πόλη. Τα βασικά αποτελέσματα – συμπεράσματα που προέκυψαν από τα μοντέλα για την ποδηλασία είναι τα εξής: Αρχικά η τάση για ποδηλασία στο Δουβλίνο είναι υψηλότερη από αυτή στην Αθήνα. Η απόσταση μετακίνησης επηρεάζει την τάση για ποδηλασία και στις 2 πόλεις. Μεγαλύτερες αποστάσεις οδηγούν σε μειωμένη ποδηλατική τάση. Οι ποδηλατικές υποδομές επίσης επηρεάζουν την τάση για ποδηλασία και στις 2 πόλεις. Καλύτερες ποδηλατικές υποδομές οδηγούν σε υψηλότερη τάση για ποδηλασία. Ο σκοπός μετακίνησης επηρεάζει την τάση για ποδηλασία και στις 2 πόλεις. Οι μετακινήσεις με σκοπό την εργασία έχουν υψηλότερη ποδηλατική τάση από τις μετακινήσεις για ψώνια ενώ οι μετακινήσεις για νυχτερινή έξοδο συγκεντρώνουν την μικρότερη ποδηλατική τάση σε όλους του πληθυσμούς εκτός από αυτόν των ανδρών στο Δουβλίνο. Η ηλικία ως παράγοντας επηρεάζει την τάση για ποδηλασία εκτός του μοντέλου των ανδρών στο Δουβλίνο, καθώς όσο αυξάνεται η ηλικία τόσο μειώνεται η τάση για ποδηλασία. Επίσης η εκπαίδευση είναι ένας παράγοντας ο οποίος επηρεάζει θετικά καθώς όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης, τόσο αυξημένη η τάση για ποδηλασία εκτός από τους άνδρες στην Αθήνα για τους οποίους ισχύει το αντίθετο. Το εισόδημα επηρεάζει με αντίθετους τρόπους την Αθήνα και το Δουβλίνο καθώς στο Δουβλίνο υψηλότερο εισόδημα οδηγεί σε υψηλότερη ποδηλατική τάση ενώ στην Αθήνα το υψηλό εισόδημα μειώνει την τάση για ποδηλασία. Επίσης, οι φοιτητές και στις 2 πόλεις έχουν υψηλότερη τάση για ποδηλασία από τους εργαζόμενους. Στην Αθήνα οι γυναίκες έχουν υψηλότερη τάση για ποδηλασία από τους άντρες ενώ στο Δουβλίνο το φύλο δεν φαίνεται να επηρεάζει. Επιπλέον ως παράγοντες που επηρεάζουν την τάση αρνητικά μπορούν να χαρακτηριστούν η κόπωση, η ταχύτητα μεταφοράς του ποδηλάτου και η οδική ασφάλεια ενώ οι άνθρωποι που επηρεάζονται από κυκλοφοριακή συμφόρηση στις μετακινήσεις τους έχουν υψηλότερη τάση για ποδηλασία. Τα βασικά αποτελέσματα – συμπεράσματα που προέκυψαν από τα μοντέλα για το περπάτημα είναι : σε αντίθεση με την ποδηλασία, δεν φαίνεται ο πληθυσμός σε κάποια από τις 2 πόλεις να έχει υψηλότερη τάση για περπάτημα από την άλλη. Η απόσταση μετακίνησης επηρεάζει την τάση για περπάτημα και στις 2 πόλεις καθώς μεγαλύτερη απόσταση οδηγεί σε μειωμένη τάση για ποδηλασία. Οι υποδομές για τους πεζούς επίσης επηρεάζουν την τάση για περπάτημα καθώς καλύτερες υποδομές οδηγούν σε υψηλότερη τάση για περπάτημα. Τέλος και ο σκοπός μετακίνησης επηρεάζει την τάση για περπάτημα. Στην Αθήνα οι μετακινήσεις που αφορούν την εργασία συγκεντρώνουν την υψηλότερη τάση για περπάτημα ενώ στο Δουβλίνο οι μετακινήσεις με σκοπό τη διασκέδαση συγκεντρώνουν την μεγαλύτερη τάση για περπάτημα. Οι μετακινήσεις με σκοπό τα ψώνια συγκεντρώνουν την χαμηλότερη τάση για περπάτημα και για τις 2 εξεταζόμενες πόλεις. Η ηλικία επηρεάζει την τάση για περπάτημα καθώς οι υψηλότερες ηλικίες συγκεντρώνουν χαμηλότερη τάση για περπάτημα. Το φύλο επηρεάζει την τάση για περπάτημα μόνο στο Δουβλίνο καθώς οι γυναίκες έχουν υψηλότερη τάση για περπάτημα από τους άντρες. Το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημα είναι δύσκολο να αξιολογηθούν καθώς το πρώτο δεν εμφανίζεται στα υπομοντέλα ενώ το 2ο έχει αντικρουόμενα αποτελέσματα για τα δύο φύλα στην Αθήνα. Η ταχύτητα μετακίνησης του περπατήματος μειώνει την τάση για περπάτημα, όπως και η κόπωση όμως μόνο για τον γυναικείο πληθυσμό του δείγματος. Οι καλές καιρικές συνθήκες αυξάνουν την τάση για περπάτημα, ιδιαίτερα στην Αθήνα ενώ οι κακές καιρικές συνθήκες μειώνουν την τάση για περπάτημα, ιδιαίτερα στο Δουβλίνο. Επιπλέον, αυξημένοι χρόνοι πρασίνου σε φανάρια πεζών οδηγούν σε υψηλότερη τάση για περπάτημα και στις 2 πόλεις. Όπως και για την τάση για ποδηλασία όσοι επηρεάζονται από κυκλοφοριακή συμφόρηση έχουν υψηλότερη τάση για περπάτημα και στις 2 πόλεις. Η έλλειψη οδικής ασφάλειας και η παρουσία μεγάλων κόμβων στη διαδρομή μειώνει την τάση για περπάτημα στο Δουβλίνο. Τέλος, καλύτερες περιβαλλοντικές συνθήκες και καλύτερη ποιότητα αέρα οδηγεί σε υψηλότερη τάση για περπάτημα για τις γυναίκες τόσο στην Αθήνα όσο και στο Δουβλίνο. Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια από της ελάχιστες εργασίες στο αντικείμενο με δεδομένα από διαφορετικές χώρες την παρούσα χρονική περίοδο. Θα ήταν ενδιαφέρον για μελλοντική έρευνα να πραγματοποιηθούν εργασίες πάνω σε δεδομένα διαφορετικών χωρών και να συγκριθούν με την παρούσα και μεταξύ τους, έτσι ώστε να κατανοηθεί περαιτέρω η επιρροή συγκεκριμένων παραγόντων στην τάση για ποδηλασία και περπάτημα σε διαφορετικές συνθήκες καταστάσεις και περιβάλλοντα.	el
heal.sponsor	Erasmus+	en
heal.advisorName	Σπυροπούλου, Ιωάννα	el
heal.advisorName	Ahern, Aoife	en
heal.committeeMemberName	Σπυροπούλου, Ιωάννα	el
heal.committeeMemberName	Ψαριανός, Βασίλειος	el
heal.committeeMemberName	Κεπαπτσόγλου, Κωνσταντίνος	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής. Εργαστήριο Κυκλοφοριακής Τεχνικής	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	124 σ.	el
heal.fullTextAvailability	false