Κοινωνικές συνέπειες των ζητημάτων νερού στις χώρες χαμηλών εισοδημάτων. Έμφαση στη σχέση ανάμεσα στο νερό και στα ζητήματα του HIV/AIDS και της ισότητας των δύο φύλων

Abstract

Ως ένα απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωση όλων των ζωντανών οργανισμών στον πλανήτη, το νερό και οι πολιτικές που το αφορούν χρήζουν ιδιαίτερης μελέτης. Ωστόσο η σημασία του νερού δεν περιορίζεται μόνο στη βιολογική επιβίωση των οργανισμών, αλλά επηρεάζει ευθέως τα οικονομικά και κοινωνικά συστήματα. Η αντιστοίχιση που παρατηρείται ανάμεσα στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη μιας χώρας και στην ικανότητά της να παρέχει καθαρό και επαρκές νερό στους κατοίκους της, αναδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της έννοιας του νερού. Η υποσαχάρια Αφρική αποτελεί την γεωγραφική περιοχή του πλανήτη που αποδεικνύει αυτή τη σχέση καθώς μαστίζεται από έντονα προβλήματα στην παροχή νερού και σε υποδομές υγιεινής ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από χαμηλό βαθμό κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Για την καταγραφή των προβλημάτων και την αναζήτηση λύσεων, απαραίτητο εργαλείο αποτελούν οι δείκτες νερού. Ξεκινώντας από την απλή σύνδεση των διαθέσιμων ποσοτήτων νερού με πληθυσμιακά δεδομένα, η έννοια των δεικτών νερού εξελίχθηκε στο χρόνο, φτάνοντας σήμερα να συνδέει το νερό με κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά δεδομένα. Στην ανάπτυξη όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένων δεικτών σημαντικό ρόλο έπαιξε η συνεχώς εντονότερη τάση για προσέγγιση του νερού με οικονομικούς όρους. Η θεωρία για την οικονομική προσέγγιση του νερού επιδιώκει την εξοικονόμηση νερού στη χρήση, την ορθολογική διανομή του μέσω της αγοράς υποκατάστατων καθώς και τη δημιουργία κερδών ώστε να επενδυθούν σε υποδομές για την πρόσβαση σε δυσπρόσιτες πηγές νερού. Η δημιουργία φυσικού μονοπωλίου, το ευρύ φάσμα εξωτερικοτήτων που επηρεάζει το νερό και η αδυναμία πλήρους αντικατάστασής του από άλλα αγαθά λόγω της φύσης του, αποτελούν σημαντικά ερωτήματα τα οποία πρέπει να απαντηθούν πριν την εφαρμογή μιας οικονομικής προσέγγισης του νερού. Η εξάπλωση του ιού HIV/AIDS και τα ζητήματα ισότητας των δύο φύλων είναι δύο θέματα που απασχολούν ιδιαίτερα τις κοινωνίες των μη αναπτυγμένων χωρών και συνδέονται με τη δυνατότητα για παροχή καθαρού νερού και υποδομών υγιεινής. Πολύ συχνά στις τοπικές κοινωνίες η έλλειψη νερού δίνει το έναυσμα για μια σειρά προβλημάτων. Τέτοια προβλήματα έχουν ως αποτέλεσμα την περαιτέρω εξάπλωση του HIV/AIDS, τη σεξουαλική βία κατά των γυναικών και τον περιορισμό των γυναικών στον ιδιωτικό χώρο. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων κρίνεται απαραίτητη η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των κοινωνιών μέσω της βελτίωσης των υπηρεσιών υγείας, του επιπέδου μόρφωσης και των εισοδημάτων των νοικοκυριών. Η εξασφάλιση καθαρού νερού σε επαρκείς ποσότητες μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης των πιο πάνω προβλημάτων. Μεταξύ άλλων, θα δώσει τη δυνατότητα για διατήρηση συνθηκών υγιεινής που είναι απαραίτητες για τους φορείς του AIDS και θα απαλλάξει τις γυναίκες από τη διαδικασία μεταφοράς νερού από μακρινές περιοχές με αποτέλεσμα τη μείωση κρουσμάτων σεξουαλικής βίας και τη δημιουργία χρόνου που μπορεί να αφιερωθεί για τη μόρφωσή τους. Επιπλέον, θα δώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης οικονομικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα, αυξάνοντας το εισόδημα των νοικοκυριών.

As a necessary element for the survival all kind of living beings on the earth, water and the relevant policies must be under special study. However, the significance of water is not limited only to the biological survival of organizations, since it directly affects the social and economic systems. The correlation between the socioeconomic development of a country and its ability to provide clean water in adequate quantities to its citizens, emphatically highlights the multidimensional meaning of water. Sub-Saharan Africa constitutes the geographical area on earth which proves this correlation since it suffers from intensive problems in the sectors of water and sanitation infrastructure. At the same time, it is characterized by low level of social and economic development. In the problems record process and for the pursuit of solutions, water indicators are a necessary tool. Starting from the simple connection between available quantities of water and population data, the definition of water indicators has evolved over the time so that nowadays involves social, economic and environmental data. The continuously increasing tendency for an economic approach of water plays a significant role in the process of developing integrated indicators. The economic approach of water aims to reduce water consumption, to a more rational water distribution through the market of substitutes and to investment in infrastructure, aiming to access inaccessible, until now, water resources. The creation of natural monopoly, the wide range of externalities as well as the impossible full substitution of water by another good due to its vitality, create significant obstacles towards the application of economic approach of water. The wide spread of HIV/AIDS and the gender equity are two issues that significantly affect societies of low income countries. Both issues are affected by the ability for water supply and sanitation infrastructure. It is not rare for water scarcity to trigger a number of problems in local societies. These problems result in further expansion of HIV/AIDS, in sexual violence against women and in the restriction of women into household. Towards the elimination of these problems, the socioeconomic development of societies through the improvement of health services, the level of education and incomes of the households, has a significant role. Part of the solution of the aforementioned problems can be an adequate supply of clean water. Among others, it will ensure the necessary sanitation conditions for AIDS patients and it will relieve women from the workload of water transfer from remote areas, achieving reduction of incidents of sexual violence and creating time which can be used for women’s education. Additionally, adequate supply of clean water will create appropriate conditions for economic growth, especially in agriculture, increasing the low income of rural households.