Οι σκεπαστές αγορές στη Δυτική Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια κατά την Οθωμανική Εποχή

Οικονομοπούλου, Ελένη; Oikonomopoulou, Eleni

dc.contributor.author	Οικονομοπούλου, Ελένη
dc.contributor.author	Oikonomopoulou, Eleni
dc.date.accessioned	2021-09-21T06:27:00Z
dc.date.available	2021-09-21T06:27:00Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/53865
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.21563
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Μπεζεστένι, Αραστάς, Σκεπαστή αγορά, Οθωμανική εποχή, Τουρκικά φύλα	el
dc.subject	Bedesten, Arasta, Covered Market, Ottoman Era, Turkish tribes	en
dc.title	Οι σκεπαστές αγορές στη Δυτική Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια κατά την Οθωμανική Εποχή	el
dc.title	The Covered Markets of the Ottoman Era in Western Asia Minor and Balkans	en
dc.contributor.department	Πολεοδομίας	el
heal.type	doctoralThesis
heal.classification	Αρχιτεκτονική	el
heal.classification	Architecture	en
heal.classification	Ιστορία της Αρχιτεκτονικής	el
heal.classification	History of Architecture	en
heal.classification	Πολεοδομία	el
heal.classification	Urban Planning	en
heal.language	el
heal.access	campus
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2021-06-29
heal.abstract	Οι σκεπαστές αγορές της Οθωμανικής εποχής εκφράζουν στον χώρο την οικονομική και την εμπορική λειτουργία της ίδιας της Οθωμανικής Διοίκησης και αυτό συμβαίνει διότι το εμπόριο αποτέλεσε μοχλό οικονομικής ανάπτυξης αλλά και μέσο ώσμωσης πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων και ενδυνάμωσης κοινωνικών σχέσεων στην τόσο εκτεταμένη Αυτοκρατορία. Οι σκεπαστές αγορές, με οποιαδήποτε μορφή τους, -μεμονωμένα κτήρια ή συμπλέγματα που καλύπτουν ολόκληρα τμήματα του ιστού της πόλης- θεωρούνται ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς της Οθωμανικής πόλης, όργανο της Διοίκησης και συμπεριλαμβάνονται στα δημόσια έγγραφα και τις αρχειακές πηγές της Αυτοκρατορίας προσφέροντας πλέον την γνώση για την κατανόηση του τρόπου «παραγωγής» της συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής, ενώ συνδέονται με την ακμή της Αυτοκρατορίας. Η μελέτη παρουσίασε τις ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που δημιούργησαν το φαινόμενο των Οθωμανικών σκεπαστών αγορών στην περιοχή μελέτης αντιμετωπίζοντάς το με ενιαίο τρόπο, δηλαδή σε ενιαίο ιστορικό και διοικητικό υπόβαθρο. Εξέτασε το ζήτημα, ανιχνεύοντας το αρχιτεκτονικό πλαίσιο και τα χαρακτηριστικά των κτηρίων των σκεπαστών Οθωμανικών αγορών ολιστικά (τυπολογικά, χρονολογικά, γεωγραφικά, διοικητικά), συμβάλλοντας στην ιστορική έρευνα και προσεγγίζοντας ένα σχεδόν αχαρτογράφητο τμήμα της Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής κατά τους 15ο έως και 19ο αιώνα, οπότε και αρχίζει η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εστίασε στην ακμή της Οθωμανικής εποχής, δηλαδή την Κλασική Οθωμανική περίοδο (15ος-17ος αιώνας), με την οποία συνδέονται κατά κύριο λόγο τα κτήρια και τα συγκροτήματα των σκεπαστών αγορών. Κατά αυτόν τον τρόπο συμβάλλει στην συμπλήρωση της σχετικά μικρής σήμερα διαθέσιμης βιβλιογραφίας για το θέμα. Αποτελεί συμβολή στην ιστορική έρευνα για τα κτήρια και τα κτηριακά συγκροτήματα των Οθωμανικών σκεπαστών αγορών αλλά και εν γένει εμπορικά ιστορικά κτήρια της Οθωμανικής εποχής, καθώς αντιμετωπίζει συνολικά το φαινόμενο και το συνδέει με τις επιρροές που αποτέλεσαν τη βάση και την ώθηση για την δημιουργία τους. Όσον αφορά τους συσχετισμούς, ως προς την μορφή και τη λειτουργία των Οθωμανικών σκεπαστών αγορών με την Βυζαντινή αγορά, αποδεικνύεται ότι πρόκειται για μια ιδιότυπη σχέση που στηρίζεται σε μια σχεδόν αμφίδρομη σύνδεση. Η σχέση αυτή θέτει ως σημείο έναρξης τα τουρκικά φύλα, κατόπιν ο τύπος εμφανίζεται στο πρώιμο Βυζάντιο ως αυτονόητη ικανοποίηση λειτουργίας (ασφάλεια, κ.λπ.) και αργότερα στο Ισλάμ, όταν πλέον μετά τον 11ο αιώνα σημειώνεται η παρακμή του βυζαντινού εμπορίου με την παράλληλη απώλεια εδαφών στη Μικρά Ασία, αλλά και λίγο αργότερα όταν η αλλαγή των χαράξεων των εμπορικών δρόμων μετά τις σταυροφορίες επέφερε σημαντική αναστάτωση στην εμπορική δραστηριότητα και στασιμότητα στην εξέλιξη των αρχιτεκτονικών μορφών των αγορών. Τα βασικά ερεθίσματα για τον καθορισμό των προτύπων των σκεπαστών αγορών της Οθωμανικής περιόδου σχετίζονται με την καταγωγή και την φυσιογνωμία του λαού που δημιούργησε την Αυτοκρατορία καθώς επίσης και με τις σχέσεις του με άλλους πολιτισμούς που είτε συνδέθηκε εμπορικά, γεωγραφικά ως γείτονες, κ.λπ. είτε κατέκτησε. Τα εθνολογικά χαρακτηριστικά των Τούρκων φαίνεται πως ήταν αρκετά ισχυρά ώστε να επηρεάσουν την αρχιτεκτονική των υποδομών που συνδέονται με την καθημερινή ζωή τους, όπως τα κτήρια των αγορών και οι μετέπειτα Οθωμανοί δεν λησμόνησαν την φυλετική και εθνολογική καταγωγή τους από τα Τουρκικά φύλα του Μεσαίωνα και της προ-οθωμανικής περιόδου. Τα στοιχεία που εμπεριέχονταν στην φιλοσοφία της ζωής των νομάδων υιοθετήθηκαν από τους Οθωμανούς και συνδυάστηκαν με τις υπάρχουσες αρχιτεκτονικές μορφές των περιοχών που κατέκτησαν, οδηγώντας στη σταδιακή διαμόρφωση των τύπων των σκεπαστών αγορών, ως μια σύνθεση ενίοτε ετερόκλητων στοιχείων, διαφορετικών πεποιθήσεων και σημείων έναρξης της αρχιτεκτονικής. Πρότυπο των Οθωμανικών σκεπαστών αγορών δεν υπάρχει γιατί δεν πρόκειται για κτηριακά σύνολα βασισμένα σε κάποιο σχέδιο, αλλά για κάλυψη αυτονόητων αναγκών επί καίριων λειτουργιών της πόλης. Κατά αυτόν τον τρόπο η Οθωμανική αγορά, το μπεζεστένι, βρίσκει το αρχέτυπό της στην αρχιτεκτονική της Κεντρικής Ασίας, με βασικό χαρακτηριστικό του κτηρίου να αποτελεί η ύπαρξη εισόδων στις τέσσερεις (4) πλευρές του κτηρίου, αξονικά. Η αρχέτυπη αυτή μορφή εμπλουτίστηκε ταυτόχρονα με τα αντιδάνεια που έλαβε από τους Βυζαντινούς, κατά τον αντίστοιχο τρόπο που και οι Βυζαντινοί λειτούργησαν, αντλώντας στοιχεία από την αρχιτεκτονική των Ελλήνων αλλά και των λαών της Ανατολίας. Οι επιμέρους μορφές και τα υλικά δομής ακολούθως, στην Οθωμανική αγορά αντλούνται και πάλι από τους συγγενείς τους, τους Σελτζούκους Τούρκους οι οποίοι ήδη από τον 10ο αιώνα διατηρούν επαφές με τους Πέρσες, τους Άραβες, τους Σύριους, τους Αρμένιους, τους Βυζαντινούς. Περαιτέρω, η διάδραση της Οθωμανικής με τη Βυζαντινή αγορά επιβεβαιώνεται από την «παραχώρηση» των θέσεων των βυζαντινών εμπορικών δραστηριοτήτων στις αγορές των νέων οικιστών, με την εγκατάσταση των σκεπαστών αγορών της Οθωμανικής εποχής στα ίχνη των βυζαντινών (αλλά και των αρχαίων). Η σημασία της ωστόσο καθιστά την Οθωμανική σκεπαστή Αγορά όργανο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την παρέμβαση του Κράτους καθώς όταν οι Οθωμανοί δημιούργησαν Κράτος συμπεριέλαβαν τις αγορές στις κρατικές δεσμεύσεις με στόχο τον αρτιότερος κρατικό έλεγχο.	el
heal.sponsor	Υπότροφος ΙΚΥ για τα έτη 2008-2010	el
heal.advisorName	Σαρηγιάννης, Γεώργιος
heal.committeeMemberName	Κορρές, Μανόλης
heal.committeeMemberName	Μαρίνου, Γεωργία
heal.committeeMemberName	Κωτσάκη, Αμαλία
heal.committeeMemberName	Μικράκης, Μανώλης
heal.committeeMemberName	Σμύρης, Γεώργιος
heal.committeeMemberName	Τσιαμπάος, Κώστας
heal.academicPublisher	Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	424
heal.fullTextAvailability	false