Εγχάρακτο τοπίο στο Λυκαβηττό: σύνθεση στη διεπαφή του φυσικού και του ανθρωπογενούς.

Ζακυνθινού-Ξάνθη, Μαργαρίτα; Zakynthinou-Xanthi, Margarita

dc.contributor.author	Ζακυνθινού-Ξάνθη, Μαργαρίτα	el
dc.contributor.author	Zakynthinou-Xanthi, Margarita	en
dc.date.accessioned	2022-04-13T08:23:54Z
dc.date.available	2022-04-13T08:23:54Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/55091
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.22789
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο--Μεταπτυχιακή Εργασία. Διεπιστημονικό-Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) “Αρχιτεκτονική και Σχεδιασμός του Χώρου - Σχεδιασμός- Χώρος-Πολιτισμός (Κατ. Α)"	el
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Τοπίο	el
dc.subject	Landscape	en
dc.subject	Φυσικό τοπίο	el
dc.subject	Ανθρωπογενές τοπίο	el
dc.subject	Λυκαβητός	el
dc.subject	Πορώδες τοπίο	el
dc.subject	Natural landscape	en
dc.subject	Anthropogenic landscape	en
dc.subject	Porocity	en
dc.subject	Lycabettus	en
dc.title	Εγχάρακτο τοπίο στο Λυκαβηττό: σύνθεση στη διεπαφή του φυσικού και του ανθρωπογενούς.	el
dc.title	Lycabetus engraved: design at the interface of natural and anthropogenic landscape.	en
heal.type	masterThesis
heal.generalDescription	Το ερευνητικό αντικείμενο της εργασίας αφορά την αντίληψη και τη σχηματοποίηση του τοπίου σε σχέση με το φυσικό και ανθρωπογενές στοιχείο. Η προβληματική αυτή προσεγγίζεται αρχικά μέσω μίας θεωρητικής διερεύνησης των στοιχείων αυτών στο πλαίσιο του Αθηναϊκού τοπίου και στη συνέχεια μέσω μίας σχεδιαστικής πρότασης στο λόφο του Λυκαβηττού.	el
heal.classification	Αρχιτεκτονική.	el
heal.classification	Architecture	en
heal.classification	Αστικός σχεδιασμός	el
heal.classification	Σχεδιασμός τοπίου	el
heal.classification	Θεωρία αρχιτεκτονικής	el
heal.classification	Landscape design	en
heal.language	el
heal.access	campus
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	4-03-20
heal.abstract	Το ερευνητικό αντικείμενο της εργασίας αφορά την αντίληψη και τη σχηματοποίηση του τοπίου σε σχέση με το φυσικό και ανθρωπογενές στοιχείο. Η προβληματική αυτή προσεγγίζεται αρχικά μέσω μίας θεωρητικής διερεύνησης των στοιχείων αυτών στο πλαίσιο του Αθηναϊκού τοπίου και στη συνέχεια μέσω μίας σχεδιαστικής πρότασης στο λόφο του Λυκαβηττού. Στο πρώτο μέρος όπου εξελίσσεται η θεωρητική έρευνα, εστιάζοντας στο Αθηναϊκό τοπίο, διαπιστώνουμε ότι διαθέτει μια πάλλουσα φυσική τοπογραφία υπό τη μορφή ενός χωρικού κοίλου, περιέχοντας το φυσικό και το ανθρωπογενές στοιχείο σε άμεση γειτνίαση και δυναμική αλληλεξάρτιση. Αναζητείται η αντίληψη του τοπίου τόσο μέσα από τη φυσική γεωμορφολογική του τάξη όσο και από το έντονο αστικό περιβάλλον που το καταλαμβάνει. Άραγε, το αττικό τοπίο, με τη ρέουσα διάπλαση του φυσσικού του αναγλύφου μπορεί να «ιδωθεί» μέσα από μία τοπολογική θεώρηση με ανταπόκριση στην έννοια του «λείου χώρου» όπως εξηγείται από G. Deleuze και F. Guattari στο βιβλίο τους Mille Plateux ή λόγω το πολύσπαστου χτιστού του στοιχείου φαίνεται να διέπεται από τις αρχές τις ευκλείδειας γεωμετρίας, ανταποκρινόμενο τις συνθήκες του «ραβδωτού χώρου»; Εν τέλει τα δύο στοιχεία συναντώνται διαρκώς, πυροδοτώντας τη συνθήκη της μεταβολής, βρισκόμενα σε μία διαλεκτική σχέση που θα μπορούσε να περιγραφεί με την έννοια του πορώδους σε γεωμορφολογικό επίπεδο, παρουσιάζοντας συγχρόνως κοινωνικές και πολιτισμικές προεκτάσεις. Τέλος, η θεωρητική διερεύνηση επεκτείνεται στην έννοια του επιγενετικού τοπίου του C. H. Waddington, και συμπεραίνεται ότι το τοπίο, ως επιγενετικό, συνεπάγεται την απόκτηση χαρακτηριστικών μέσα από μια διαδικασία δυναμικής αλληλεπίδρασης με εξωγενείς παράγοντες, κάτι που καθιστά φανερό το «άνοιγμα» της έννοιας του τοπίου προς την κοινωνική και πολιτισμική συνθήκη. Η συγκρότηση του συγκεκριμένου θεωρητικού υποβάθρου γύρω από το τοπίο δημιουργεί ένα γόνιμο έδαφος για να εξελιχθεί η διερεύνηση του ερευνητικού ερωτήματος και δια του σχεδιασμού. Για αυτό και στο δεύτερο μέρος της εργασίας, αναπτύσσεται μία πρόταση τοπιακού και αστικού σχεδιασμού, με υπαίθριες και κτιριακές διαμορφώσεις. Η περιοχή παρέμβασης είναι το πλάτωμα του λόφου του Λυκαβηττού, ένα ιδιόμορφο σημείο διεπαφής του φυσικού και του ανθρωπογενούς στοιχείου. Πριν την ανάπτυξη του σχεδιασμού, διερευνώνται οι μεταβολές του λόφου ιστορικά, τόσο στη φυσική του διάπλαση, όσο και στην αντίληψη που κυριαρχούσε για αυτόν την εκάστοτε εποχή, που άλλωστε είναι συνυφασμένες με τις μεταβολές των συνθηκών κατοίκησης στην περιοχή του κέντρου της Αθήνας. Ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας ήταν η μεταβολή του λόφου σε μία κοιλότητα λατομείου και στη συνέχεια η κάλυψη και η ισοπέδωση αυτής της κοιλότητας με ένα τεχνητό τρόπο, κάτι που οδήγησε στο αποτέλεσμα που βλέπουμε σήμερα στο λόφο. Η πρόταση αφορμάται από τις αλλεπάλληλες αποκολλήσεις γης που πραγματοποιήθηκαν όταν ο λόφος λειτουργούσε ως λατομείο και επιχειρεί μία ανασύνθεση της ύλης. Στο πλαίσιο της διερώτησης για το ποια είναι η φύση του Λυκαβηττού (η φύση ως βλάστηση/ ως βράχος/ ως φως;), ο σχεδιασμός ακολουθεί διάφορα στάδια πειραματισμού, που αφορμώνται τόσο από τη θεωρητική έρευνα όσο και από τα στοιχεία ανάγνωσης του τόπου παρέμβασης. Επιχειρείται λοιπόν η δημιουργία ενός ανοικτού υπαίθριου χώρου στο επίπεδο του πλατώματος ως μία δημόσια πλατεία, δοκιμάζοντας πλαστικές και γλυπτικές επεξεργασίες. Σε κατώτερο επίπεδο δημιουργείται μία εκτενής εκσκαφή, ένα μεγάλο «σκάψιμο» που φιλοξενεί μια κρυμμένη «κάτω πόλη», πλασμένη με πιο απότομα και γεωμετρικοποιημένα χαρακτηριστικά , η οποία συμπληρώνει και υποβαστάζει τη διαμόρφωση ανοικτού υπαίθριου χώρου στο επίπεδο του εδάφους. Σε αυτό το υπόσκαφο τμήμα της πρότασης συγκεντρώνονται δημόσιες λειτουργίες και χρήσεις, χωρίς να ορθώνονται επιπρόσθετοι κτιριακοί όγκοι οι οποίοι θα παρενέβαιναν στο εμφανές σήμερα εδαφικό ανάγλυφο του τοπίου του Λυκαβηττού. Τα δύο επίπεδα επικοινωνούν με τη διάνοιξη διατρήσεων, οπών και αιθρίων, δημιουργώντας ένα έδαφος «πιο πλούσιο και πορώδες». Η πρόταση αποσκοπεί να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά της οριζοντιότητας, της αστικότητας και του ανοιχτού ορίζοντα όπως αυτά εμφανίζονται στο σημερινό πλάτωμα, μεταγράφοντας τα σε ένα σύγχρονο δημόσιο χώρο, οποίος θα λειτουργούσε ως πόλος ενίσχυση της δυνατότητας ‘όρασης’, αναγνώρισης και κατανόησης του φυσικού, πολιτιστικού και ιστορικού τοπίου. Ανασυνθέτει μια ανάγλυφη εγχάρακτη πλατεία, ως μια περιοχή θεώρησης και κατόπτευσης της πόλης, ως το «θεωρείο της Αθήνας». Συνολικά, η διερεύνηση πάνω στο ζήτημα της συσχέτισης φυσικού και ανθρωπογενούς, κατέδειξε ότι δεν μπορούν να νοούνται ως δύο ξέχωρες οντότητες. Η σχέση πόλης-ανάγλυφου, τεχνητού-φυσικού είναι σύνθετη και οι γραφές και οι επανεγγραφές της πόλης πάνω στο φυσικό υπόβαθρο και αντίστροφα είναι διαρκείς και εξελισσόμενες, συνθέτοντας ένα τοπίο σε μεταβολή. Το τοπίο όμως δεν είναι απλά μορφοποιημένο από την επιρροή δυνάμεων, αλλά επίσης ‘μορφοποιητικό’ και επιγενετικό, για τις φυσικές και τις κοινωνικές δράσεις. Έτσι, ο σχεδιασμός και η σχηματοποίηση του τοπίου χρειάζεται να προβαίνει στη διερεύνηση των κανόνων μεταβολής και στη σχηματοποίηση των όρων μεταβολής, ενώ δεν μπορεί να περιορίζεται στη διατύπωση σταθερών ευκλείδειων ή μεταβλητών τοπολογικών σχημάτων. Ο σχεδιασμός κρίνεται σκόπιμο να διαπραγματεύεται το «πυκνότερο έδαφος» ενός έργου και να εξετάζει τον πραγματικό ζώντα χώρο, καθώς αυτός φέρει μέσα του πολλαπλά νοήματα, εμπειρίες και αισθήσεις. Τέλος, καθώς ο σχεδιασμός εξελίσσεται με νοητικές προσεγγίσεις αφαίρεσης και σχηματοποίησης των στοιχείων της εξωτερικής πραγματικότητας, συγχρόνως «μεταφέρει» τη σκέψη και τους συλλογισμούς μας. Αυτή, λοιπόν, η αφαίρεση στην οποία συχνά προβαίνει μπορεί να προκύψει από μία πύκνωση των σκέψεων και των ιδεών. Και αντίστροφα, η αφαίρεση που μπορεί να έχει η ματιά μιας θεώρησης μπορεί να επιτρέπει συμπυκνώσεις στο σχεδιασμό, εξασφαλίζοντας την περιεκτικότητα και τη σφαιρικότητά του. Συνεπώς, οι σκέψεις και τις θεωρήσεις μας μοιάζουν να αποτελούν ένα άυλο εκμαγείο που σμιλεύει το έκτυπο του σχεδιασμού, και αντιστρόφως, συμβάλλοντας στη σύνθεση του αρχιτεκτονικού θεωρητικού και του σχεδιασμένου λόγου ως ενός ενιαίου.	el
heal.abstract	This research thesis deals with the perception and the formation of landscape in relation with the natural and the man-made element. The topic is approached first through a theoretical research in the context of the Athenian landscape and then through a design proposal on the Lycabettus hill. In the first part of the thesis, theoretical research is developed in order to shed light on the various aspects of the research question. Focusing on the Athenian landscape, we identify a pulsating natural topography in the form of a spatial hollow, containing the natural and antropogenic element in immediate proximity and in a dynamic interdependence. The perception of the landscape is investigated both through its natural geomorphological character as well as through the dense urban environment that dominates it. Can the Attic landscape with the fluid formation of its natural relief be understood through a topological approach with reference to the concept of “smooth space”, as explained by G. Deleuze and F. Guattari? Or due to the multifaceted cubist shapes of the built environment can it be characterized by the principles of Euclidean geometry, corresponding to the conditions of the “striated space”? Overall, the two elements meet constantly, triggering conditions of change and interacting in a dialectical relation that could be also described with the notion of porosity at the geomorphological level, with concurrent social and cultural inferences. Finally, the research explores the notion of the epigenetic landscape, as presented by C.H. Waddington. It is concluded that the landscape, as an epigenetic element, acquires characteristics through a dynamic process of interaction with external factors, thus illuminating the “openess” of the notion of landscape to social and cultural conditions. The formation of the particular theoretical background in relation to landscape, creates the conditions for the expansion of the research question to the process of design. Thus, in the second part of the thesis, a proposal of urban and landscape design is developed, including outdoor configurations and facilities. The site of the proposal is the plateau of Lycabettus hill, in a distinct interface point of the natural and anthropogenic element. Prior to the design, the thesis explores the tansformations of the hill throughout history, concering both the alterations of its natural shape and the changes in the perception of the hill throughout the years; changes that are also intertwined with the evolution of the living conditions in the center of Athens. An interesting finding of this part of the research was the transformation of the hill into a quarry cavity and then the covering and horizontalization of this cavity in an artificial way, which led to the shape that can bee seen in the hill today. The proposal is inspired by the successive detachments of land that took place when the hill was used as a quarry, overall aspiring to carry out a re-composition of the matter of the hill. In the context of the investigation of the character of the nature of Lycabettus (nature as vegetation / as rock / as light?), the design follows various stages of experimentation, which are based on both the theoretical research and the spatial and cultural characteristics of the site. The proposal attempts to create an open-air outdoor space at the level of the plateau as a public square, experimenting with plastic and sculptural expressions. At a lower level, an extensive excavation is created that reveals the previous topography of the hill, and in this cavity lies a hidden “under-the-ground city”, sculpted with sharper and geometric features, which complements and supports the open outdoor space at ground level. In this underground part of the proposal, public complementary functions are planned, so the intervention evolves without additional building volumes being raised, which would alterate the current terrain of the landscape of Lycabettus. The two levels communicate with the opening of holes and atriums, creating a “richer and more porous” soil in Lycabettus plateau. The proposal aims to preserve the characteristics of horizontality, urbanity and the feeling of a wide-open horizon as they appear today on the plateau, turning them into a contemporary public space, which could enhance the ability to see, recognize and understand the natural, cultural and historical aspects of the landscape. It reconstructs a engraved bas-relief square, as an area of vision and oversight of the city, as the “gallery of Athens”. Overall, the research on the correlation between the natural and the anthropogenic element, demonstrated that they cannot be perceived as two separate entities. The relation between the city and the landscape, is complex and the city’s engravings and re-inscriptions on the natural environment and vice versa are continuous and evolving, composing landscape in constant change. The landscape, however, is not merely shaped by the influence of forces, but it is also epigenetic and shape-forming itself, for the physical as well as social condition. Thus, the formation of landscape in the context of landscape design needs to investigate the rules of change, the shaping of the conditions of transformation and cannot be limited to the formulation of fixed Euclidean or variable topological shapes. The design should negotiate the “denser ground” of a project and examine the real living space, as it carries within it multiple meanings, experiences and senses. Finally, as the designing process evolves with mental approaches of abstraction and with the formation of the elements of the external reality, it simultaneously “conveys” our thoughts and reflections . Thus, the abstraction needed in design, can result from a condensation of thoughts and ideas. Conversely, the abstraction in the perception of a theoretical formation can allow condensations in the design, ensuring its comprehensiveness and sphericity. Therefore, theoretical research seem to be an intangible mold that sculpts the result of the designing process, and vice versa, contributing to the unification of architectural theory and design.	en
heal.sponsor	Yποτροφίας από το Ίδρυμα Λεβέντη. Υποτροφία από το Ίδρυμα Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.	el
heal.sponsor	Scholarship by Leventis Foundation. Scholarship by Foundation for Education and European Culture.	en
heal.advisorName	Μωραΐτης, Κωνσταντίνος	el
heal.advisorName	Moraitis, Konstantinos	en
heal.committeeMemberName	Γυπαράκης, Γιώργος	el
heal.committeeMemberName	Τουρνικιώτης, Παναγιώτης	el
heal.academicPublisher	Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	222
heal.fullTextAvailability	false