Οι όροι της μουσειακής επικοινωνίας: θεωρητικές θέσεις και η προοπτική του σύγχρονου σχεδιασμού

Χάιτας, Χαραλαμπος; Chaitas, Charalambos

dc.contributor.author	Χάιτας, Χαραλαμπος	el
dc.contributor.author	Chaitas, Charalambos	en
dc.date.accessioned	2022-05-24T08:17:39Z
dc.date.available	2022-05-24T08:17:39Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/55185
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.22883
dc.rights	Default License
dc.subject	Μουσειακός χώρος	el
dc.subject	Μουσείο	el
dc.subject	Θεωρεία χώρου	el
dc.subject	Ιστορία μουσείων	el
dc.subject	Αποικιοκρατία	el
dc.subject	Museum	el
dc.subject	Museum space	el
dc.subject	Theory of space and place	el
dc.subject	Museum history	el
dc.subject	Colonialism	el
dc.title	Οι όροι της μουσειακής επικοινωνίας: θεωρητικές θέσεις και η προοπτική του σύγχρονου σχεδιασμού	el
dc.contributor.department	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Τομέας Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας και Σχεδιασμού.	el
heal.type	doctoralThesis
heal.secondaryTitle	The museum as a medium of communication: terms, theoretical propositions and the prospects of contemporary design	en
heal.classification	Αρχιτεκτονική	el
heal.language	en
heal.access	campus
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2022-05-11
heal.abstract	1. Η ερευνητική πρόθεση της διατριβής: Βασικός στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι ο προσδιορισμός και η αναλυτική αναγνώριση των όρων επικοινωνίας του ευρύτερου κοινού αναφοράς με τις διεργασίες μουσειακής παρουσίασης. Επίσης η συσχέτιση των διεργασιών αυτών με άλλες συζυγείς λειτουργίες, συνοδευτικές-υποστηρικτικές ή επιχειρησιακής ανάπτυξης και τέλος το χωρικό τους αποτύπωμα. Πρόκειται για συνθήκες οι οποίες καθορίζουν την εξέλιξη του μουσείου από τις αρχές της εμφάνισής του έως και σήμερα και οι οποίες καθορίζουν επίσης τους στόχους και τις κατευθύνσεις της εξέλιξής του στο μέλλον. Η παρούσα διατριβή επιλέγει να εξετάσει το χωρικό αποτύπωμα του μουσείου και τις αλλαγές στην χρήση των χώρων, ως βασικά στοιχεια μελέτης της εξελικτικής διαδικασίας του μουσείου. Αντιμετωπίζει επιπλέον το μουσείο, ως δημόσιο οργανισμό ο οποίος επηρεάζεται άμεσα και έμμεσα από τις κοινωνικές, πολιτισμικές, οικονομικές και πολιτικές αλλαγές που συμβαίνουν γύρω του. Η σχέση δράση-αντίδραση ανάμεσα στον οργανισμό / μουσείο και τα νέα κάθε φορά περιβάλλοντα μέσα στα οποία αυτό ενυπάρχει, περιγράφει τις συνθήκες μέσα από τις οποίες το μουσείο μεταβάλει τον χαρακτήρα του. Πρόκειται για συνθήκες οι οποίες οδηγούν σε δημιουργία καινούργιων υπηρεσιών που υποστηρίζονται από νέες διοικητικές και οργανωτικές αλλαγές και επιπλέον από νέες ομάδες ειδικευμένων επαγγελματιών. 2. Το πεδίο έρευνας της διατριβής και η οργάνωση των επιμέρους κεφαλαίων Η διατριβή έχει μελετήσει ενδελεχώς το χωρικό αποτύπωμα και τις λειτουργίες 149 μουσείων ενώ έχει παραθέσει 20 μελέτες περίπτωσης που λειτουργούν συμπληρωματικά στην κατανόηση του θέματος. Από την άποψη της οργάνωσης του κειμένου της, η διατριβή αποτελείται από πέντε κεφάλαια τα οποία λειτουργούν μεν εν συσχετισμώ, ως προς τη συνολική ανάλυση και συγκρότηση του θέματος, ενώ διαθέτουν ταυτόχρονα αυτοτελές ερευνητικό ενδιαφέρον. Οι μεταξύ των επιμέρους κεφαλαίων συνδέσεις-συνάψεις επιτρέπουν τους απαραίτητους εγκάρσιους συσχετισμούς μεταξύ των επιμέρους ερευνητικών μερών - κεφαλαίων. Αναλυτικότερα τα πέντε επιμέρους κεφάλαια συγκροτούνται κατά την περιγραφή που ακολουθεί: - Το πρώτο κεφάλαιο περιγράφει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί η συνολική μελέτη της διατριβής και τοποθετεί τα βασικά ερωτήματα της έρευνας. - Το δεύτερο κεφάλαιο μελετά την ανάπτυξη των μουσειακών χώρων ιστορικά, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της μελέτης στην αποικιοκρατική στάση του Δυτικού πολιτισμού. Το δεύτερο αυτό κεφάλαιο επιμένει στην ιστορική μελέτη της δημιουργίας των εθνικών μουσείων, συσχετίζοντάς την με την εξέλιξη του Δυτικού πολιτισμού, ως βασικού μοχλού εξέλιξης του μουσειακού χώρου. - Το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται σε τρία βασικά πεδία, προσπαθώντας να δομήσει ένα πλαίσιο κατανόησης του μουσειακού χώρου. Το πρώτο από τα πεδία αυτά μελετά την οικειοποίηση του χώρου, μέσα από τη βιωματική εμπειρία και τη διαφορετική κατανόηση από διαφορετικές ομάδες χρηστών. Το δεύτερο πεδίο αναφοράς του τρίτου κεφαλαίου αφορά στην κατανόηση του μουσειακού χώρου, μέσα από την οπτική των επαγγελματιών των μουσείων, ερμηνεύοντας τον ορισμό του μουσείου του ICOM και αναλύοντας εγχειρίδια περιγραφής των λειτουργιών του μουσείου. Το τρίτο πεδίο μελετά το οικονομικό και επιχειρηματικό μοντέλο προσέγγισης του μουσείου, ως στοιχεία καθοριστικά για τις αλλαγές του μουσειακού χώρου. - Το τέταρτο κεφάλαιο συνιστά το κυρίως τμήμα της διατριβής. Σε αυτό περιγράφεται η μεθοδολογία της έρευνας εφαρμογής που θα ακολουθήσει και προλέγονται τα αποτελέσματά της. Παρέχονται πληροφορίες για τη σχέση των παλαιότερων συμβατικών προσεγγίσεων των μουσειακών χώρων, με την αποικιοκρατική δομή των κεντρικών Δυτικών κοινωνιών και παρουσιάζονται, σε διαλεκτική σύγκριση, οιθ πλησιέστερες σε εμάς σύγχρονες τάσεις κτιριολογικού προγράμματος και προγραμμάτων παρουσίασης τα οποία επιλέγονται από τα σύγχρονα μουσεία. - Το πρώτο τμήμα του τελευταίου πέμπτου κεφαλαίου, αναφέρεται σε ιδιαίτερα είδη μουσείων τα οποία δεν συμπεριελήφθησαν στα προηγούμενα κεφάλαια της έρευνας. Σε μουσειακούς δηλαδή χώρους οι οποίοι εντάσσονται σε κτίρια άλλης χρήσης, όπως και στα ‘διαχεόμενα’ μουσεία, σε μουσεία δηλαδή που δεν αντιστοιχούν, δεν περιορίζονται σε μια κτιριακή δομή μόνο. Ακολουθεί το δεύτερο καταληκτικό τμήμα του πέμπτου κεφαλαίου το οποίο αφιερώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι επαγγελματικές κοινότητες όσων ασχολούνται με τον προγραμματισμό και τον σχεδιασμό των μουσείων, προβλέπει τη μελλοντική τους εξέλιξη στην εποχή μετά τη σημερινή πανδημία του Covid-19. 3. Ζητήματα πρωτοτυπίας της διατριβής Η διδακτορική διατριβή του κου Χάιτα αποτελεί αναλυτικότατη μελέτη του μουσειακού χώρου και των συναφών με τη μουσειακή παρουσίαση λειτουργιών, τόσο με όρους διαχρονικής εξέλιξης όσο και με λεπτομερή εξέταση των σύγχρονων παραδειγμάτων. Επιχειρεί έτσι να συνεισφέρει στην κάλυψη του σημαντικού κενού που πολλοί σύγχρονοί μας μελετητές διαπιστώνουν στην παγκόσμια βιβλιογραφία (ενδεικτικά: Susan McLeond, McTravish, Hooper-Greenhill, Ambrosio κ.ά), σε θέματα που αφορούν τη μελέτη του φυσικού χώρου του μουσείου τόσο από την άποψη των χρήσεων όσο και από την άποψη μεταβολών και στοιχείων εξέλιξης. Πρόκειται για κενό που δεν επιτρέπει τη σαφή παρακολούθηση και κατανόηση των παραγόντων που συνδέονται με την οικονομική και λειτουργική βιωσιμότητα των μουσείων, είτε ως μη-κερδοσκοπικών κοινωνικών φορέων είτε ως δομών επιχειρησιακής επέκτασης. Η διατριβή του κου Χάιτα επιχειρεί να καλύψει το προηγούμενο κενό προτείνοντας μια κατά το δυνατόν, σφαιρική, ολιστική προσέγγιση μελέτης του μουσειακού χώρου μέσα από τέσσερεις διαδοχικά παρουσιασμένες και αλληλοσυνδεόμενες κατευθύνσεις εξέτασης: Α. Μέσα από την αποικιοκρατική και μετα-αποικιοκρατική ιστορία διάγνωσης του πολιτισμού, επιμένοντας στα στοιχεία που επηρεάζουν τον μουσειακό χώρο. Β. Μέσα από τη σχέση του αφαιρετικά θεωρούμενου ‘χώρου’ και του άμεσα βιωμένου ‘τόπου’, όπως αυτός γίνεται αντιληπτός από τους διαφορετικούς άμεσους και έμμεσους χρήστες του μουσειακού χώρου. Στο σημείο αυτό αναφοράς, αξίζει να επισημανθεί, ως ένα ακόμα ιδιαίτερο στοιχείο της συγκεκριμένης μελέτης, η προσπάθειά της να μην περιοριστεί - επικεντρωθεί στους μουσειακούς επισκέπτες μόνο, όπως τα περισσότερα συνήθη ανάλογα συγγράμματα, αλλά να αναγνωρίσει ισότιμα, ως σημαντικές ομάδες ερευνητικού ενδιαφέροντος, τους εργαζόμενους του μουσείου (άμεσα μετέχοντες ), τους διοικητικούς παράγοντες, κρατικούς ή μη που λαμβάνουν αποφάσεις για το μουσειακό χώρο (έμμεσα μετέχοντες), όπως και τους κατοίκους της πόλης στην οποία το μουσείο εντάσσεται. Γ. Μέσα από τη βασική παγκόσμια μουσειολογική βιβλιογραφία η οποία δίνει κατευθύνσεις και υποδεικνύει τις βασικές δομές του μουσειακό χώρο και τέλος… Δ. …μέσα από τις κοινωνικό-οικονομικές επιπτώσεις τις οποίες φαίνεται να έχει το μουσείο στο κοινωνικό σύνολο και οικονομικό σύστημα, στο οποίο ανήκει. Η προηγούμενη συγκρότηση της διατριβής, επιχειρεί και επιτυγχάνει να συγκροτήσει μια στιβαρή θεωρητική βάση, ώστε να υποστηρίξει στη συνέχεια το ερευνητικό μέρος της εργασίας, αυτό που αναφέρεται ειδικότερα σε πραγματοποιημένα παραδείγματα. Η διδακτορική διατριβή αναλύει διεξοδικά μεγάλο αριθμό από τα πλησιέστερα σε εμάς πρόσφατα μουσεία, απ’ όλο τον κόσμο, παρουσιάζοντας επίσης κάποιες προτάσεις μελλοντικής εφαρμογής και προσφέροντας, όπως είναι προφανές, επαρκή στοιχεία για την τεκμηρίωση των ερευνητικών της συμπερασμάτων. Με τις προσεγγίσεις αυτές, τις καταγραφές και ερμηνευτικές διαπιστώσεις, η διδακτορική διατριβή επιχειρεί να απαντήσει στα κενά της σύγχρονης επαγγελματικής βιβλιογραφίας τα οποία έχει εξ αρχής επισημάνει, προσφέροντας σύγχρονες πληροφορίες και προσεγγίσεις του μουσειακού χώρου. Ας προστεθεί επιπλέον, στα στοιχεία πρωτοτυπίας της συγκεκριμένης μελέτης, η επιτυχής αναφορά, παρουσίαση και ανάλυση θεμάτων εξαιρετικά σύγχρονου ενδιαφέροντος, με τη συμμετοχή της στον διεθνή διάλογο για την βιώσιμη ύπαρξη των μουσείων στην μετά την πανδημία εποχή. Ολοκληρώνοντας ας συμπληρώσουμε πως η διδακτορική διατριβή υποστηρίζεται με περισσότερες από 300 βιβλιογραφικές αναφορές στο κυρίως σώμα κειμένου και παραπάνω από 600 πηγές στο παράρτημα που συνυποβάλλεται. Η εκτενέστατη αυτή υποστήριξη, μαζί με όλα τα στοιχεία ενδιαφέροντος και πρωτοτυπίας που προηγούμενα αναφέρθηκαν, αποτελούν τεκμήρια για την ερευνητική επιτυχία της διατριβής. Με βάση τα προηγούμενα, η διατριβή εμφανίζεται ως πρωτότυπη σημαντική συμβολή στη γνωστική περιοχή της διερεύνησης των όρων της μουσειακής επικοινωνίας, με επιτυχή προσπάθεια συγκρότησης τεκμηριωμένου ερευνητικού υποβάθρου και διατύπωσης γενικότερων θεωρητικών θέσεων. Με επιτυχή εντέλει περιγραφή και διεξοδικότατο σχολιασμό των προοπτικών του σύγχρονου μουσειακού σχεδιασμού.	el
heal.advisorName	Μωραίτης, Κωνσταντίνος	el
heal.advisorName	Μάρδα, Νέλη	el
heal.advisorName	Παρμενίδης, Γιώργος	el
heal.advisorName	Moraitis, Konstantinos	en
heal.advisorName	Marda, Nelly	en
heal.committeeMemberName	Μάρη, Ιφιγένεια	el
heal.committeeMemberName	Δικιγοροπούλου, Λία	el
heal.committeeMemberName	Γυφτόπουλος, Σταύρος	el
heal.committeeMemberName	Κολιόπουλος, Δημήτρης	el
heal.academicPublisher	Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	736
heal.fullTextAvailability	false