heal.abstract |
Η τοξικότητα των φαρμακευτικών ουσιών είναι ένας από τους κυριότερους λόγους απόσυρσής τους από το εμπόριο και κρίσιμη παράμετρος στη διαλογή υποψηφίων φαρμάκων. Η εμβρυοτοξικότητα είναι μία περίπτωση τοξικότητας με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του εμβρύου. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάπτυξη μεθόδου πρόβλεψης της εμβρυοτοξικότητας, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία τον υπολογισμό φυσικοχημικών και τοπολογικών παραμέτρων και την εφαρμογή χημειομετρικών τεχνικών.
Πιο συγκεκριμένα, αρχικά, αναλύθηκαν οι παράγοντες που επιδρούν στην πρόκληση της εμβρυοτοξικότητας, είτε αφορούν ιδιότητες - χαρακτηριστικά των φαρμακευτικών ουσιών (λιποφιλία, μοριακό βάρος κτλ.), είτε σχετίζονται με την εγκυμοσύνη (στάδια εγκυμοσύνης, ρόλος πλακούντα). Βάσει της βιβλιογραφικής αναζήτησης, αξιολογήθηκε ένα ευρύ φάσμα φαρμακευτικών και άλλων οργανικών ουσιών, που διά μέσω του πλακούντα φθάνουν στην εμβρυϊκή κυκλοφορία, προκειμένου να καταταχθούν ως εμβρυοτοξικές ή μη. Έπειτα, μελετήθηκαν οι εμβρυοτοξικοί μηχανισμοί της εκάστοτε εμβρυοτοξικής ουσίας προκειμένου οι ουσίες που είναι γνωστοί εμβρυοτοξικοί παράγοντες να καταταχθούν σε δέκα κατηγορίες μηχανισμών, ώστε να δημιουργηθούν τα μοντέλα πρόβλεψής τους.
Στη συνέχεια, όσον αφορά το υπολογιστικό μέρος της παρούσας εργασίας, υπολογίσθηκαν μέσω των κατάλληλων λογισμικών (ADME Boxes και alvaDesc) οι τοπολογικές και φυσικοχημικές παράμετροι, που δύναται να ερμηνεύσουν την εμβρυοτοξική δράση των εμβρυοτοξικών και μη ουσιών. Οι τιμές τους εισήχθησαν στο SIMCA, ένα λογισμικό πολυμεταβλητής ανάλυσης στατιστικών δεδομένων, ανά φαρμακολογική δράση, αντιπαραβάλλοντας εμβρυοτοξικές και μη ουσίες, και ανά εμβρυοτοξικό μηχανισμό, συμπεριλαμβάνοντας ουσίες που δρουν με το συγκεκριμένο μηχανισμό και άλλες με διαφορετική εμβρυοτοξική δράση.
Τα μοντέλα που εξήχθησαν παρέχουν αξιόλογες πληροφορίες, στη μοντελοποίηση με τις μεθόδους PCA (Ανάλυση σε Κύριες Συνιστώσες) και Class Modeling (Μοντελοποίηση μιας κλάσης) τόσο ανά φαρμακολογική δράση, όσο και ανά εμβρυοτοξικό μηχανισμό. Στην πρώτη περίπτωση, τα μοντέλα παρουσιάζουν εξαιρετική ταύτιση των δεδομένων, με τις τιμές του R2 να κυμαίνονται από 0,880 (αντιθυρεοειδικά) έως 0,995 (αντιβιοτικά), και ικανοποιητικές τιμές της προβλεπτικής ικανότητας Q2, από 0,562 (αντιθυρεοειδικά) έως 0,892 (βιταμίνες). Στην περίπτωση των εμβρυοτοξικών μηχανισμών και πάλι τα δεδομένα κρίνονται ικανοποιητικά με το R2 να κυμαίνεται από 0,968 (ανταγωνισμός φολικού οξέος) έως 0,994 (μείωση γλυκοζαμινογλυκάνης και κολλαγόνου) και το Q2 από 0,466 (διαταραχές νευρικών κυττάρων και αγγείων) έως 0,703 (μείωση γλυκοζαμινογλυκάνης και κολλαγόνου). Τέλος, ιδιαίτερα ελπιδοφόρα κρίθηκαν τα διαγράμματα της μοντελοποίησης μίας κλάσης που αποτυπώνουν την απόσταση της εκάστοτε ουσίας από το μοντέλο, εργαλεία με τα οποία μπορεί να προβλεφθεί η εμβρυοτοξικότητα ή μη μιας ουσίας. |
el |