heal.abstract |
Σε αρκετές σύγχρονες πόλεις σημαντικό ποσοστό του περπατήματος γίνεται από ανάγκη, ενώ σε άλλες μεγάλο μέρος της κίνησης των πεζών εξαρτάται από τα επίπεδα περπατησιμότητας (walkability) τους, δηλαδή από το πόσο φιλόξενο και προσιτό είναι το δομημένο περιβάλλον γι’ αυτούς. Εντούτοις, η καλή ποιότητα και η ασφάλειά του δημόσιου χώρου σε πολλές αστικές περιοχές δεν είναι δεδομένη. Ούτε οι αποστάσεις πολλές φορές για να περπατήσεις είναι αποδεκτές και η δημόσια συγκοινωνία ή η οδική υποδομή για τις ανάγκες των πεζών συχνά δεν επαρκούν. Αντιθέτως, σε πολλές πόλεις κυριαρχεί το αυτοκίνητο με θλιβερές συνέπειες για το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία και τα επίπεδα ποιότητας ζωής. Χρειάζεται, λοιπόν, να ασκηθούν σε ευρύτερο επίπεδο πιο τολμηρές πολιτικές περιορισμού των μηχανοκίνητων μέσων και να ενισχυθεί το περπάτημα, προκειμένου να συγκρατηθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να δημιουργηθούν πιο ανθρώπινες, βιώσιμες και υγιείς πόλεις. Ταυτόχρονα, όμως, η έλλειψη αντικειμενικών εργαλείων και δεδομένων για την αξιολόγηση και τη μετέπειτα παρακολούθηση της εξέλιξης των επιπέδων φιλικότητας των πόλεων προς το περπάτημα, δεν επιτρέπει τη σύγκριση των αστικών περιοχών και την εκτίμηση του αντίκτυπου από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές βιώσιμης κινητικότητας. Επομένως, δεν είναι άμεσα και ορατά τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία των πόλεων, ούτε είναι εύκολα αντιληπτά τα κατάλληλα μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Υπο αυτό το πρίσμα, η παρούσα διδακτορική διατριβή αναλύει τη μητρόπολη του περπατήματος και επιχειρεί για πρώτη φορά να μετρήσει σε Ευρωπαϊκή κλίμακα τα επίπεδα φιλικότητας πενήντα εννιά μητροπολιτικών περιοχών ως προς την πεζή κινητικότητα. Έτσι, σκοπός της έρευνας είναι η κατάρτιση ενός σύνθετου δείκτη (composite indicator) περπατησιμότητας, ολικού επιπέδου, ο οποίος να μπορεί να αξιολογήσει με εγκυρότητα έναν σημαντικό αριθμό πληροφοριών και να ιεραρχήσει τις αστικές περιοχές με βάση μια συμπεριληπτική τιμή. Ειδικότερα, η ανάπτυξη του σύνθετου δείκτη βασίστηκε σε μια ποσοτική μεθοδολογία πολυμεταβλητής στατιστικής ανάλυσης που προτείνει ο ΟΟΣΑ και η Ε.Ε. και χρησιμοποιήθηκαν 48 απλοί αστικοί δείκτες, σχετικά με τον σχεδιασμό γειτονιών μικρών αποστάσεων, την ελκυστικότητα της δημόσιας συγκοινωνίας, την οδική και προσωπική ασφάλεια, την ήπια κυκλοφορία και την άνεση του περπατήματος. Συγχρόνως, τα δεδομένα των δεικτών αυτών αντλήθηκαν από δευτερογενείς πηγές, όπως για παράδειγμα το International Transport Forum και η Eurostat, αλλά και από επεξεργασμένα ανοιχτά γεωχωρικά δεδομένα για τη δημόσια συγκοινωνία και την υποδομή βιώσιμης κινητικότητας. Παράλληλα, για την αντιμετώπιση σημαντικών περιορισμών σε Ευρωπαϊκά στοιχεία μικρής κλίμακας του αστικού τοπίου, αποφασίσθηκε να διενεργηθεί πρωτογενής έρευνα ελέγχου οδών (street audit), χρησιμοποιώντας μια υβριδική μέθοδο συνδυασμού των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (Geographical Information System) και της διαδικτυακής υπηρεσίας θέασης πανοραμικών εικόνων Google Street View. Στο πλαίσιο αυτό, εκπαιδεύτηκαν 46 παρατηρητές, ώστε να πραγματοποιήσουν την εικονική απογραφή διαφόρων στοιχείων από κάθε πλευρά οικοδομικού τετραγώνου και δρόμου ξεχωριστά και να δημιουργήσουν τελικά τους ζητούμενους νέους δείκτες αναφορικά με το κτηριακό περιβάλλον, τη ζωντάνια των δρόμων, τον βασικό αστικό εξοπλισμό, τα χαρακτηριστικά των πεζοδρομίων και των διαβάσεων πεζών.
Τέλος, τα ευρήματα από την ανάλυση και την οπτικοποίηση των τελικών αποτελεσμάτων του σύνθετου δείκτη περπατησιμότητας επιβεβαιώνουν τις ευρύτερες αναπτυξιακές ανισότητες που κυριαρχούν στην αστική γεωγραφία της Ευρώπης και καταδεικνύουν τις διαφορετικές «ταχύτητες» στον σχεδιασμό πιο φιλικών για το περπάτημα μητροπόλεων. Αναδεικνύεται ακόμη ο θετικός συσχετισμός των επιπέδων περπατησιμότητας με την ενεργή μετακίνηση και τη μειωμένη χρήση του αυτοκινήτου στις Ευρωπαϊκές μητροπόλεις, καθώς και η θετική σχέση της περπατήσιμης μητρόπολης με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευημερία. Επιπλέον, διαπιστώνεται ότι το πρωτότυπο υπόδειγμα μέτρησης της περπατησιμότητας που προτάθηκε μπορεί να αποτελέσει ένα εύληπτο και πολυπαραγοντικό εργαλείο παρακολούθησης των αστικών στρατηγικών στην Ευρώπη και να δώσει το έναυσμα για τη συζήτηση προς την κατεύθυνση της βιώσιμης κινητικότητας και της καλύτερης ποιότητας ζωής στις σύγχρονες πόλεις. |
el |