heal.abstract |
Έστω $A$ ένας $n \cross n$ ουσιωδώς μη αρνητικός πίνακας και έστω το γραμμικό διαφορικό σύστημα $\dot{x}(t) = Ax(t)$, $t \geq 0$. Δείχνουμε ότι υπάρχει μία σταθερά $h(A) > 0$ τέτοια ώστε η τροχιά που ξεκινάει από το $x_0$ φτάνει στο μη αρνητικό μέρος-κώνο $\mathbb{R}^n_+$ σε πεπερασμένο χρόνο $t_0 = t(x_0) \geq 0$ αν και μόνο αν η ακολουθία των σημείων που παράγεται από την προσέγγιση πεπερασμένων διαφορών από το $x_0$, $x^{(k)} = (I + hA)^k x_0$, με βήμα $0 < h < h(A)$, φτάνει στο $\mathbb{R}^n_+$ σε πεπερασμένο δείκτη $k_0 = k(x_0) \geq 0$.\\ Εξαιτίας της ουσιώδους μη αρνητικότητας του πίνακα $A$, αν η τροχιά $x(t)$ φτάσει στο μη αρνητικό μέρος-κώνο, τότε παραμένει σε αυτόν από εκείνη τη χρονική στιγμή και μετά. Εισάγουμε την έννοια των σημείων συμβίωσης του συστήματος. Τα σημεία συμβίωσης είναι σημεία του κώνου προσβασιμότητας του μη αρνητικού μέρους-κώνου, $X_A(\mathbb{R}^n_+)$, τέτοια ώστε το διάνυσμα της τροχιάς του συστήματος σε αυτά τα σημεία ανήκει, επίσης, στον κώνο προσβασιμότητας. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο η τροχιά γίνεται και παραμένει μη αρνητική, αλλά υπάρχει ένας χρόνος τέτοιος ώστε από εκεί και πέρα τα στοιχεία της τροχιάς γίνονται και παραμένουν μη φθίνοντα. Ακόμη, χαρακτηρίζουμε όλα τα σημεία συμβίωσης του συστήματος.\\ Αποδεικνύουμε ότι η δεξιά ιδιοτιμή του πίνακα $A$ πρέπει να είναι πραγματική και πρέπει το αριστερό και το δεξί ιδιοδιάνυσμα που αντιστοιχούν σε αυτήν να είναι μη αρνητικά. Επιπλέον, για κάποιον αριθμό $a \geq 0$, ο πίνακας $A+aI$ πρέπει να είναι τελικά μη αρνητικός, δηλαδή οι δυνάμεις του θα πρέπει να γίνονται και να παραμένουν κατά στοιχείο μη αρνητικές. Οι αρχικές συνθήκες $x_0$ που καταλήγουν σε μη αρνητικές καταστάσεις $x(t)$ σε πεπερασμένο χρόνο αποδεικνύεται ότι σχηματίζουν έναν κυρτό κώνο που σχετίζεται με τον εκθετικό πίνακα $e^{tA}$ και την τελική μη αρνητικότητά του.\\ Ο χαρακτηρισμός των αρχικών σημείων επεκτείνεται σε έναν αριθμητικό έλεγχο, όταν ο πίνακας $A$ είναι μη υποβιβάσιμος: αν το $x^{(k)}$ γίνει και παραμείνει θετικό, τότε το ίδιο συμβαίνει και για την τροχιά $x(t)$; αν η $x(t)$ δεν γίνει και δεν παραμείνει θετική, τότε είτε το $x^{(k)}$ γίνεται και παραμένει αρνητικό, είτε έχει πάντα ένα αρνητικό και ένα θετικό στοιχείο. Εξαιτίας σφαλμάτων στρογγυλοποίησης, η τελευταία περίπτωση εκδηλώνεται αριθμητικά με το να συγκλίνει με αργό ρυθμό το $x^{(k)}$ σε ένα θετικό ή ένα αρνητικό διάνυσμα. Παρουσιάζουμε έναν αλγόριθμο ο οποίος υλοποιεί αυτόν τον έλεγχο, καθώς και την αριθμητική ανάλυση του αλγορίθμου και παραδείγματα. Επίσης, γίνεται συζήτηση στην περίπτωση της υποβιβασιμότητας και περιγράφεται ένας παρόμοιος έλεγχος. Τέλος, κατά την συνεισφορά μας, αναπτύχθηκε ο κώδικας του αλγορίθμου σε περιβάλλον \selectlanguage{english} Matlab. \selectlanguage{greek} |
el |