Από τον οπτικοκεντρισμό προς την ατμόσφαιρα του τόπου

Υδραίος, Νικηφόρος; Ydraios, Nikiforos

dc.contributor.author	Υδραίος, Νικηφόρος	el
dc.contributor.author	Ydraios, Nikiforos	en
dc.date.accessioned	2023-07-13T09:22:07Z
dc.date.available	2023-07-13T09:22:07Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/57897
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.25594
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Οπτικοκεντρισμός	el
dc.subject	Τόπος	el
dc.subject	Αρχιτεκτονική	el
dc.subject	Ατμόσφαιρα	el
dc.subject	Νεωτερικότητα	el
dc.subject	Όραση	el
dc.subject	Φαινομενολογία	el
dc.subject	Ocularcentrism	en
dc.subject	Place	en
dc.subject	Architectural atmosphere	en
dc.subject	Modernity	en
dc.subject	Vision	en
dc.subject	Phenomenology	en
dc.title	Από τον οπτικοκεντρισμό προς την ατμόσφαιρα του τόπου	el
dc.title	From occularcentrism towards the atmosphere of place	en
dc.type	Διάλεξη
heal.type	learningMaterial	el
heal.classification	Αρχιτεκτονική	el
heal.classification	Senses and sensation in architecture	en
heal.language	el	el
heal.access	campus	el
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2023-06-28
heal.abstract	Η έρευνα εκκινεί με τη "χαρτογράφηση" του φαινομένου του οπτικοκεντρισμού, από την εμφάνισή του μέχρι σήμερα, και αναλύει το πιθανό μέλλον του βάσει των ιδεών του Marshall McLuhan. Ο οπτικοκεντρισμός γεννάται και καθορίζει σε μείζονα βαθμό τη σκέψη στην κλασική Ελλάδα, μετεγγράφεται στην πρώιμη Αναγέννηση και εγκαθιδρύεται ως κινητήριος μοχλός της Νεωτερικότητας. Η κυριαρχία της όρασης θεμελιώνεται με τον René Descartes στις επιστημονικές μεθόδους και στις προσεγγίσεις της Δυτικής φιλοσοφίας. Μελετάται η επιρροή του οπτικοκεντρισμού στην αρχιτεκτονική βάσει του φιλοσοφικού πρίσματος των Martin Heidegger και Maurice Merleau-Ponty μεταξύ άλλων και αναγνωρίζονται οι προβληματικές της οφθαλμικής προκατάληψης στον αρχιτεκτονικό χώρο. Εν συνεχεία αποκωδικοποιείται η θέληση για εξουσία και κτητικότητα της ηγεμονικής όρασης, με αρωγούς τον Michel Foucault και το «Πανοπτικόν» του Jeremy Bentham. Η οπτική πρωτοκαθεδρία στην ιεραρχία των αισθήσεων καθορίζει τις αρχιτεκτονικές πρακτικές, επομένως κρίνεται αναγκαία η διερεύνηση της υποσυνείδητης αλληλεπίδρασης της όρασης με τη νοητική «σφαίρα». Μέσα από αυτή τη συνδιαλλαγή, διαφαίνεται η ιδιότητα της εγγενούς μεταβλητότητας του οπτικού κόσμου. Παράλληλα, αναδύονται πιθανές διέξοδοι από τον οπτικοκεντρικό τρόπο σκέψης: προσεγγίσεις όπως η ασάφεια, η μνήμη και η φαντασία επιχειρούν να ανακατευθύνουν το οπτικό «γίγνεσθαι» προς την εξισορρόπηση της οργανικής ολότητας και σύμπραξης των αισθήσεων. Τα παραδείγματα της φαντασιακής αρχιτεκτονικής του Jean-Jacques Lequeu και της ατμοσφαιρικής ζωγραφικής του J.M.W. Turner γίνονται ερείσματα μίας νοητικής δομής που προάγει την καθαίρεση της οπτικοκεντρικής προκατάληψης στην αρχιτεκτονική σύλληψη. Επισημαίνεται η σπουδαιότητα της περιφερικής όρασης που αμελείται επιδεικτικά στην κοινωνία του θ ε ά μ α τ ο ς . Ταυτόχρονα προτείνεται μία φασματική στρατηγική που αμφισβητεί την κωδικοποίηση του αρχιτεκτονικού χώρου μέσα από σαφή, ακέραια δίπολα. Η συγκεκριμένη στρατηγική στοχεύει στην ανάδειξη της ατμοσφαιρικής ποιότητας της αρχιτεκτονικής, ως η αδιόρατη συνθήκη που θα «χαλαρώσει» τη σφιχτή λαβή της όρασης που επεμβαίνει στη δυναμική του χώρου. Σαφηνίζεται η προβληματική της ατμόσφαιρας ως μεμονωμένη αρχιτεκτονική επιδίωξη· μία προβληματική που επιλύεται με την ποιητική μετουσίωση του αρχιτέκτονα ως επιστήμονα, ως καλλιτέχνη και ως φιλόσοφου. Μέσα από μία εσωτερική συνέργεια των τριών, τα αόρατα στοιχεία του τόπου και η ενσώματη συμμετοχή εγγράφονται στον αρχιτεκτονικό χώρο και τον καταξιώνουν. Επιπρόσθετα, μελετώντας το παράδειγμα του Claude Monet, υπογραμμίζεται η σπουδαιότητα ενσάρκωσης μίας ατμοσφαιρικής μεταβλητότητας στην αρχιτεκτονική. Εν τέλει, μέσα από αδιόρατα πολιτισμικά, κοινωνικά, ιστορικά στοιχεία, ο οφθαλμοστραφής χώρος δύναται να μεταμορφωθεί σε πολυαισθητηριακό τόπο. Η έρευνα εξετάζει πληθώρα παραδειγμάτων όπως πολεοδομικές προθέσεις των Ludwig Hilberseimer και Le Corbusier, ποικίλες εκδοχές του «κατοικείν» των Philip Johsnon και Ιάννη Ξενάκη μεταξύ άλλων και σημαντικά δημόσια κτήρια των Πικιώνη και Tschumi παραδείγματος χάρη, με στόχο την αναγνώριση και επισήμανση οπτικοκεντρικών εκφάνσεων στην αρχιτεκτονική. Η σύγκριση και αντιπαράθεση των παραδειγμάτων επιδιώκει την ισχυροποίηση της φασματικής στρατηγικής έναντι της λογικής του δυϊσμού. Η συγκεκριμένη στρατηγική δυνητικά μπορεί να απομακρύνει την αρχιτεκτονική δημιουργία από οπτικοκεντρικές επιδιώξεις.	el
heal.abstract	The research begins with the mapping of ocularcentrism from its birth to this day and it examines possible future forms of the phenomenon according to the ideas of Marshall McLuhan. Historically, ocularcentrism comes into existence in Classical Greece, defining the way of thinking in a major scale. This way of thinking is transfered to the Early Reinessance and is established as the mainspring of Modernity. The hegemony of vision is entrenched with René Descartes in the scientific methods and the principles of Western Philosophy. The study focuses on the influence of ocularcentrism in Architecture through the lens of Martin Heidegger and Maurice Merleau- Ponty among others, while identifying the problematic aspects of the ocular bias that are created in the experience of architectonic space. Consequently, the will for power and possessiveness of hegemonous vision is deciphered, with the help of Michel Foucault and the "Panocpticon" by Jeremy Bentham. The ocular primacy in the order of the senses defines the arcitectural practice, thus a probe of the unconscious interraction of vision with the mental sphere is considered a matter of great importance. Through this interraction, the primitive fluidity of the visible is highlighted. At the same time, possible routs for escaping the ocularcentric way of thinking emerge: approaches like ambiguity, memory and fantasy attempt to redirect the ocular "becoming" towards the equilibration of an organic totality and cooparation of the senses. The examples of the imaginary architecture of Jean-Jacques Lequeu and the atmospheric paint-ing style of J.M.W. Turner, support a mental structure which promotes the deposition of the ocularcentric bias in architectural composition. The importance of peripheral vision -which is neglected in the society of the spectacle- is highlighted. 13 At the same time, a spectral strategy that questions the approach of confronting architectural space through definite, integral dipoles, is recommended. This strategy attempts to emphasize the importance of the atmospheric quality of architecture, as the invisible condition which will "loosen" the tight grip of vision which intervenes in the dynamics of space. It is crucial however to note the issue of dealing with atmosphere as an isolated architectural pursuit; a problem that can be solved with a poetic sublimation of the architect as a scientist, as an artist and philosopher. Through an internal combination of the three, the invisible elements of place and the embodied participation are inscribed in the architectonic space, adding layers of meaning. In addition, by studying the example of Claude Monet, the importance of embodying an atmospheric variability is underlined. After all, through invisible cultural, social, historical elements, the ocular-oriented space, can be trsansformed into a multisensory place. The research examines various examples such as the urban planning approaches of Ludwig Hilberseimer and Le Corbusier, different views on "inhabiting" with Philip Johsnon and Iannis Xenakis among others, and important publuc buildings of Dimitris Pikionis and Bernard Tschumi for example, with the aim to identify and emphasize ocular manifestation in architecture. The comparison and juxtaposition of the examples attempts to strengthen the spectral strategy against the approach of dualism. Potentially, this strategy would be able to drive architectural creation away from ocularcentric pursuits.	en
heal.tableOfContents	ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ABSTRACT ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α - Εμβάθυνση σε ζητήματα οπτι κοκεντρισμού A.I. Τι είναι οπτικοκεντρισμός; A.II. Οπτικοκεντρισμός, κλασική Ελλάδα και Νεωτερικότητα Α.III. Όραση και αφή, μία οργανική σύνθεση Α.IV. Η κυριαρχία του φωτός στη Δυτική Φιλοσοφία Α.V. Η επιρροή του οπτικοκεντρισμού στην Αρχιτεκτονική Α.VI. Ο Friedrich Nietzsche και η οπτική ηγεμονία Α.VII. Εξουσία της όρασης και επιθυμία για δύναμη Α.VIII. Προοπτική απεικόνιση και η κτητικότητα της ηγεμονικής όρασης Α.IX. Οπτικοκεντρισμός στην κοινωνία του μέλλοντος ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β - Το οπτικό «γίγνεσθαι» και η Ασάφεια Β.I. Οπτικοκεντρισμός και Αρχιτεκτονική του θεάματος Β.II. Μάτι και νους, μία ασυνείδητη συνεργασία Β.III. Η αναζήτηση της αλήθειας στον κόσμο της εικόνας Β.IV. Το οπτικό «γίγνεσθαι» Β.V. Εισαγωγή σε θέματα Ασάφειας Β.VI. Η χωρική ασάφεια ενάντια στις πολικότητες Β.VII. Aσάφεια και το μάτι του Αρχιτέκτονα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ - Μνήμη, όνει ρο, φαντασί α, περιφερική όραση στην Αρχ ιτεκτονική Γ.I. Εισαγωγή – Το τρίπτυχο μνήμη, όνειρο, φαντασία Γ.II. Jean-Jacques Lequeu, ο κτίστης των φαντασιώσεων Γ.III. Το σώμα ως δίαυλος εμπειριών, αναμνήσεων και της φαντασίας Γ.IV. Ο χώρος, ο χρόνος και η μνήμη Γ.V. Ο οικείος χώρος, αναμνήσεις και αισθήσεις Γ.VI. Περιφερική όραση, μία παραμελημένη οφθαλμική λειτουργία Γ.VII. Περιφερική όραση και ακοή Γ.VIII. Περιφερική όραση και Ατμόσφαιρα, το παράδειγμα του Joseph Mallord William Turner ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ - Τόπος, Ατμόσφαιρα, Αρχιτεκτονική Δ.I. Λειτουργία και Αισθητική.. Δ.II. Η αδιόρατη φύση της Ατμόσφαιρας Δ.III. Η προβληματική της Ατμόσφαιρας Δ.IV. Χαρακτήρας του Τόπου και Ατμόσφαιρα Δ.V. Claude Monet και ατμοσφαιρικές εμμονές Δ.VI. Χώρος – εμπειρία – Τόπος ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε - Οπτικοκεντρικές εκφάνσεις στην Αρχιτεκτονική και οι Αντίποδές τους Ε.I. Τα αρχιτεκτονικά μάτια της ηγεμονικής όρασης Ε.II. Το μάτι εξουσιάζει την πόλη Ε.III. Οπτικό ή σωματικό κατοικείν; Ε.IV. Το εγκώμιο της ρευστής ατμόσφαιρας Ε.V. Αφθονία του θεάματος και η αναπόφευκτη απαξίωση Ε.VI. Η αρχιτεκτονική ευφυΐα του Charles-Édouard Jeanneret-Gris ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Τομέας Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας και Σχεδιασμού	el
heal.fullTextAvailability	false