Ο Αρχαίος Ελληνικός Δίφρος από τον 7ο έως τον 1ο αιώνα

Ψιλοπούλου, Ηρώ; Psilopoulou, Iro

dc.contributor.author	Ψιλοπούλου, Ηρώ	el
dc.contributor.author	Psilopoulou, Iro	en
dc.date.accessioned	2024-04-24T07:04:11Z
dc.date.available	2024-04-24T07:04:11Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/59264
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.26960
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχνικών. Τομέας Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας και Σχεδιασμού. Διατριβή.	el
dc.rights	Default License
dc.subject	Έπιπλο	el
dc.subject	Παραστάσεις	el
dc.subject	Σχεδιασμός	el
dc.subject	Κατασκευή	el
dc.subject	Furniture	en
dc.subject	Representations	el
dc.subject	Design	el
dc.title	Ο Αρχαίος Ελληνικός Δίφρος από τον 7ο έως τον 1ο αιώνα	el
dc.title	The Ancient Greek Diphros from the 7th up to the 1st century	en
dc.contributor.department	Τομέας Αρχιτεκτονικής Γλώσσας, Επικοινωνίας και Σχεδιασμού	el
heal.type	doctoralThesis
heal.classification	Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός	el
heal.classification	Αρχαιολογία	el
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2023-12-20
heal.abstract	Ο αντικειμενικός σκοπός αυτής της διατριβής είναι να ανακαλύψει τεκμηριωμένα το πλαίσιο της ιστορικής προέλευσης και μορφολογικής ολοκλήρωσης του αρχαίου ελληνικού δίφρου. Καθοριστικοί παράγοντες για την επιλογή του αντικειμένου της διατριβής αποτέλεσαν, αφενός, η υποδεέστερη θέση του δίφρου στο ερευνητικό ενδιαφέρον, σε σχέση με τον θρόνο και τον κλισμό, καθώς δεν έχει αναδειχθεί η σημαντικότητά του ως ιδιότυπο κάθισμα που παρήχθη ως μια ολοκληρωμένη δημιουργία. Αφετέρου, η έλλειψη έρευνας από τη σκοπιά της μορφολογίας και της τεχνογνωσίας της παραγωγής αυτού του είδους επίπλου, καθώς και η απουσία των μεθοδολογικών εργαλείων για την ολοκληρωμένη τεκμηρίωση της ιδιοτυπίας του ως μοναδικού και διακεκριμένου είδους αρχαιοελληνικού καθίσματος. Κατά συνέπεια, η παρούσα έρευνα στηρίζεται στην ακολουθία της επικύρωσης των παρατηρήσιμων στοιχείων μέσω της αποδοχής ως αληθούς της υπόθεσης ότι αυτά αιτιολογούν την ύπαρξη ενός φορέα γνώσης, μέσω του οποίου παρήχθη και είναι ακόμη εφικτό και σήμερα να παραχθεί ως αντικείμενο ο δίφρος. Η δημιουργία ενός περιγραφικού αρχείου (μητρώο) 110 αναγλύφων και ολογλύφων Παραστάσεων Δίφρων και η μετρική παρουσίασή τους στις πραγματικές τους διαστάσεις, έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός αρχείου δεδομένων που περιλαμβάνει πολλαπλές ερμηνείες της μορφής του δίφρου. Η λεπτομερής μελέτη των υλικών, των τεχνικών, των εργαλείων και της τεχνικής επιδεξιότητας των επιπλοποιών, δείχνει την εξέλιξη των μεθόδων παραγωγής και τη δημιουργία καινοτομιών, εισάγοντας την εξέλιξη των αμιγώς ελληνικών μορφών στον σχεδιασμό. Η τυπολογική επισκόπηση των «μορφολογικών χαρακτηριστικών» και της «δομικής τεχνικής» των δίφρων από την Κυκλαδική και Κρητομυκηναϊκή εποχή έως τη μορφολογία των δειγμάτων των δίφρων της Κλασικής περιόδου (480- 323 π.Χ.) και τις παραστάσεις των δίφρων της Ελληνιστικής περιόδου αναδεικνύουν σημαντικές διαφορές. Η εξαιρετικά διεξοδική εξέταση του συνόλου των πληροφοριών που καταγράφηκαν κατά την εξέταση των «μορφο- λογικών χαρακτηριστικών» και της «δομικής τεχνικής» των δίφρων οδηγεί σε παραγωγικούς συλλογισμούς, οι οποίοι αποτελούν το αναγκαίο και ικανό πλαίσιο για τον προσδιορισμό «τυπολογικών γενικεύσεων» στη συνολική ιστορική ανάπτυξη της μορφής του δίφρου. Κατ΄αρχήν, διαπιστώνεται μια μορφολογική ενότητα των συνθετικών στοιχείων (πόδια-διαδοκίδες-έδρα) που, παρά τις πολλές και ποικίλες διαφοροποιήσεις των σχημάτων και των διαστάσεών τους, συγκροτείται μια μήτρα κωδικοποίησης και κανονικοποίησης της μορφής. Η φαινομενικά μεγάλη ποικιλία των δειγμάτων των δίφρων χαρακτηρίζεται και από μια διακύμανση τεκτονικών και πλαστικών ιδιαιτεροτήτων, που συγκλίνουν σε μια ενοποιημένη διάρθρωση. Είναι μια αυτοφερόμενη δομή, έχει κατασκευαστική ενότητα, αρμονική ιεράρχηση και επιφανειακή διάπλαση και διακόσμηση. Στα πλαίσια αυτά, για τον καθορισμό της «αυθεντικότητας» του δίφρου, είναι σημαντική η αποτίμηση των κανόνων και των μεθόδων μέσω των οποίων ανιχνεύονται τα ιδιότυπα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα. Από το σύνολο του καταγεγραμμένου ερευνητικού υλικού διαπιστώνεται ότι ορισμένα δείγματα αποτελούν μια συνισταμένη των κυρίων συστατικών χαρακτηριστικών της πλειονότητας των παριστώμενων προτύπων σε βαθμό τέτοιο που να συνιστούν υποδείγματα «ιδιοτυπίας». Ο υποδειγματικός χαρακτήρας τους τεκμηριώνεται τόσο από το γεγονός ότι η «μορφή» προσεγγίζει τον μέσο όρο των διαστάσεων των απαρτίων τους, όσο και από την επανάληψη των ποιοτικών τους γνωρι- σμάτων αναφορικά με τις αναλογίες ανάμεσα στα μέλη και το όλον. Επιπλέον, παρατηρείται μία χαρακτηριστική ομοιότητα της κατατομής, ειδικότερα στους πόδες. Από την εκτεταμένη χρονολογικά επεξεργασία των δειγμάτων των δίφρων και την παραμετροποίηση των σχημάτων και των διαστάσεων των μελών τους καθορίστηκαν συγκεκριμένες υποδειγματικές σταθερές, οι οποίες λειτουργούν ως μορφολογικές και κατασκευαστικές ορίζουσες μέσω των οποίων αναγνωρίστηκε η μορφή και η κατασκευή τριών ιδιότυπων δίφρων. Η έρευνα συνεχίζεται με την περιγραφή της διαδικασίας σύνθεσης και κατασκευής των τριών ιδιότυπων δίφρων. α) 1η ιδιοτυπία το επιμετρημένο δείγμα με αρ. καταλόγου 12.4: Πλάκα από την Ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνος Λίθος V, E36 Στην περίπτωση της αναφερομένης ιδιοτυπίας ως ορίζουσα μήκους λειτουργεί ο «Σαμιακός πους» (περίπου 70 εκ.). Η διαδικασία διαμόρφωσης των διαδοκίδων είναι πριστή και βασίζεται στα καταγραφέντα στερεομετρικά μεγέθη. Οι απολήξεις της εισέρχονται αφανώς στους πόδες, όπου διαμορφώνεται τόρμος. Η κατατομή κάθε πόδα διαμορ- φώνεται σε τόρμο με διαδικασία χάραξης, η οποία διέπεται από τον λόγο της χρυσής τομής μεταξύ του άνω και του κάτω τμήματος, τα οποία διαμοιράζονται από κυσσοειδούς μορφής κόμβους με εσωτερική σχέση α/β = 1.647. β) 2η ιδιοτυπία το επιμετρημένο δείγμα με αρ. καταλόγου 26: Ανάγλυφο Νεκροδείπνου Στην περίπτωση αυτής της ιδιοτυπίας δίφρου, λόγω του χαμηλού ύψους ως ορίζουσα μήκους κάθε πόδα εκτιμάται ότι ήταν ο «αθηναϊκός πους» (29,7 εκ.) προσαυξημένος κατά 1/3. Ο υπολογισμός των γενικών στερεομετρικών διαστάσεων (μήκος-πλάτος και βάθος) των ποδών συνιστά σε αυτή την περίπτωση μια απλούστερη, από πλευράς κατασκευής, διεργασία, λόγω της ωοειδούς διαμόρφωσης των κεφαλωμάτων και του φθινόντος καθ΄ύψος κυλιν- δρόσχημου σώματος των ποδών. γ) 3η ιδιοτυπία το επιμετρημένο δείγμα με αρ. καταλόγου 57: σε αυτή την ιδιοτυπία η σημαντικότερη από πλευράς κατασκευής διεργασία βασίζεται στον υπολογισμό και τη διαμόρφωση των γενικών στερεομετρικών μεγεθών (μή- κος-πλάτος και βάθος) των ποδών λόγω της υψιτενούς μορφής του δίφρου και της ανάγκης για ακαμψία και αντοχή στον λυγισμό. Στην περίπτωση της αναφερόμενης ιδιοτυπίας ως ορίζουσα μήκους κάθε πόδα είναι ο «αθηναϊκός πήχης» προσαυξημένος κατά το 1/5 του. Η κατατομή των ποδών διαμορφώνεται από τόρνευση σε αγκυλοειδές σχήμα. Το συνολικό μήκος κάθε πόδα διαμοιράζεται σε δύο ημίσεα των 27,6 εκ. από έναν ενδιάμεσο κόμβο παραβολικής μορφής. Σε αντίθεση με τις απολήξεις του κάτω άκρου των ποδών των δυο προαναφερθέντων ιδιοτυπιών η βάση του φέρει διαμόρφωση δίκην «οπλής». Οι διαδοκίδες είναι σημαντικά πλατύτερες σε απόλυτα παραλληλεπίπεδη μορφή, η στερεομετρία των οποίων περιλαμβάνει και τις θέσεις των εντορμιών Η έρευνα ολοκληρώνεται με την περιγραφή της κατασκευής των αντιγράφων των ιδιοτυπιών και την κωδικοποίηση των αρχών και των κανονισμών για τη σύγχρονη αναπαραγωγή αρχαίων ελληνικών δίφρων.	el
heal.abstract	The objective of the present thesis is to document the context and morphological integration of the ancient Geek “diphros”. Determinant factor for choosing the subject of this thesis was, on the one hand, the subordinate position of the “diphros” in terms of research interest compared to the “throne” and the “klismos” so that its importance as a unique seat has not been highlighted, and, on the other hand, the absence of research from the point of view of the morphology and the know-how of the production of this type of furniture, as well as the methodological tools for the complete documentation of its singularity as a unique and distinguished type of ancient Greek seat. Consequently, the present research is based on the sequence of the validations of the observation of elements (data), through the acceptance as true of the hypothesis that they justify the existence of a vehicle of knowledge, based on which “diphros” was produced and it is still possible today to produce it as an object. The creation of a register of 116 relief and hologlyph representations of “diphros” and their metric presentation in their actual dimensions aims to create a data archive of the multiple interpretation of the relevant form. The detailed study of materials, techniques, tools and the technical dexterity of the furniture makers of the time shows the evolution of production methods and the creation of innovations introducing the evolution of purely Greek forms design. The typological overview of the morphological characteristics and the structural technique of the “diphros” from the Cycladic and the Creto-Mycenaean era to the morphology of the samples of the Classical period (450 - 323 BC) and the representations of the Hellenistic period “diphros” shows significant differences. In order to determine the “authenticity” of the “diphros”, it is important to evaluate the rules (norms) and methods, through which its unique characteristics are detected. From the totality of the recorded research material, it is found that some specimens constitute a composite of the main constituent characteristics of the majority of specimens presented to such an extent as to constitute “singular” specimens. Their exemplary character is documented both by the fact that the form approaches the average of the dimensions of their composing parts and by the repetition of their qualitative features regarding the proportions between the composing parts and the whole, as well as the characteristic singularity of the profile, especially in the legs. From the chronologically extensive processing of the “diphros” samples and the parameterization of the shapes and the dimensions of their composing parts, specific exemplary constants were determined, which function as morphological and constructional determinants, through which the form and the construction of the three singular “diphros” were identified. The research continues with the description of the composition and construction procedures of these three singular types of “diphros” and concludes with the description of the construction of the copies of said types as well as the codification of principles and rules for the modern reproduction of the ancient Greek “diphros”.	en
heal.advisorName	Παρμενίδης, Γεώργιος	el
heal.advisorName	Parmenidis, Georgios	en
heal.committeeMemberName	Παρμενίδης, Γεώργιος	el
heal.committeeMemberName	Βαλαβάνης, Παναγιώτης	el
heal.committeeMemberName	Χαΐδόπουλος, Γεώργιος	el
heal.committeeMemberName	Γρηγοριάδης, Ιωάννης	el
heal.committeeMemberName	Γυπαράκης, Γεώργιος	el
heal.committeeMemberName	Ζαφειρόπουλος, Θεόδωρος	el
heal.committeeMemberName	Μάρη, Ιφιγένεια	el
heal.committeeMemberName	Valavanis, Panagiotis	en
heal.committeeMemberName	Gyparakis, Georgios	en
heal.committeeMemberName	Chaidopoulos, Georgios	en
heal.committeeMemberName	Grigoriadis, Ioannis	en
heal.committeeMemberName	Mari, Ifigeneia	en
heal.committeeMemberName	Zafeiropoulos, Theodoros	en
heal.academicPublisher	Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	810
heal.fullTextAvailability	false