Έλεγχος ποιότητας νερού λίμνης Παμβώτιδας και πιέσεις στο λιμναίο οικοσύστημα

Στάππα, Παναγιώτα-Φωτεινή; Stappa, Panagiota-Foteini

dc.contributor.author	Στάππα, Παναγιώτα-Φωτεινή	el
dc.contributor.author	Stappa, Panagiota-Foteini	en
dc.date.accessioned	2025-02-18T11:57:40Z
dc.date.available	2025-02-18T11:57:40Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/61135
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.28831
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο--Μεταπτυχιακή Εργασία. Διεπιστημονικό-Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) “Περιβάλλον και Ανάπτυξη"	el
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Παμβώτιδα	el
dc.subject	Λιμναίο οικοσύστημα	el
dc.subject	Νιτρορύπανση	el
dc.subject	Ευτροφισμός	el
dc.subject	Οικολογική κατάσταση	el
dc.subject	Pamvotis	en
dc.subject	Lake ecosystem	en
dc.subject	Nitrate pollution	en
dc.subject	Eutrophication	en
dc.subject	Ecological status	en
dc.title	Έλεγχος ποιότητας νερού λίμνης Παμβώτιδας και πιέσεις στο λιμναίο οικοσύστημα	el
dc.title	Water quality control of lake Pamvotis and pressures on the lake ecosystem	en
heal.type	masterThesis
heal.classification	Υδροχημεία	el
heal.classification	Υδροβιολογία	el
heal.classification	Διαχείριση Υδατικών πόρων	el
heal.classification	Hydrochemistry	en
heal.classification	Hydrobiology	en
heal.classification	Water Resources Management	en
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2024-10-29
heal.abstract	Η Παμβώτιδα είναι μια αρχαία λίμνη, που ανέκαθεν καθόριζε τη ζωή έμβιων όντων και αβιοτικών παραγόντων. Στην πάροδο των τελευταίων έξι δεκαετιών, η λίμνη έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές σε ότι αφορά την έκταση και τη στάθμη της, την ποιότητα του νερού και τη βιοποικιλότητα που τη χρησιμοποιεί ως ενδιαίτημα. Οι δραστικές ανθρωπογενείς επεμβάσεις άλλαξαν τις χρήσεις γης στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, επηρεάζοντας το ευαίσθητο οικοσύστημα της λίμνης και των παρακείμενων υγρών λιβαδιών. Κάποια μεγάλα τεχνικά έργα του περασμένου αιώνα έπαιξαν ρόλο στην, έως και σήμερα, ευτροφική κατάσταση του λιμναίου υδάτινου σώματος. Καθοριστική ήταν η αποξήρανση της λίμνης Λαψίστας (1959). Οι «δίδυμες λίμνες» επικοινωνούσαν υπογείως, με αποτέλεσμα τον αυτοκαθαρισμό των νερών της Παμβώτιδας. Η κατασκευή του αναχώματος στα ΒΔ της λίμνης (1974), οδήγησε σε λιγότερες εισροές υπόγειων υδάτων και καθοριστική αλλαγή του υδατικού ισοζυγίου (Romero et al., 2002). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του χρόνου ανανέωσης των υδάτων της λίμνης από 1,4 έτη πριν το 1974 (Papadopoulos and Kitsaras, 1990) σε 0,9 έτη μετά το 1974 (Kagalou et al., 2003). Τέλος, οι μεγάλες αλλαγές των τελευταίων 50-60 ετών στις χρήσεις γης εντός του υγροτόπου της Παμβώτιδας, με την περιμετρική οικοπεδοποίηση, προκάλεσαν αφενός μείωση του όγκου νερού της λίμνης κατά 50 εκατ. κυβικά μέτρα και μείωση του βάθους της λίμνης, λόγω της εισροής τεράστιων ποσοτήτων φερτών υλικών (Μελέτη Περιφέρειας Ηπείρου, 2015). Αφετέρου μόνιμη συρρίκνωση της έκτασης των υγρών λιβαδιών στις περιοχές Ανατολή και Κατσικά και επέκταση των καλαμιώνων (Papastergiadou et al., 2010). Ωστόσο, η λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού της πόλης των Ιωαννίνων, συνέβαλε στη σημαντική μείωση της εξωτερικής φόρτισης φωσφόρου από τη λεκάνη απορροής τα τελευταία χρόνια (Μελέτη Περιφέρειας Ηπείρου, 2015). Ο στόχος της παρούσας εργασίας πεδίου είναι ο ποιοτικός έλεγχος του επιφανειακού νερού της Παμβώτιδας σε αντιπροσωπευτικά σημεία των διαφορετικών ζωνών χρήσης της λίμνης κατά την υγρή και ξηρή περίοδο (Δεκ. 2023 και Ιούνιος 2024 αντίστοιχα), ώστε να γίνει σύγκριση των δύο περιόδων στη διάρκεια ενός έτους, σε σχέση με το επίπεδο ρύπανσης από αγροτικές, κτηνοτροφικές και αστικές δραστηριότητες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η λίμνη αντιμετωπίζει, σε αρκετά σημεία, πρόβλημα αυξημένης συγκέντρωσης θρεπτικών, όπως είναι οι ενώσεις φωσφόρου και οι ενώσεις αζώτου (νιτρικά, νιτρώδη, αμμωνιακά ιόντα) ή αλλιώς νιτρορύπανση. Και στις δύο περιόδους, παρατηρείται υπέρβαση του ορίου συγκέντρωσης του Ολικού φωσφόρου στο νερό, που ταξινομεί μια λίμνη μεταξύ «καλής» και «μέτριας» φυσικοχημικής κατάστασης (30μg/L, Οδηγία 2000/60/ΕΚ και ν. 3199/2003). Επίσης, η συγκέντρωση των νιτρωδών ιόντων υπερβαίνει το όριο (0,05mg/L) κατά την υγρή περίοδο σε πολλά σημεία δειγματοληψίας. Ούτε η συγκέντρωση διαλυμένου Οξυγόνου μετρήθηκε παντού επαρκής (κορεσμός 70%, 4mg/L), ειδικά την ξηρή περίοδο, ώστε να χαρακτηριστεί η λίμνη μεταξύ «καλής και μέτριας» φυσικοχημικής κατάστασης. Συνολικά, η κατάσταση ενός λιμναίου υδάτινου σώματος, ορίζεται από τη φυσικοχημική και την οικολογική κατάσταση. Σύμφωνα με τις κατηγορίες μετρούμενων στοιχείων ποιότητας, η φυσικοχημική κατάσταση της Παμβώτιδας το 2023-2024 ταξινομείται ως «κακή». Σχετικά με την οικολογική κατάστασή της, μετρήσεις της τελευταίας δεκαετίας την ταξινομούν ως «κακή» από το Εθνικό Δίκτυο παρακολούθησης των Υδάτων (ΕΚΒΥ, 2013-2021) και παρουσιάζει ευτροφισμό, δηλαδή έχει ιδιαίτερα υψηλή ανάπτυξη αλγών (φυτοπλαγκτόν, μακρόφυτα).	el
heal.abstract	Pamvotis is an ancient lake, which has always determined the life of living beings and abiotic agents. Over the last six decades, the lake has undergone significant changes in terms of its area and level, water quality and the biodiversity that uses it as a habitat. Drastic anthropogenic interventions have changed land use in the Ioannina basin, affecting the fragile ecosystem of the lake and the adjacent wet meadows. Some major engineering works of the last century played a role in the eutrophic state of the lake water body, which is still the case today. The draining of Lake Lapsista (1959) was a decisive factor. The 'twin lakes' communicated underground, resulting in the self-purification of the waters of Pamvotis. The construction of the dike to the northwest of the lake (1974) led to less groundwater inflow and a decisive change in the water balance (Romero et al., 2002). This resulted in a reduction in the recharge time of the lake from 1.4 years before 1974 (Papadopoulos and Kitsaras, 1990) to 0.9 years after 1974 (Kagalou et al, 2003). Finally, the major land use changes which took place in the last 50-60 years within the Pamvotis wetland, such as the peripheral land consolidation, have caused both a reduction of the lake's water volume by 50 million cubic metres and a reduction of the lake's depth, due to the inflow of huge amounts of sediment (Epirus Region Study, 2015). On the other hand, a permanent shrinking of wet meadows areas was abserved in Anatoli and Katsikas districts, as long as an expansion of reed beds (Papastergiadou et al., 2010). However, the operation of the biological treatment plant of Ioannina city contributed to a significant reduction of external phosphorus loading from the catchment in recent years (Epirus Region Study, 2015). The aim of the present fieldwork is the quality control of the surface water of Pamvotis lake in representative points of the different use zones of the lake during the wet and dry season (Dec. 2023 and June 2024 respectively) in order to compare the two periods during one year, in relation to the level of pollution from agricultural, livestock and urban activities. The results showed that the lake faces, in several places, a problem of increased concentration of nutrients, such as phosphorus compounds and nitrogen compounds (nitrate, nitrite, ammonia) or the so-called nitro-pollution. In both periods, the Total Phosphorus concentration limit in water, which classifies a lake between "good and moderate" physico-chemical status (30 µg/L, Directive 2000/60/EC and Greek law 3199/2003) is exceeded. Also, the concentration of Νitrite ions exceeds the limit (0.05mg/L) during the wet season at several sampling points. Nor was the Dissolved Oxygen concentration measured everywhere sufficiently (saturation 70%, 4mg/L) to classify the lake between "good and moderate" status, especially in the dry season. Overall, the status of a lake water body is defined by its physico-chemical and ecological status. According to the categories of measured quality elements, the physico-chemical status of Pamvotis in 2023-2024 is classified as "bad". Regarding its ecological status, measurements from the last decade classify it as "bad" by the National Water Monitoring Network (EKBY, 2013-2021) and it shows eutrophication, i.e. it has a particularly high algal growth (phytoplankton, macrophytes).	en
heal.advisorName	Καλλιώρας, Ανδρέας	el
heal.advisorName	Kallioras, Andreas	en
heal.committeeMemberName	Καλλιώρας, Ανδρέας	el
heal.committeeMemberName	Νουτσόπουλος, Κωνσταντίνος	el
heal.committeeMemberName	Καραγιάννη, Ήρα	el
heal.committeeMemberName	Kallioras, Andreas	en
heal.committeeMemberName	Noutsopoulos, Constantinos	en
heal.committeeMemberName	Karayanni, Hera	en
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	85 σ.	el
heal.fullTextAvailability	false