Μέτρηση και χαρτογράφηση της συμμετοχής των Ευρωπαϊκών περιφερειών σε εγχώριες και παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και διερεύνηση της επίδρασής της στην παραγωγικότητα εργασίας

Σταμόπουλος, Δημήτριος; Stamopoulos, Dimitrios

dc.contributor.author	Σταμόπουλος, Δημήτριος
dc.contributor.author	Stamopoulos, Dimitrios
dc.date.accessioned	2025-03-07T07:46:59Z
dc.date.available	2025-03-07T07:46:59Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/61254
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.28950
dc.rights	Default License
dc.subject	παγκόσμιες αλυσίδες αξίας	el
dc.subject	εγχώριες αλυσίδες αξίας	el
dc.subject	ανάλυση εισροών-εκροών	el
dc.subject	οικονομική γεωγραφία	el
dc.subject	περιφερειακή ανάλυση	el
dc.subject	global value chains	en
dc.subject	domestic value chains	el
dc.subject	input-output analysis	el
dc.subject	regional analysis	el
dc.subject	economic geography	el
dc.title	Μέτρηση και χαρτογράφηση της συμμετοχής των Ευρωπαϊκών περιφερειών σε εγχώριες και παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και διερεύνηση της επίδρασής της στην παραγωγικότητα εργασίας	el
dc.title	Measuring and mapping the participation of European regions in domestic and global value chains and exploring its impact on labor productivity	en
dc.contributor.department	Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας	el
heal.type	doctoralThesis
heal.classification	Οικονομικά	el
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2024-10-15
heal.abstract	Αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η ποσοτικοποίηση, μελέτη, και χαρτογράφηση της υπο-εθνικής (περιφερειακής) συμμετοχής των Ευρωπαϊκών περιφερειών σε παγκόσμιες και εγχώριες αλυσίδες αξίας (ΠΑΑ και ΕΑΑ αντίστοιχα), και η διερεύνηση της επίδρασης που έχουν οι διαφορετικοί τύποι και κατευθύνσεις συμμετοχής εντός αυτών στην παραγωγικότητα εργασίας τους. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, η διατριβή υιοθετεί ένα πολύ-επίπεδο μεθοδολογικό πλαίσιο ανάλυσης που οργανώνεται σε δύο μέρη. Αρχικά, διαμορφώνεται ένα καινοτομικό πλαίσιο παραγοντικής αποδόμησης της προστιθέμενης αξίας (ΠΑ) που ενσωματώνεται στις δια-περιφερειακές, δια-κλαδικές, και δια-κρατικές συναλλαγές ενδιάμεσων προϊόντων στα επιμέρους εγχώρια και διεθνή συστατικά της. Η εφαρμογή του πλαισίου παραγοντικής αποδόμησης στο (μόνο) διαθέσιμο σύνολο δια-περιφερειακών πινάκων εισροών-εκροών οδηγεί στον υπολογισμό των δεικτών απλής/σύνθετης και προς-τα-εμπρός/προς-τα-πίσω συμμετοχής σε ΠΑΑ και ΕΑΑ, οι οποίοι σε συνδυασμό με επιπλέον στοιχεία για την παραγωγική δομή και την καινοτομική επίδοση των περιφερειών συμπτύσσονται στη βάση δεδομένων RESVC (Regional European Specialization and Value Chains), η οποία αποτελεί ταυτόχρονα καινοτόμο συνεισφορά της διατριβής και την πηγή για τις μελέτες περίπτωσης και εμπειρικές αναλύσεις της. Στο δεύτερο μέρος του μεθοδολογικού πλαισίου, διερευνάται εμπειρικά η σχέση μεταξύ κάθε μέρους και του συνόλου των διαφορετικών τρόπων και τύπων συμμετοχής σε ΠΑΑ και ΕΑΑ στην παραγωγικότητα εργασίας των ευρωπαϊκών περιφερειών μέσω εξειδικευμένων οικονομετρικών και χωρικών μεθόδων τύπου panel. Τα εμπειρικά ευρήματα παρέχουν μια διεξοδική χαρτογράφηση της συμμετοχής σε ΠΑΑ και ΕΑΑ σε περιφερειακό επίπεδο και αναδεικνύουν μια ευδιάκριτη τάση αυξημένης αλληλεπίδρασης με τις ΠΑΑ τόσο για την προς-τα-εμπρός (ΠτΕ) όσο και για τη προς-τα-πίσω (ΠτΠ) συμμετοχή, καθώς οι περισσότερες περιφέρειες κινούνται προς μια βαθύτερη ενσωμάτωση των δραστηριοτήτων τους εντός των ΠΑΑ. Αρκετά μοτίβα συσταδοποίησης προκύπτουν από αυτή τη μετάβαση, ιδίως όσον αφορά την ΠτΠ συμμετοχή σε ΠΑΑ, ενώ εμφανίζονται σημαντικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών ως προς την κατεύθυνση της συμμετοχής τους. Παράλληλα, η περιφερειακή συμμετοχή σε ΕΑΑ φαίνεται πως υστερεί σημαντικά σε σχέση με τη συμμετοχή σε ΠΑΑ, ενώ η μεταποίηση και οι υπηρεσίες αποτελούν την κυριότερη πηγή της ΠΑ που εξάγεται για διαμοιρασμένες παραγωγικές δραστηριότητες. Ταυτόχρονα, προκύπτει πως η σχέση μεταξύ της συμμετοχής σε ΠΑΑ, ΕΑΑ και της περιφερειακής παραγωγικότητας εργασίας δεν είναι ομοιόμορφη, και διαφέρει ανάλογα με το ποιος διαφορετικός τύπος και τρόπος συμμετοχής εξετάζεται. Ειδικότερα, τα διάφορα πλεονεκτήματα και οι μηχανισμοί που εμφανίζονται στη θεωρία σχετικά με τη συμμετοχή σε ΠΑΑ στην παραγωγικότητα είναι εμφανή μόνο στην περίπτωση της προς τα εμπρός (ΠτΕ) συμμετοχής, η οποία βρέθηκε να συσχετίζεται θετικά με αυτήν τόσο στην απλή όσο και στη χωρική οικονομετρική εφαρμογή. Η ΠτΠ συμμετοχή φαίνεται να έχει συνολικά θετική και στατιστικά σημαντική συνεισφορά όταν εξετάζεται από τη γεωγραφική οπτική, αντανακλώντας αρκετούς από τους διάφορους θεωρητικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι δεσμοί παραγωγής με τους ανάντη ξένους προμηθευτές ωφελούν την οικονομική απόδοση, όμως οι συνιστώσες της έχουν διαφορετική επίδραση. Από την οπτική της συμμετοχής στην τοπική οικονομία (ΕΑΑ), η ΠτΠ συμμετοχή των περιφερειών επιδρά αρνητικά στην παραγωγικότητά τους. Αντιθέτως, όταν κατά τη συμμετοχή τους οι περιφέρειες αναλαμβάνουν ρόλους προμηθευτή (ΠτΕ συμμετοχή σε ΕΑΑ) στην εγχώρια αγορά, η παραγωγικότητά τους ενισχύεται. Συνδυαστικά, τόσο η περιφερειακή-εγχώρια όσο και η διεθνής συμμετοχή σε αλυσίδες αξίας εμφανίζουν διαφορετικές τροχιές, αποκλίνουσες κλαδικές-τομεακές δυναμικές και αντανακλούν έντονες περιφερειακές ανισότητες. Τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της διατριβής είναι θεμελιωδώς συνδεδεμένα με την έντονη και συνεχιζόμενη αντιπαράθεση σχετικά με τον σχεδιασμό πολιτικών για τη βιομηχανία, την έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτομία σε κλαδικό και περιφερειακό επίπεδο, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη την διάσταση των αλυσίδων αξίας και εντάσσονται στο ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο επαναβιομηχανοποίησης που χαράσσει η ΕΕ στην επικαιροποιημένη βιομηχανική της στρατηγική. Ταυτόχρονα, η διατριβή παρέχει πληθώρα εργαλείων και ποσοτικών δεδομένων που για πρώτη φορά «ξεκλειδώνουν» την υπο-εθνική διάσταση της ενσωμάτωσης σε ΠΑΑ, ανοίγοντας πολλαπλές διόδους χρήσης των ευρημάτων και συμπερασμάτων της στη χάραξη περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής βασισμένη στην αποκόμιση των μέγιστων δυνητικών κερδών από τη συμμετοχή των περιφερειών σε αλυσίδες αξίας, και υποστηρίζει πως υπάρχει σημαντικό περιθώριο για την αξιοποίηση των υπο-εθνικών μοτίβων συμμετοχής σε ΠΑΑ ως εθνικό αναπτυξιακό εργαλείο.	el
heal.sponsor	Η παρούσα διδακτορική διατριβή υποστηρίχθηκε από τετραετή υποτροφία (5/2020 – 5/2024) η οποία χορηγήθηκε στον συγγραφέα (με ανταγωνιστική διαδικασία) από τον Τομέα ΙΙ της Σχολής Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ και χρηματοδοτήθηκε από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του ΕΜΠ.	el
heal.advisorName	Τσακανίκας, Άγγελος
heal.committeeMemberName	Τσακανίκας, Άγγελος
heal.committeeMemberName	Κοκόσης, Αντώνης
heal.committeeMemberName	Κωνσταντέλου, Αναστασία
heal.committeeMemberName	Πρωτόγερου, Αιμιλία
heal.committeeMemberName	Καλογήρου, Γιάννης
heal.committeeMemberName	Κροκίδα, Μαγδαληνή
heal.committeeMemberName	Γιωτόπουλος, Γιάννης
heal.academicPublisher	Σχολή Χημικών Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	228
heal.fullTextAvailability	false