(A)τακτοποιώντας την πόλη: Εκφάνσεις επιβολής της κοινωνικό-χωρικής τάξης και η αμφισβήτηση τους στον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό

Σκουλάς, Ιάσονας; Skoulas, Iasonas

dc.contributor.author	Σκουλάς, Ιάσονας	el
dc.contributor.author	Skoulas, Iasonas	en
dc.date.accessioned	2025-04-11T06:29:58Z
dc.date.available	2025-04-11T06:29:58Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/61670	en
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.29366
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Μεταπτυχιακή εργασία. Διεπιστημονικό - Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) "Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου : Πολεοδομία - Χωροταξία (Κατ. Β')"	el
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Θεωρία Συστημάτων	el
dc.subject	Αστική Πολυπλοκότητα	el
dc.subject	Εντροπικός Χώρος	el
dc.subject	Κοινωνικό-Χωρική Τάξη	el
dc.subject	Αστική Μορφή	el
dc.subject	Εχθρική Αρχιτεκτονική	el
dc.subject	Ρυθμιστικός Σχεδιασμός	el
dc.subject	Άτυπες Δομές	el
dc.subject	Κοινωνική Συνοχή	el
dc.subject	System Theory	en
dc.subject	Urban Complexity	en
dc.subject	Entropic Space	en
dc.subject	Socio-Spatial Order	en
dc.subject	Urban Form	en
dc.subject	Hostile Architecture	en
dc.subject	Regulatory Planning	en
dc.subject	Informal Structures	en
dc.subject	Social Cohesion	en
dc.title	(A)τακτοποιώντας την πόλη: Εκφάνσεις επιβολής της κοινωνικό-χωρικής τάξης και η αμφισβήτηση τους στον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό	el
dc.title	(Dis)ordering the city: Manifestations of socio-spatial order enforcement and their contestation in urban planning and urban design	en
heal.type	masterThesis
heal.classification	Πολεοδομία	el
heal.classification	Χωροταξία	el
heal.classification	Αστικός Σχεδιασμός	el
heal.classification	Urban Design	en
heal.classification	Master's Thesis	en
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2025-03-27
heal.abstract	Πόλεις, κτίρια, δημόσιος χώρος, ακόμη και το ανθρώπινο σώμα, κάποτε όλα μαζί και άλλοτε ξεχωριστά, σχεδόν νομοτελειακά υπό χειραγωγικές μεθοδεύσεις, υποτάσσονται κάτω από επιβεβλημένα εξουσιαστικά μοτίβα κοινωνικό-χωρικής τάξης. Οι τρόποι με τους οποίους η τάξη αυτή φυσικοποιείται και θελημένα απορυθμίζει τα καθεστώτα κοινωνικής συνοχής εντός του αστικού περιβάλλοντος, είναι η βασική ανάγνωση της συγκεκριμένης εργασίας. Ταυτόχρονα, η κατανόηση της αξίας της άτακτης και πολύπλοκης φύσης της αστικής μορφής, προδιαγράφει την απόρριψη της παράδοξης άποψης ότι τα αστικά οικοσυστήματα μπορούν και πρέπει να δαμάζονται ολοκληρωτικά. Έτσι, το πρώτο σκέλος μέσω της θεωρίας των πολύπλοκων συστημάτων και της ανθρωποκεντρικής αντίληψης σχεδιασμού του φυσικού χώρου επηρεαζόμενης από το έργο των Jacobs, Alexander, Stevens, Sennett, Batty κ.α., επικεντρώνεται στην ανάδειξη της σημασίας της εντροπικότητας του χώρου, και πως αυτή συνδιαλέγεται με τις κατάλληλες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που στερεώνουν τα επιδιωκόμενα συμβάντα κοινωνικής συνοχής. Παραμένοντας στο πλαίσιο μεταξύ πολεοδομικού και αστικού σχεδιασμού, στο δεύτερο σκέλος, η μελέτη θεωρήσεων μέσω του ανθρωπογεωγραφικού πρίσματος αλλά και φυσικών παραδειγμάτων που κάνουν εμφανή την εργαλειοποίηση του χώρου με βλέψεις εξουσιαστικού ελέγχου, βασίζονται στην ιστορική ανάλυση περιπτώσεων σε διάφορα γεωγραφικά πλάτη και μήκη του κόσμου. Από τα βουλεβάρτα του Haussmann, το ρεύμα της “εχθρικής αρχιτεκτονικής”, μέχρι και τις νεοφιλελεύθερες πρακτικές εξευγενιστικών υπεραισθητικοποιημένων αναπλάσεων, μεταβαίνουμε στην στοχευμένη εμβάθυνση που καταλήγει στην περίπτωση της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό το σκέλος, πέραν της ιστορικής διερεύνησης, αναλύεται το τελικό απόγειο εφαρμογής της τάξης, με την αναδυόμενη θεσμική συνιστώσα να επιβάλλεται μέσω του ρυθμιστικού σχεδιασμού. Αφού οριοθετηθούν τα προβληματικά μέρη που εγκαθιδρύουν τις άρχουσες χωρικές παθογένειες στις ελληνικές πόλεις από τα ρυμοτομικά σχέδια μέχρι το Ν.Ο.Κ., έμφαση δίνεται στην ανατρεπτική προσέγγιση που είναι εφικτό να λάβει o χώρος ώστε να αποδομηθούν αμεσότερα τα εξουσιαστικά του στεγανά. Το τελικό σκέλος απαρτίζεται από τους προτεινομένους τρόπους με τους οποίους θεωρείται ότι οι πολύπλοκες και άτακτες εκφάνσεις συμπεριληπτικών, άτυπων, και συμμετοχικών διαδικασιών σχεδιασμού και διαμόρφωσης του χώρου, είναι ικανές να παρεισφρήσουν στην επιβεβλημένη πρωτοκαθεδρία της εξυγιαντικής τακτοποίησης που κυριεύει την αυστηρή οργάνωση των σύγχρονων πόλεων. Έτσι, συνθέτοντας χωρικές αμφισβητήσεις της τάξης στην πολεοδομική, την κτιριολογική και την ανθρώπινη μικρό-κλίμακα, μέσα από την παράθεση αναλύσεων με παραδείγματα που εστιάζουν στην τυπολογική επαναπροσέγγιση των οικοδομικών τετραγώνων, την βαθμιαία οικοδόμηση κατοικιών και το ρεύμα της “τακτικής πολεοδομίας”, επιχειρείται η στοχαστική επιδίωξη της θεσμικής κατοχύρωσης των φυσικών εντροπικών χαρακτηριστικών που επιτρέπουν την αναγνώριση της κοινωνικής αξίας του χώρου, μέσα από τα υπάρχοντα εργαλεία ρυθμιστικού σχεδιασμού.	el
heal.abstract	Cities, buildings, public spaces, and even the human body—sometimes collectively and other times separately—are almost inevitably, through manipulative processes, subjected to imposed authoritarian patterns of socio-spatial order. The ways in which this order is naturalized and deliberately disrupts regimes of social cohesion within the urban environment constitute the core analysis of this study. At the same time, understanding the value of the disorderly and complex nature of urban form challenges the paradoxical notion that urban ecosystems can and should be entirely tamed. Thus, the first section, through the theory of complex systems and the human-centered approach to the design of physical space—influenced by the works of Jacobs, Alexander, Stevens, Sennett, Batty, and others—focuses on highlighting the significance of entropic state of space and how it relates to the appropriate social interactions that reinforce the desirable instances of social cohesion. Remaining within the framework of urban planning and urban design, the second section studies theoretical perspectives through a human geographical lens, as well as real-world examples that illustrate the instrumentalization of space with aspirations for authoritarian control. This analysis is based on historical case studies from various geographical contexts. From Haussmann’s boulevards and the phenomenon of “hostile architecture” to neoliberal practices of gentrifying hyper-aestheticized redevelopments, the study transitions into a focused examination of the Greek context. More specifically, beyond historical investigation, this section analyzes the peak enforcement of spatial order, where the emerging institutional component is imposed through regulatory planning. Once the problematic aspects that establish dominant spatial dysfunctions in Greek cities are delineated—from land subdivision plans to the General Building Code (G.B.C.)—the emphasis shifts toward a subversive approach that space can adopt to more effectively deconstruct its authoritarian constraints. The final section presents proposed ways in which complex and disorderly manifestations of inclusive, informal, and participatory spatial design and development processes can infiltrate the imposed supremacy of the cleansing order that dominates the rigid organization of contemporary cities. By synthesizing spatial contestations of order at the urban, architectural, and human micro-scale, the study explores analytical case studies focusing on the typological reinterpretation of urban blocks, the incremental construction of housing, and the concept of “tactical urbanism.” Through this approach, it seeks to conceptually pursue the institutional recognition of natural entropic characteristics, allowing for the acknowledgment of the social value of space through existing regulatory planning tools.	en
heal.advisorName	Παγώνης, Αθανάσιος	el
heal.committeeMemberName	Κουτρολίκου, Παναγιώτα	el
heal.committeeMemberName	Ανδριανόπουλος, Τηλέμαχος	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	109
heal.fullTextAvailability	false