Εφαρμογή εργαλείων αλγεβρικής σημειωτικής στην εννοιολογική μίξη με χρήση Python

Πετοβίτς Βασιλική; Petovits, Vasiliki

dc.contributor.author	Πετοβίτς Βασιλική	el
dc.contributor.author	Petovits, Vasiliki	en
dc.date.accessioned	2025-06-27T10:49:01Z
dc.date.available	2025-06-27T10:49:01Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/62114
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.29810
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Ενοιολογική Μίξη	el
dc.subject	Αλγευρική Σημειωτική	el
dc.subject	Τεχνητή Νοημοσύνη	el
dc.subject	Συναρτητές	el
dc.subject	Οντολογίες	el
dc.subject	conceptual blending	en
dc.subject	algebraic mixture	en
dc.subject	Artificial Intelligence	en
dc.subject	Python Functions	el
dc.subject	Ontologies	el
dc.title	Εφαρμογή εργαλείων αλγεβρικής σημειωτικής στην εννοιολογική μίξη με χρήση Python	el
heal.type	bachelorThesis
heal.secondaryTitle	εφαρμογή εργαλείων αλγευρικής σημειωτικής στην εννοιολογική μίξη με χρήση python	el
heal.classification	Mathematics	el
heal.language	el
heal.language	en
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2024-09-19
heal.abstract	Η εργασία αυτή, τοποθετείται στο ερώτημα της χρήσης μαθηματικών εργαλείων για την τυποποίηση εννοιών που προέρχονται από τις κοινωνικές ή ανθρωπιστικές επιστήμες, με σκοπό την χρήση αυτών των εννοιών σε περιβάλλοντα που απαιτούν μια τέτοια τυποποίηση/φορμαλισμό, και κυρίως την πληροφορική. Συγκεκριμένα, το θέμα της εργασίας είναι η χρήση των μαθηματικών εργαλείων που προέρχονται από τη θεωρία κατηγοριών, για τον χειρισμό εννοιών που προέρχονται από το επιστημονικό αντικείμενο της επικοινωνίας και συγκεκριμένα τη Σημειωτική: την μελέτη του πως το νόημα που επικοινωνείται, συνδέεται με τον φορέα ή τον κώδικα αυτής της επικοινωνίας. Στη συνέχεια, και αφού περιγραφούν τα κατάλληλα εργαλεία, θα χρησιμοποιηθούν κι αυτά με τη σειρά τους για την τυποποίηση της εννοιολογικής μίξης, μιας διαδικασίας που επίσης προέρχεται από τις κοινωνικές/ανθρωπιστικές επιστήμες, αυτή τη φορά από τη γλωσσολογία και την γνωσιακή επιστήμη και αφορά το πως μια πιο σύνθετη γνώση παράγεται από απλούστερες μορφές, έννοιες, ή ιδέες. Ο σκοπός που μας οδηγεί σε αυτό είναι να κατασκευάσουμε, έστω πρωτόλεια, προγραμματιστικές εφαρμογές που θα μεταφέρουν τη διαδικασία της εννοιολογικής μίξης σε υπολογιστικά περιβάλλοντα. Στόχοι της εργασίας αυτής, ήταν, μέτα από την παρουσίαση των κατάλληλων «εργαλείων» της θεωρίας κατηγοριών, να μελετηθεί και να αναδειχθεί το αντικείμενο της αλγεβρικής σημειωτικής και να εξερευνηθούν οι δυνατότητες ως άλλη μία γέφυρα μεταξύ των μαθηματικών και των ανθρωπιστικών επιστημών. Σε αυτό το σημείο, αλλά και για να μελετήσουμε τη χρησιμότητά τους, προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν παραπάνω ώστε να μελετήσουμε τις απόπειρες τυποποίησης διαδικασιών της ανθρώπινης σκέψης μέσα από το μοντέλο της εννοιολογικής μίξης. Έγινε απόπειρα οι μέθοδοι τυποποίησης που χρησιμοποιήθηκαν να καταλήξουν να παράγουν έργο σε προγραμματιστικό επίπεδο. Χρησιμοποιήθηκαν οι δομημένες αναπαραστάσεις γνώσης -οντολογίες και μεταφέρθηκαν, πρώτη φορά, στο προγραμματιστικό περιβάλλον της Python. Ο λόγος που επιλέχθηκε και ειχειρήθηκε η συγκεκριμένη μεταφορά είναι ο ρόλος της Python στο χειρισμό μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, και άρα πως δυνητικά τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν θα μπορούσαν να δοκιμαστούν και μελλοντικά να προσφέρουν εξέλιξη στις εφαρμογές ανάλυσης κειμένου. Tο πρώτο κεφάλαιο αφορά βασικά στοιχεία της θεωρίας κατηγοριών. Κάποια από αυτά θα είναι αναγκαία στη συνέχεια της εργασίας, και άλλα είναι αναγκαία για τη συνεπή παρουσίαση των πρώτων. Εισάγεται η έννοια της κατηγορίας καθώς και τα βασικά στοιχεία που την απαρτίζουν. Τα βασικά δομικά στοιχεία της θεωρίας κατηγοριών είναι οι μορφισμοί, οι συναρτητές, και οι φυσικοί μετασχηματισμοί οι οποίοι εξετάζονται διεξοδικά σε αυτό το κεφάλαιο, όπως και οι αναγκαίες στη συνέχεια, καθολικές κατασκευές, και συγκεκριμένα ο συνεφελκυσμός (pushout) και το συν-όριο (colimit). Οι ιδιότητες τους καθώς και η μεταξύ τους αλληλεξάρτηση, αναλύονται με στόχο να προσδιοριστούν τα απαραίτητα μαθηματικά εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν στην ανάπτυξη του προβλήματος που θα αναλυθεί στο επόμενα κεφάλαια. Στο δεύτερο κεφάλαιο αφορά την αλγεβρική σημειωτική και την εννοιολογική μίξη. Αρχικά αναφέρονται κάποια εισαγωγικά στοιχεία για τη σημειωτική και ισχυριζόμαστε πως η θεωρία κατηγοριών έχει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για να αποτελέσει το μαθηματικό εργαλείο στο οποίο θα βασιστεί η τυποποίηση κάποιων εννοιών της σημειωτικής. Γίνεται μια εις βάθος παρουσίαση αυτής της μαθηματικοποίησης, που ονομάζεται αλγεβρική σημειωτική. Στη συνέχεια εισάγεται η διαδικασία της εννοιολογικής μίξης, η οποία λειτουργεί η θεμελιώδης διαδικασία για το πείραμα που ακολουθεί. Η εννοιολογική μίξη είναι μια διαδικασία που περιγράφει με έναν σχετικά τυπικό τρόπο πως από απλούστερες έννοιες προκύπτουν συνθετότερες στην ανθρώπινη νόηση. Εμάς ο σκοπός μας θα είναι στη συνέχεια να περιγράψουμε μια αντίστοιχη υπολογιστική διαδικασία. Μέσω των μορφισμών και των pushout επιχειρείται η μαθηματικοποίηση της εννοιολογικής μίξης και η σύνθεση της με τα μαθηματικά εργαλεία που εισήχθησαν στο πρώτο κεφάλαιο. Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στα προγραμματιστικά εργαλεία τα οποία μας είναι αναγκαία. Ξεκινάμε με τις οντολογίες στον προγραμματισμό και μελετάμε η δυνατότητά τους να υλοποιήσουν τους εννοιολογικούς χώρους και τα συστήματα σημείων της αλγεβρικής σημειωτικής, δημιουργώντας έτσι το θεωρητικό υπόβαθρο για τη χρήση των οντολογιών στην πρακτική εφαρμογή. Εξετάζεται η γλώσσα οντολογιών OWL και η συμβατότητά της με την γλώσσα προγραμματισμού Python για τις ανάγκες του «πειράματος». Το τέταρτο κεφάλαιο εστιάζει στο ερευνητικό παράδειγμα της πολυμεσικής έκθεσης, ένα κατασκευασμένο παράδειγμα για τον πρακτικό έλεγχο των εργαλείων μας. Αναλύονται οι οντολογίες που δημιουργήθηκαν ειδικά για το σκοπό του «πειράματος», καθώς και η δομή και ο σχηματισμός των συνδέσεων μεταξύ τους. Στο τέλος παρουσιάζεται και αναλύεται ο κώδικας που αναπτύχθηκε για τους σκοπούς του «πειράματος». Παρέχονται τα απαραίτητα δεδομένα για την υλοποίηση της πολυμεσικής έκθεσης και την εφαρμογή των εννοιών της εννοιολογικής μίξης και των οντολογιών στο «πείραμα».	el
heal.advisorName	Στεφανέας, Πέτρος
heal.committeeMemberName	Στεφανέας, Πέτρος
heal.committeeMemberName	Ψαρράκος, Παναγιώτης
heal.committeeMemberName	Αρβανιτάκης, Αλέξανδρος
heal.academicPublisher	Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.fullTextAvailability	false
heal.fullTextAvailability	false