Αναδύσεις τοπικότητας μέσα από τον φονξιοναλισμό του αστικού τοπίου

Ανδρεάδου, Αθηνά; Andreadou, Athina

dc.contributor.author	Ανδρεάδου, Αθηνά	el
dc.contributor.author	Andreadou, Athina	en
dc.date.accessioned	2025-09-18T12:51:29Z
dc.date.available	2025-09-18T12:51:29Z
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/62456
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.30152
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο--Μεταπτυχιακή Εργασία. Διεπιστημονικό-Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) “Έρευνα στην Αρχιτεκτονική: Σχεδιασμός – Χώρος – Πολιτισμός"	el
dc.rights	Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/	*
dc.subject	Τοπικότητα	el
dc.subject	Φονξιοναλισμός	el
dc.subject	Deleuze	el
dc.subject	Γειτονιές	el
dc.subject	Ονειροπόληση	el
dc.title	Αναδύσεις τοπικότητας μέσα από τον φονξιοναλισμό του αστικού τοπίου	el
dc.title	The emergence of locality within the functionalism of the urban landscape	en
heal.type	masterThesis
heal.classification	Αστικός Σχεδιασμός	el
heal.classification	Αρχιτεκτονική	el
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2025-04-03
heal.abstract	Είναι δυνατό να εντοπιστεί η τοπικότητα που παράγει η αρχιτεκτονική στην ύπαιθρο, μέσω της ένταξής της στο περιβάλλον, και μέσω της μνήμης και της εμπειρίας του ατόμου, στο κέντρο του σύγχρονου αστικού τοπίου; Και τι μορφές παίρνει σε αυτή την περίπτωση; Η παρούσα έρευνα επεξεργάζεται τη μορφή του σύγχρονου αστικού φονξιοναλιστικού τοπίου και την αντίθεσή του με την εκφραστική τοπικότητα. Αφορά στα δυο πρόσωπα της αρχιτεκτονικής∙ το λειτουργικό και το αισθητηριακό, και αναζητά εστίες εμπειριών τοπικότητας στο κέντρο της αστικής ζωής, δηλαδή αναζητά τη συνύπαρξη των δυο στοιχείων του παραπάνω δίπολου. Αυτή η συσχέτιση επιχειρεί να ερευνήσει την επικαιρότητα των δομών που σχετίζονται με την τοπικότητα, για τον εμπλουτισμό του νοήματος της αρχιτεκτονικής και τον πληρέστερο σχεδιασμό του σύγχρονου αστικού χώρου, χρησιμοποιώντας τη θεώρηση του Deleuze για την διαφορά και την επανάληψη, του Foucault για την δομή της αναπαράστασης και του DeLanda για την λειτουργία του assemblage. Η έννοια της επανάληψης βάσει, κυρίως, της θεώρησης του Deleuze, αναλύεται ως ένα πεδίο ανάδυσης νέων ιδεών ή αναμόχλευσης παλιών. Ορίζεται ως δράση ικανή να αναδείξει το μέλλον καθ’ εαυτό, με τον κίνδυνο, όμως, των παραμορφώσεων και των εξαναγκασμών να ελλοχεύει. Εντάσσεται σαν θεωρία, σε εκείνη της αναπαράστασης, στην οποία πάντα μπορούμε να αναγνωρίσουμε υποσυνείδητα, μερικά ψήγματα του «ήδη ιδωμένου» και να του αποδώσουμε την ταυτότητα που ίσως του έλλειπε∙ μια ταυτότητα θρυμματισμένη, σύμφωνα με τον Deleuze. Δίνεται έμφαση στην μαζική επανάληψη της καταναλωτικής παγκόσμιας κουλτούρας και την άποψη του Bourriaud περί των επαναλαμβανόμενων ομοιωμάτων που επιζητούν μια ταυτότητα. Η εμμονική επαναληψιμότητα του φονξιοναλισμού, η οποία βασίζεται συνήθως στην επιφανειακή επανάληψη της ύλης, (Deleuze, 2019, pp. 392-394) που διακατέχει τις σύγχρονες πόλεις, γίνεται αντικείμενο μελέτης ως ένα είδος κινήματος που τελικά κυρίευσε άλλα κινήματα και εξαπλώθηκε παγκοσμίως. Με την ευρεία αποδοχή της θεωρητικής βάσης της τεχνολογίας, η αρχιτεκτονική σκέψη μεταβλήθηκε υπό τους όρους της αποτελεσματικότητας και σταδιακά, του καπιταλισμού. Ενώ αναγνωρίστηκε το απελευθερωτικό μεταπολεμικό πνεύμα του λειτουργισμού, αργότερα, αμφισβητήθηκε ως καταστροφικός για πολλές πόλεις οι οποίες είχαν χάσει το νόημα της αστικής εμπειρίας. Οι αστικοί τόποι έχουν απομακρυνθεί από την ηθική λειτουργία τους και η κατοίκησή τους έχει χάσει το νόημα της. Είναι περισσότερο ανοίκειοι από ποτέ, παραδομένοι στον ολοκληρωτισμό χωρίς τα απαραίτητα στοιχεία για την άνθιση της κοινωνικής ζωής. Η ηθική διάσταση της αρχιτεκτονικής εδώ παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς γίνεται εμφανές ότι ενώ η αρχιτεκτονική, στις απαρχές της, λειτουργούσε με γνώμονα το νόημα, πλέον αυτό δεν συμβαίνει και η δομή της απομακρύνεται με γοργό ρυθμό από την δημιουργία υλικών και εννοιολογικών σχέσεων. Η αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας της πόλης εμπλέκει το στοιχείο της διαφοράς. Ο μηχανισμός της διαφοράς δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός ανεξαρτήτως συγκειμένου, αλλά διαμορφώνεται κάθε φορά από αυτό, δημιουργώντας ταυτότητες. Μπορεί να γίνει αντιληπτός μέσω των τεσσάρων ριζών της Αρχής του Λόγου του Foucault: την ταυτότητα, την αντίθεση, την αναλογία και την ομοιότητα. Βασικό στοιχείο είναι η σύνδεση της διαφοράς με την επανάληψη, καθώς η διαφορά ορίζει την αρχή και το τέλος της επανάληψης. Το εννοιολογικό τοπίο στο οποίο εμφανίζεται η διαφορά, είναι το assemblage και οι συσχετίσεις μεταξύ των μερών του. Στον υλικό κόσμο, το πλαίσιο στο οποίο μπορεί να εντοπιστεί η διαφορά, είναι η αρχιτεκτονική της τοπικότητας. Σε αυτή την έρευνα, η τοπικότητα θα αναλυθεί ως ένα τρίπτυχο∙ την τοπικότητα του αρχιτεκτονήματος, μέσα από τον Κριτικό Τοπικισμό και το έργο των Δημήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη, την τοπικότητα του κοινωνικού πλαισίου μέσα από τη μελέτη του Arjun Appadurai για τις γειτονιές και τα εθνοτοπία τους και, τέλος, την τοπικότητα των αισθήσεων, μέσα από τη φαινομενολογική προσέγγιση των Husserl, Merleau-Ponty, Schulz, το προσωπικό βίωμα, την οικειότητα και την ονειροπόληση του Bachelard. Η αναζήτηση στοιχείων της τοπικότητας, τέλος, επιχειρείται σε γειτονιές του κέντρου της Αθήνας, και με τη χρήση της Γλώσσας των Μοτίβων του Christopher Alexander, εντοπίζονται στοιχεία που αφορούν και τις τρεις πτυχές της τοπικότητας, τα οποία είναι υφιστάμενα ή αποτελούν μέρος μιας ονειροπόλησης για αυτό που δυνητικά θα μπορούσαν να είναι.	el
heal.abstract	This research examines the form of the contemporary functionalist urban landscape and its contrast with expressive locality, focusing on architecture's dual nature, the utilitarian and the sensory. It seeks to identify focal points of localized experience in the heart of urban life, investigating whether the locality produced by rural architecture, through environmental integration, memory, and personal experience, can manifest in the urban center, and in what forms. The study explores the coexistence of these two poles, questioning how they interact within the modern urban fabric. The theoretical framework draws on Deleuze's concepts of difference and repetition, Foucault's structure of representation, and DeLanda's assemblage theory to interrogate the relevance of structures tied to locality in enriching architectural meaning and urban design. Repetition, as Deleuze argues, serves as a field for emergent ideas or the reworking of old ones, though it carries the risk of distortion. It operates within representation, where fragments of the "already seen" unconsciously acquire identity, a shattered identity, according to Deleuze. This framework critiques the mass repetition of global consumer culture, as discussed by Bourriaud, while also examining functionalist repetition, which dominates cities through superficial material replication. While postwar functionalism initially offered liberation, its later iterations eroded the depth of urban experience, reducing architecture to a tool of efficiency and capital. Difference, understood through Foucault's four roots of reason, identity, opposition, analogy, and resemblance, is intrinsically tied to repetition, defining its beginning and end. In material terms, difference emerges in assemblages and their relational dynamics, offering a lens through which to analyze urban forms. Locality is thus examined as a threefold construct: first, through architectural locality, analyzed via Critical Regionalism and the work of Dimitris and Suzana Antonakakis, focusing on tectonic and environmental integration; second, through social locality, explored via Appadurai's ethnoscapes and neighborhood studies, emphasizing communal frameworks; and third, through sensory locality, addressed through phenomenology (Husserl, Merleau-Ponty, Schulz) and Bachelard's poetics of space, which highlight lived experience, familiarity, and daydreaming. The research applies this framework to central Athens, using Christopher Alexander's Pattern Language to identify elements of locality across these three dimensions, whether existing or latent. These fragments reveal the potential for reclaiming urban meaning in a context where architecture has drifted from its ethical role, leaving cities socially barren. The study concludes that locality in the urban core must reconcile functional efficiency with sensory and social depth, resisting homogenization through difference and assemblage. Only by doing so can cities regain their role as lived, meaningful environments, bridging the gap between the functional and the expressive, the universal and the particular. The key finding is a tool box of local interventions that can intrigue non-capitalistic patterns of public living. The essay concludes to the realization that holistic transformations remain improbable within the inert city-regimes of the 21st century. As purely functional approaches fail to address the needs of deterritorialized urban populations, urban life demands a shift toward targeted neighborhood interventions, irrespective of touristic appeal or commercial paradigms. These interventions, even when temporary, must prioritize the cultivation of lived locality. The objective becomes creating nuclei of intimate local life within neighborhood micro-spaces that sustain residents' aspirations through activities, art, sports, and greenery. Such pockets offer citizens reasons to rediscover terrestrial pleasures within their immediate surroundings, to co-create their neighborhood's identity and, by extension, their own. This grassroots placemaking counters the alienation of generic urban spaces by fostering what Henri Lefebvre termed "the right to the city", not as abstract urbanism but as daily, embodied experience. Through these tactical engagements, the neighborhood transforms from transit zone to living archive, where collective memory and identity sediment in the cracks of the neoliberal city.	en
heal.advisorName	Τερζόγλου, Νικόλαος-Ίων	el
heal.advisorName	Terzoglou, Nikolaos-Ion	en
heal.advisorName	Terzoglou, Nikolaos-Ion	en
heal.committeeMemberName	Γυφτόπουλος, Σταύρος	el
heal.committeeMemberName	Μάρη, Ιφιγένεια	el
heal.academicPublisher	Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	149
heal.fullTextAvailability	false