Οι μεταφερόμενοι οικισμοί στη μεταπολεμική Ελλάδα: Καταγραφή, θεσμικό πλαίσιο και ο ρόλος του χωρικού σχεδιασμού στην εξελικτική τους πορεία

Ντασοπούλου, Αγγελική; Ntasopoulou, Angeliki

dc.contributor.author	Ντασοπούλου, Αγγελική	el
dc.contributor.author	Ntasopoulou, Angeliki	en
dc.date.accessioned	2025-12-23T06:35:01Z	en
dc.date.available	2025-12-23T06:35:01Z	en
dc.identifier.uri	https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/63109	en
dc.identifier.uri	http://dx.doi.org/10.26240/heal.ntua.30805
dc.description	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Μεταπτυχιακή εργασία. Διεπιστημονικό - Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) "Πολεοδομία - Χωροταξία"	el
dc.rights	Default License
dc.subject	Μεταφερόμενοι οικισμοί	el
dc.subject	Μετεγκαταστάσεις	el
dc.subject	Κατολισθαίνοντες οικισμοί	el
dc.subject	Οριοθέτησεις οικισμών	el
dc.subject	Τοπικά πολεοδομικά σχέδια	el
dc.subject	Relocated settlements	el
dc.subject	Displacements	el
dc.subject	Landslide-affected settlements	el
dc.subject	Settlement boundaries	el
dc.subject	Local Spatial Plans	el
dc.title	Οι μεταφερόμενοι οικισμοί στη μεταπολεμική Ελλάδα: Καταγραφή, θεσμικό πλαίσιο και ο ρόλος του χωρικού σχεδιασμού στην εξελικτική τους πορεία	el
dc.title	The Relocated Settlements in Post-War Greece: Documentation, Legislative Framework, and the Role of Spatial Planning in Their Evolutionary Course	en
heal.type	masterThesis
heal.classification	Κοινωνικές επιστήμες	el
heal.classification	Πολεοδομία - Χωροταξία	el
heal.language	el
heal.access	free
heal.recordProvider	ntua	el
heal.publicationDate	2025-11-06
heal.abstract	Η μεταφορά ή μετεγκατάσταση ενός οικισμού αποτελεί ένα πολύπλοκο εγχείρημα με πολλαπλές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και χωροταξικές- πολεοδομικές διαστάσεις, οι οποίες μελετώνται από επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων, διεθνώς. Στον Ελλαδικό χώρο, κατά την μεταπολεμική περίοδο, η πρακτική της μετεγκατάστασης εφαρμόστηκε ποικιλοτρόπως, ανάλογα με τις ιστορικές συγκυρίες της εκάστοτε μετεγκατάστασης. Με την παρούσα διπλωματική εργασία, επιχειρήθηκε μια καταγραφή των περιπτώσεων μετεγκαταστάσεων οικισμών, για να εκτιμηθεί το εύρος που κατέλαβαν και να ομαδοποιηθούν, προκειμένου να είναι δυνατή μια ενιαία πολιτική στα ζητήματα που σχετίζονται. Διακρίνονται δύο μεγάλες κατηγορίες, οι οποίες διαφέρουν ως προς τις πραγματικές καταστάσεις που οδήγησαν την Πολιτεία να προβεί σε ενέργειες, το νομοθετικό πλαίσιο και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι μετεγκαταστάσεις στο πλαίσιο επίλυσης του στεγαστικού ζητήματος και της πολιτικής αλληλεγγύης, καλύπτοντας οικισμούς που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές (σεισμοί, κατολισθήσεις, πλημμύρες) ή είχαν δυσμενείς κοινωνικοοικονομικές συνθήκες (ορεινοί, δυσπρόσιτοι οικισμοί). Η πρακτική της διατήρησης των ιδιοκτησιών στους αρχικούς οικισμούς, παρά τη χορήγηση νέων κατοικιών, οδήγησε σε μη «μεταφορά» των οικισμών, δημιουργώντας προβλήματα στο πολεοδομικό καθεστώς τους. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι μετεγκαταστάσεις λόγω μεγάλων αναπτυξιακών έργων, όπως υδατοφραγμάτων και λιγνιτωρυχείων. Αρχικές περιπτώσεις, όπως στη Λίμνη Πλαστήρα (1959), επέφεραν αναγκαστικό εκτοπισμό των κατοίκων με ελάχιστες αποζημιώσεις, ενώ οι μεταγενέστερες λόγω εξόρυξης λιγνίτη (π.χ. Καρδιά Κοζάνης, 1975) χαρακτηρίστηκαν από αντισταθμιστικά μέτρα. Ωστόσο, η έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού και οι μακρόχρονες διοικητικές διαδικασίες οδήγησαν συχνά σε ατομική δράση των κατοίκων και ερήμωση της υπαίθρου. Ως απάντηση στις παθογένειες, καθώς και στις νέες προκλήσεις για απολιγνιτοποίηση και για αξιοποίηση, αναζωογόνηση και προστασία της ελληνικής υπαίθρου, ο σύγχρονος χωρικός σχεδιασμός (Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια) φιλοδοξεί να επαναξιολογήσει και να οριοθετήσει τους μεταφερόμενους και εγκαταλελειμμένους οικισμούς, αναδεικνύοντας παράλληλα τη δυνατότητα αξιοποίησής τους ως πολιτιστικό κεφάλαιο. Μέσω του χωρικού σχεδιασμού θα καταστεί, επίσης, δυνατό να προσδιοριστούν οι νέες κατάλληλες περιοχές που θα υποδεχτούν τους μεταφερόμενους οικισμούς .	el
heal.abstract	The relocation or displacement of a settlement constitutes a complex undertaking with multiple political, economic, social, and spatial-planning dimensions, a field extensively studied internationally. In Greece, during the post-war period, the practice of relocation was applied in diverse ways, contingent upon the historical circumstances of each case. This diploma thesis attempts to record instances of settlement relocation instances in post-war Greece to evaluate their extent and establish a categorization framework, aimed at facilitating a unified policy approach to the associated issues. Two major categories are distinguished, which differ in the actual conditions that prompted state action, the legislative framework, and their long-term consequences: Welfare-Oriented Relocations: These occurred within the framework of resolving the housing issue and through a policy of solidarity, covering settlements affected by natural disasters (earthquakes, landslides, floods) or those under adverse socioeconomic conditions (mountainous, inaccessible settlements). The established practice of allowing residents to maintain property rights within the original sites, despite the provision of new housing, frequently resulted in an incomplete "transfer" of the settlements, thereby engendering significant complications regarding their urban planning and legal status. Development-Driven Relocations: These were necessitated by major development projects, such as the construction of dams and lignite mining operations. Early instances, such as the Lake Plastira project (1959), involved forced displacement with minimal compensation, whereas subsequent cases driven by lignite extraction (e.g., Kardia, Kozani, 1975) incorporated compensatory measures. Nonetheless, the absence of integrated planning and the persistence of protracted administrative procedures often compelled individual resident actions, contributing to the depopulation of the countryside. In response to these systemic pathologies, as well as the emerging challenges of decarbonization and the necessity for the revitalization and protection of the Greek rural landscape, contemporary spatial planning—specifically Local and Special Spatial Plans—aims to re-evaluate and demarcate relocated and abandoned settlements. This framework emphasizes their potential transformation into cultural capital. Furthermore, through strategic spatial planning, it becomes possible to identify and designate suitable new reception areas for relocated settlements.	en
heal.advisorName	Κλαμπατσέα, Ειρήνη	el
heal.committeeMemberName	Μάρκου, Μαρία	el
heal.committeeMemberName	Μπακογιάννης, Ευθύμιος	el
heal.academicPublisher	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών	el
heal.academicPublisherID	ntua
heal.numberOfPages	152
heal.fullTextAvailability	false