Προσβασιμότητα και Αποτελεσματικότητα Δικτύων Στάσεων Συγκοινωνιών: Προσδιορισμός ενός Αναλυτικού Πεδίου Αξιολόγησης σε περιβάλλον Γ.Σ.Π

Abstract

Οι αστικές συγκοινωνίες αποτελούν βασικό παράγοντα για την επίτευξη της ποιότητας ζωής σε ένα ανθρώπινο αστικό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό, είναι αναγκαίο να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή για την βελτίωση τους, ώστε να είναι περισσότερο ελκυστικές έναντι της χρήσης των αυτοκινήτων. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η προσβασιμότητα στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Στην παρούσα εργασία, αντικείμενο μελέτης είναι η προσβασιμότητα και η αποτελεσματικότητα ενός δικτύου στάσεων λεωφορείων. Η θέση στην οποία βρίσκεται η στάση είναι το κύριο σημείο επικοινωνίας μεταξύ των επιβατών και των μεταφορικών μέσων και εκφράζει το βαθμό προσβασιμότητας στο συγκεκριμένο μέσο μεταφοράς, καθώς και το βαθμό κάλυψης μια περιοχής. Σκοπός της εν λόγω εργασίας είναι ο προσδιορισμός ενός αναλυτικού πλαισίου Αξιολόγησης σε περιβάλλον Γ.Σ.Π, για την αξιολόγηση του υπάρχοντος δικτύου στάσεων της δημοτικής συγκοινωνίας του Δήμου Αμαρουσίου. Για το σκοπό αυτό γίνεται εφαρμογή της τεχνικής της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης (Multicriteria Analysis). Η Πολυκριτηριακή ανάλυση είναι ένα μαθηματικό εργαλείο υποστήριξης αποφάσεων που συγκρίνει διαφορετικές εναλλακτικές λύσεις ή σενάρια που βασίζονται σε διαφορετικά κριτήρια και περιορισμούς, προκειμένου να βοηθήσουν τον χρήστη, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την λήψη των αποφάσεων, να λάβει μια πιο λογική και συνετή απόφαση. Πιο συγκεκριμένα, εφαρμόζεται η μέθοδος της Αναλυτικής Ιεραρχικής Διαδικασίας, η οποία είναι μια Πολυκριτηριακή τεχνική. Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης τεχνικής είναι ότι μπορεί να συνδυάσει ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία για τον καθορισμό προτεραιοτήτων, την κατάταξη και την αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων. Πρώτο βήμα της παραπάνω τεχνικής είναι να αναπτυχθεί μια ιεραρχική αναπαράσταση του προβλήματος. Στην κορυφή της ιεραρχίας είναι ο γενικός στόχος. Τα κριτήρια και οι κλάσεις των κριτηρίων (υποκατηγορίες) είναι στο κάτω μέρος. Ο αριθμός των επιπέδων της ιεραρχίας εξαρτάται από την πολυπλοκότητα του προβλήματος. Στη συνέχεια τα κριτήρια αποκτούν τιμή βάρους, η οποία εκφράζει τη σχετική σημαντικότητα του κάθε κριτηρίου. Αποτέλεσμα της όλης διαδικασίας είναι ο χάρτης προσβασιμότητας, βάσει του οποίου αξιολογούνται οι υπάρχουσες στάσεις του δικτύου της δημοτικής συγκοινωνίας, και προσδιορίζονται εκείνες οι στάσεις που απαιτούνται να εξεταστούν για το πώς και αν μπορούν να βελτιωθούν ως προς την προσβασιμότητα. Ένα άλλο στοιχείο το οποίο εξετάζεται είναι η απόσταση που απέχει η κάθε στάση με την αμέσως επόμενη και προηγούμενη στάση, για την εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της δημοτικής συγκοινωνίας. Η ύπαρξη πολύ κοντινών στάσεων συνεπάγεται με συχνές στάσεις άρα καθυστέρηση και ταλαιπωρία για τους επιβάτες. Αντίθετα, η μεγάλη απόσταση μεταξύ των στάσεων δυσχεραίνει την πρόσβαση των επιβατών σε αυτές καθώς η περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα δεν εξυπηρετείται. Για το σκοπό αυτό εφαρμόζεται η buffer analysis, και μέσω των εργαλείων “Select by location” και “Select by attribute” προσδιορίζονται εκείνες οι στάσεις που απαιτούν διόρθωση. Τέλος, παρουσιάζονται σε χάρτες το τελικό προτεινόμενο δίκτυο στάσεων. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στα συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν από το πλαίσιο αξιολόγησης που αναπτύχθηκε στην παρούσα εργασία για την μελέτη της προσβασιμότητας και αποτελεσματικότητας του δικτύου στάσεων αστικής συγκοινωνίας.

Urban transportation networks are a basic factor in achieving a good and sustainable quality of life within the urban environment. Therefore, it is of vital importance to be given the correct amount of attention in order to improve them and to turn them into a more attractive choice over car use. The accessibility of public transportation is also of great importance. The subject of this research is to examine the accessibility and the effectiveness of a network of bus stops. The location of a bus stop is the main communication point between the passengers and the transportation means and expresses the accessibility level of the specific means of transportation, as well as the coverage level of an area. The aim of this research is the definition of an analytic assessment framework, using GIS, in order to evaluate the existing network of municipal transportation bus stops at the Municipality of Marousi. Thus, the Multicriteria Analysis method is used. Multicriteria Analysis is a mathematical tool to support decision making, comparing different alternative solutions or scenarios that are based on different criteria or constraints, in order to help the user who is responsible for the decision making process to make a more rational and wise decision. Specifically, the method of Analytical Hierarchic process is used, which is a Multicriteria technique. A characteristic of this method is the fact that it combines quantitative and qualitative elements for the definition of the priorities, the ranking and evaluation of alternative solutions. The first step of the above method is the development of a hierarchic representation of the problem. At the top of the hierarchy is the general aim. The criteria and the classes of the criteria (subcategories) are at the bottom. The number of hierarchy levels depends on the complexity of the problem. Afterwards, the criteria are given a value of weight which expresses the relative importance of each criterion. The result of this process is a map of accessibility according to which the existing bus stops of the municipal transportation network are assessed and the bus stops that need to be examined on how and whether their location can be improved are defined. Furthermore, another element that is examined is the distance between each bus stop and the following one, in order to ensure the smooth operation of the municipal transportation network. The existence of bus stops with small distance in-between implies frequent stops of the buses, thus delay and disturbance of the passengers. Contrary, a great distance between following bus stops makes the accessibility to them difficult and the area between them is not served well. This is the reason why buffer analysis is used and by using the tools “Select by location” and “Select by attributes” the bus stops that need to be corrected are defined. Finally, the suggested bus stops network is presented on maps. Also, the conclusions that derive from the assessment framework that was developed in this research for the examination of the accessibility and the effectiveness of the bus stops’ network of the Municipal Transportation are presented