Νηπιαγωγεία: η ιστορία τους, η κοινωνική και η υλική δομή τους

Abstract

«Το παιδί πρέπει να ανατρέφεται ορισμένες ώρες σε δικιά του κοινωνία», γράφει ο Κυπριανός Μπίρης στο βιβλίο του ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ. Διαπίστωση σοφή, μια που το παιδί έχει δικούς του νόμους και δικές του ανάγκες μα και γιατί γρήγορα θα κληθεί να υπάρξει και να δράσει ως αυτόνομο κομμάτι του κοινωνικού συνόλου. Αυτή η «δικιά του κοινωνία» είναι που θα απασχολήσει την παρούσα εργασία και πιο συγκεκριμένα η υλική της βάση, ο χώρος του νηπιαγωγείου. Στόχος μας, μέσα από αυτή τη μελέτη, είναι η αναζήτηση των σχεδιαστικών αρχών για τη σύνθεση ενός περιβάλλοντος ικανού να καλύψει με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες του νηπίου και να στηρίξει την αγωγή του. Αρχικά, στο Α’ μέρος, θα κάνουμε μια διαφωτιστική αναδρομή στην ιστορία του νηπιαγωγείου και του κτιρίου του, στην Ευρώπη και στον ελληνικό χώρο. Ακολούθως, στο Β’μέρος, αναγνωρίζοντας πως η επιστήμη που αφορά στην αγωγή είναι η παιδαγωγική, θα κάνουμε μια προσπάθεια εντοπισμού των σύγχρονων αρχών και στόχων της. Στη συνέχεια, θα ανατρέξουμε σε μελέτες και θεωρίες από άλλες επιστήμες του ανθρώπου, όπως η ψυχολογία και η γενετική επιστημολογία, από τις οποίες η παιδαγωγική αντλεί δεδομένα για τη φύση του νηπίου. Έτσι, στο τέλος του Β’μέρους, θα μπορούμε να δούμε ποιες μεθόδους αγωγής δομεί σήμερα η τελευταία, με βάση τους στόχους της και τα στοιχεία των επιστημών που αναφέραμε. Τέλος, στο Γ’ μέρος, αφού μελετήσουμε την έννοια του χώρου ως πεδίου αγωγής καθώς και την έννοια της κλίμακας, θα επιχειρήσουμε ακολουθώντας βασικές αρχιτεκτονικές αξίες και μπολιάζοντάς τις με τα δεδομένα της προηγηθείσας έρευνας, να «υφάνουμε» ένα χάρτη-πυξίδα για το σχεδιασμό νηπιαγωγείων. Ένα προϊόν που θα παρέχει κατευθύνσεις και δυνατότητες και όχι ένα εγχειρίδιο με οδηγίες νομοτελειακού χαρακτήρα.

“The child should be brought up some hours in its own society”,

Kyprianos Biris writes in his book “KINDERGARTENS”. Words full of wisdom as the child, has its own laws and needs and will soon be and act as an autonomous part of the society.

“Its own society”, will be the subject of this work and specifically the physical base of this society, the space of kindergarten. The objective, is finding through this study the design principles about the composition of an environment, capable to satisfy the needs and the education of an infant.

Beginning with the first part, we will make an enlightening journey in the history of kindergarten and its building, in Europe and Greece. Later on, in the second part, as we recognize pedagogy as the science of education, we will try to detect the recent principles and targets of this science. Then, we will have a look at some studies and theories of other human sciences such as psychology and genetic epistemology, from which the pedagogy extracts data about the nature of the infant. Like that, we will be able to see the methods of education that pedagogy constructs and follows.

Finally, in the third part, we will study the meaning of space and scale and we will try, following some basic principles of architecture combined with data of the previous research, to “weave” a map-compass on designing kindergartens. A product that will offer ways and options rather than deterministic instructions.