Απαιτούμενες γνώσεις ασφάλειας των χρηστών οδικών σηράγγων

Abstract

Την ανάγκη διενέργειας της παρούσας έρευνας καταδεικνύει το ερευνητικό και πολιτικό ενδιαφέρον που υπάρχει στον τομέα της ασφάλειας των οδικών σηράγγων. Όπως έχει προκύψει από προηγηθείσες σχετικές έρευνες, ο ανθρώπινος παράγοντας διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο τόσο στη γένεση των ατυχημάτων στις οδικές σήραγγες όσο και στον τρόπο που αυτά θα εξελιχθούν. Συνεπώς, για τη βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας είναι απαραίτητη η κατανόηση και ο προσδιορισμός της ανθρώπινης συμπεριφοράς κατά τη χρήση των οδικών σηράγγων τόσο σε κανονικές όσο και σε κρίσιμες συνθήκες. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με το Προεδρικό διάταγμα υπ’ αριθμόν 230 του 2007, υπάρχει η ανάγκη οργάνωσης εκστρατειών ενημέρωσης για την ασφάλεια των οδικών σηράγγων. Εντούτοις, για την πραγματοποίηση σχετικής εκστρατείας ενημέρωσης χρειάζεται προηγουμένως να προσδιοριστούν οι γνώσεις και ο τρόπος συμπεριφοράς των οδηγών, ώστε να υπάρξει αποτελεσματικότερος σχεδιασμός και κατ’ επέκταση επίτευξη των στόχων της εκστρατείας. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την παρούσα έρευνα καλύπτουν τα προαναφερθέντα κενά και χρησιμεύουν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, μεγάλο ποσοστό των οδηγών φαίνεται να μην αντιλαμβάνεται την επικινδυνότητα των οδικών σηράγγων, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για το κατά πόσον υπάρχει η δέουσα προσοχή και προσήλωση κατά την οδήγηση μέσα σε αυτές. Γενικά, η πληροφόρηση των χρηστών οδικών σηράγγων σχετικά με την ασφάλεια στις οδικές σήραγγες φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα, καθώς στην ομάδα των ατόμων που δηλώνουν ότι έχουν λάβει πληροφόρηση τα ποσοστά των ενδεδειγμένων απαντήσεων είναι υψηλότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα ποσοστά αυτών που δεν έχουν πληροφορηθεί σχετικά. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των ερωτηθέντων δεν έχει λάβει πληροφόρηση για την ασφάλεια στις οδικές σήραγγες, γεγονός που φαίνεται να εξηγεί και τις λάθος πεποιθήσεις που έχουν οι οδηγοί σχετικά με τις οδικές σήραγγες. Ειδικότερα, προκύπτει ότι οι ερωτηθέντες δεν γνωρίζουν επαρκώς τους ιδιαίτερους κανονισμούς που ισχύουν κατά την οδήγηση εντός οδικών σηράγγων, με σημαντικότερους εξ αυτών την απαγόρευση εξόδου από την είσοδο της σήραγγας πραγματοποιώντας επί τόπου αναστροφή ή όπισθεν πορεία και τη διατήρηση ελάχιστης απόστασης ασφαλείας μεταξύ των οχημάτων σε στάση. Επίσης, συμπεραίνεται ότι οι ερωτηθέντες έχουν ελλιπείς γνώσεις σχετικά με τον εξοπλισμό της σήραγγας, με εξαίρεση τις γνώσεις που αφορούν τις εξόδους κινδύνου που κρίνονται ικανοποιητικές. Όσον αφορά τη συμπεριφορά των οδηγών κατά την οδήγηση σε κανονικές συνθήκες, φαίνεται ότι τα ποσοστά των ενδεδειγμένων απαντήσεων είναι αρκετά υψηλά. Αντίθετα, προβληματίζουν οι απαντήσεις στις ερωτήσεις που εξετάζουν υποθετικά σενάρια με εκδήλωση φωτιάς. Οι ερωτηθέντες φαίνεται να αγνοούν τις συνέπειες της φωτιάς και του καπνού κατά τη διάρκεια έκτακτων συμβάντων, που όπως έχει αποδειχτεί στο παρελθόν μπορούν να αποβούν θανάσιμες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στο μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι θα αγνοούσαν τους κόκκινους σηματοδότες, καθώς και στην εσφαλμένη πεποίθηση πολλών οδηγών ότι γνωρίζουν να χρησιμοποιούν φορητούς πυροσβεστήρες. Παρ’ όλα αυτά, θετικό είναι το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό των οδηγών ειδοποιεί τις αρμόδιες αρχές σε περίπτωση που συναντήσει έκτακτο συμβάν στο δρόμο, ωστόσο στην περίπτωση των οδικών σηράγγων όχι πάντα αποτελεσματικά λόγω της χρήσης κινητών τηλεφώνων και της μετάδοσης ανεπαρκών πληροφοριών στο κέντρο ελέγχου. Τέλος, προκύπτει ότι η συχνότητα διέλευσης από οδικές σήραγγες επηρεάζει τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, καθώς και ότι όσο αυξάνεται η ηλικία και η οδηγική εμπειρία των ατόμων αυξάνονται και τα ποσοστά των ενδεδειγμένων απαντήσεων, ενώ όσον αφορά τους επαγγελματίες οδηγούς φαίνεται να επιλέγουν σε μεγαλύτερα ποσοστά από τους υπόλοιπους οδηγούς τις ενδεδειγμένες απαντήσεις στις ερωτήσεις που εξετάζουν υποθετικά σενάρια με εκδήλωση φωτιάς. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί ότι τα αποτελέσματα της έρευνας δεν πρέπει να θεωρούνται απόλυτα, καθώς λόγω της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε δεν είναι δυνατή η γενίκευση των αποτελεσμάτων στον πληθυσμό. Το δείγμα αν και ευρύ υπάρχει πιθανότητα να μην είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού που εξετάζεται. Ωστόσο, λόγω του μεγάλου μεγέθους του δείγματος τα αποτελέσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων που θα βοηθήσουν την επιστημονική έρευνα στον τομέα αυτό.

The need for conducting the current research is derived by the political and scientific interest in the field of road tunnel safety. As a result of prior investigations, it is commonly agreed that human factor has not only a decisive role in the genesis of road tunnel accidents, but also in the way these evolve. Therefore, in order to improve the safety level, it is necessary to understand and define the human behavior while using the road tunnels under both normal and critical situations. In addition, according to the National Presidential Decree No. 230 of 2007, awareness campaigns concerning the safety of road tunnels should be organized in regular basis. A good perception of human behavior regarding tunnel use is vital for designing effectively such campaigns and achieving the desired goals. The results of the current research fulfill these needs and also are useful for extracting substantial conclusions. According to the survey results, a large proportion of drivers seems to be unaware of the danger involving the road tunnels. This fact raises questions, if there is (/is there) indeed adequate attention and dedication while driving through road tunnels. Generally, being informed about safety in road tunnels seems to have positive results, as these groups of people have higher rates of appropriate responses comparing to the corresponding percentages of those who have not been informed. However, the majority of the respondents in the current questionnaire has not received information on safety issues regarding road tunnels, which could explain the wrong beliefs that drivers have about tunnels. In particular, it appears that the respondents are not sufficiently aware of the special rules that apply while driving through road tunnels, especially about the prohibition of exiting through the tunnel entrance and the need for maintaining a minimum safety distance between stopped vehicles. It can also be concluded that the respondents do not have adequate knowledge about the safety equipments of tunnels, with the exception of emergency exits. Regarding the behavior of drivers while driving in normal conditions, it appears that the rates of appropriate responses are quite high. Instead, speculations arise by the answers given to questions testing hypothetical scenarios of fire events. The respondents seem to ignore the fatal effects of fire and smoke during emergency events, which escalade fast in the tunnel environment. Specifically, the greatest problems are noticed in the large percentages of respondents who state that they would ignore the red lights and the mistaken belief of many drivers, who think they know how to use portable fire extinguishers. Nevertheless, it is positive the fact that a large percentage of drivers would call the authorities if they came up with critical events in the road. However, not always sufficiently in road tunnels due to the use of mobile phones and the inadequate information transferred to the control center. Finally, it is arising that the frequency of travelling through tunnels affects the answers of the respondents, and that people with increasing age and driving experience have higher rates of appropriate responses, whereas as far as professional drivers are concerned, they make better choices in questions considering scenarios with fire events. At this point it should be marked that the survey results should not be considered as strict, as the applied methodology cannot be used in order to generalize the results to the whole population. Although the sample is wide enough it is likely not to be representative of the population tested. However, due to the large sample size, the results can be used to extract useful conclusions that will help scientific research in the relevant field.