Πυργόσπιτα της Λέρου

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι τα ιδιότυπα κτίσματα, αμυντικού χαρακτήρα της νήσου Λέρου, τα οποία ανάγονται στον 17ο-18ο αι. Τα μεσαιωνικά τους αρχιτεκτονικά γνωρίσματα προσελκύουν το ενδιαφέρον και του απλού παρατηρητή. Είναι γνωστά στο νησί με την ονομασία «πυργόσπιτα» ή «πυργάκια». Πρόκειται για μικρά, διώροφα, ορθογώνια κτίσματα λαϊκής αρχιτεκτονικής, που θυμίζουν μικρούς πύργους, με μέσο εμβαδόν περίπου 30 τ.μ. και ύψος 7-8 μ. Ανήκουν στον τύπο του κυβόσχημου μονόσπιτου. Κύρια χαρακτηριστικά τους είναι η καταχύστρα πάνω από την είσοδο, η απουσία ανοιγμάτων στο ισόγειο και οι οδοντωτές απολήξεις περιμετρικά της επίστεψης του δώματος, εν είδη μικρών επάλξεων. Η περίοδος κατά την οποία χτίζονταν, εποχή ληστοπειρατικών επιδρομών στο Αιγαίο, δικαιολογεί και τα αμυντικά τους χαρακτηριστικά. Ήταν τα αγροτικά σπιτάκια της εξοχής, διαμορφωμένα κατάλληλα για να φιλοξενούν σοδειές και ανθρώπους. Μέχρι τα μέσα τουλάχιστον του 19ου αι. διατηρούνταν δεκάδες τέτοια πυργάκια στις εξοχές της Λέρου. Σήμερα, δυστυχώς, σώζονται ελάχιστα δείγματά τους, τα οποία λησμονημένα και παραμελημένα σταδιακά καταστρέφονται και μαζί τους χάνονται ενδιαφέροντα στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού. Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι: α) η έρευνα, η καταγραφή και η προβολή των πυργόσπιτων της Λέρου β) η λεπτομερής περιγραφή και αποτύπωση δύο εξ’ αυτών γ) η πρόταση στερέωσης και αποκατάστασης του ανήκοντος στο Ελληνικό Δημόσιο δ) η πρόταση επανάχρησής του, εντάσσοντάς το στις ανάγκες της σύγχρονης ζωής του νησιού

The subject of this thesis concerns the unusual buildings used as fortress structures located on the island of Leros. The construction period of these structures is dated during the 17th and 18th centuries. The medieval architectural features of these structures attract the interest of even the casual observer. On the island they are known as, “tower houses” or “little towers”. These structures are small, two-storey, rectangular buildings of simple traditional architecture, resembling little towers with an average area of about 30 square metres and height of 7-8 metres. They are single cubic structures, their most prominent characteristics being the characteristic opening over the entrance, which was used for defending the structure, the absence of any openings on the ground floor, and the jagged edges around the roof which functioned as small ramparts. These structures were built during an era of frequent bandit and pirate raids, which explains the defensive nature of their architecture. The tower houses were actually little cottages properly adjusted to host both crops and people. Until the middle of the 19t century, dozens of such tower houses were maintained in the countryside of Leros. Unfortunately, today, only a very few examples survive. Forgotten and neglected, they are slowly disintegrating, and along with them, interesting elements of our folk culture perish. This thesis aims to: 1) Research, describe, and record the tower houses of Leros. 2) Provide detailed descriptions and mapping of two of them 3) Propose ways for their fortification, refurbishment, and conservation. 4) Propose the development of one of the structures so that it is actually a working structure which contributes to the contemporary needs of the island.