Ατμοσφαιρικοί χώροι: τα ασαφή όρια μεταξύ γλυπτικής και αρχιτεκτονικής

Abstract

Η γλυπτική και η αρχιτεκτονική είναι δύο τέχνες οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη διαμόρφωση του χώρου, γι’ αυτό σε πολλές περιπτώσεις η σχέση αλληλεπίδρασης που υπάρχει μεταξύ τους θεωρείται δεδομένη. Η συγκεκριμένη διάλεξη ξεκίνησε θέτοντας ως βάση προβληματισμού την παραπάνω σχέση. Στις μέρες μας, τα όρια μεταξύ των δύο τεχνών τείνουν να καταργηθούν. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, εντάσσεται σταδιακά ο χώρος σε γλυπτικά έργα. Έτσι, αυτά αποκτούν αρχιτεκτονικό χαρακτήρα, καταλήγοντας σε μία συστηματική διερεύνηση αρχιτεκτονικών εννοιών -όριο, κίνηση, διαφάνεια κτλ. Παράλληλα, αναζητήσεις που αφορούν στην αλληλεπίδραση ανθρώπου και περιβάλλοντα χώρου, έχουν ως αποτέλεσμα τη στροφή του ενδιαφέροντος στη δημιουργία ατμόσφαιρας. Αναπόσπαστο κομμάτι του έργου αποτελεί πλέον η βιωματική εμπειρία, δηλαδή η συμμετοχή του χρήστη και η συνολική αντίληψη του χώρου μέσω των αισθήσεων του. Ταυτόχρονα, στην αρχιτεκτονική δίνεται μεγάλη σημασία στη μορφή, η οποία απελευθερώνεται λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης. Η δυνατότητα αφαίρεσης του προγράμματος από το αρχιτεκτονικό έργο, που πρωτοεμφανίζεται τη δεκαετία του ‘80 με τα Folies του Tschumi, επιτρέπει ακόμα περισσότερες ελευθερίες στο σχεδιασμό. Εντείνεται, ως εκ τούτου, η μορφολογική προσέγγιση στην αρχιτεκτονική, παράλληλα όμως, όπως και στη γλυπτική, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη σχέση του επισκέπτη με το χώρο, δηλαδή στην βιωματική εμπειρία. Θα διερευνήσουμε, λοιπόν, την προσέγγιση των δύο τεχνών στο επίπεδο της βιωματικής εμπειρίας, μέσω της βασικής φιλοσοφίας που επιχειρεί να εξάγει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της εμπειρικής διαδικασίας, τη φαινομενολογία.

The arts of sculpture and architecture are both dealing with space configuration. This is the reason why in many cases their interaction is taken for granted. Our lecture addresses critically this relationship.

In our days, the boundaries between these two arts tend to disappear. Since the beginning of the 20th century, space is gradually becoming an important part of sculptural works of art. Thus, they obtain architectural characteristics resulting in a systematic exploration of architectural concepts, such as boundaries, movement, transparency etc. Meanwhile, investigations concerning the interaction of people with their surrounding space have placed the creation of atmosphere at the centre of interest. Personal experience, that is the participation of the visitor and his/her perception of space through his/her senses, becomes an integral part of sculptural work.

At the same time in architecture, form is liberated with the evolution of technology. The possibility of eliminating the function of an architectural work, a concept introduced for the first time by Bernard Tschumi during the 80s with his Folies, has allowed even more freedom in architectural design. In addition, as in sculpture, the interest of architects is focused on the visitor’s personal experience.

Within the framework of this lecture we have dealt with the personal experience that each one has when visiting a sculptural or architectural work, based on the principles of the 20th century philosophical movement of phenomenology.