Άμεσες ξένες επενδύσεις και φορολογικά κίνητρα: η περίπτωση της Ελλάδας

Abstract

Η σημασία των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), διεθνώς, έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές αλλά και κυβερνήσεις, διαχρονικά. Η παρατηρούμενη, όμως, διεύρυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων χωρών οδήγησε στην θεσμοθέτηση κινήτρων που ήταν αφενός, «ελκυστικά» για τους επενδυτές αφετέρου, «αποδοτικά» για τις χώρες υποδοχής. Στόχος της διπλωματικής εργασίας είναι η ανάλυση των ΑΞΕ και ειδικότερα των φορολογικών κινήτρων ως κριτήρια προσέλκυσης τους. Παράλληλα, οι ροές των ΑΞΕ στην ελληνική οικονομία, την περίοδο 2000-2011, αναλύονται ως μελέτη περίπτωσης. Αρχικά, διερευνάται το θεωρητικό πλαίσιο των ΑΞΕ, ενώ στη συνέχεια, αναλύονται τα είδη των φορολογικών κινήτρων, ο σχεδιασμός, η οργάνωση καθώς και η αξιολόγηση τους στο πλαίσιο της εφαρμογής και της υλοποίηση τους. Τέλος, αναλύεται τόσο το θεσμικό πλαίσιο, όσο και οι ΑΞΕ οι οποίες υλοποιήθηκαν στην ελληνική οικονομία, την περίοδο 2000-2011. Τα στοιχεία της έρευνας έχουν προέλθει κυρίως από δευτερογενείς πηγές, ενώ για την ελληνική οικονομία τα στοιχεία προέρχονται από την Τράπεζα της Ελλάδας και το Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Από την ανάλυση προέκυψε ένα μείγμα χαρακτηριστικών, κριτηρίων και παραγόντων που χρησιμοποιούνται τόσο για την θεωρητική, όσο και την αναλυτική διερεύνηση και ερμηνεία των ροών των ΑΞΕ. Ειδικότερα, για τα φορολογικά κίνητρα, διαπιστώνεται ότι, διεθνώς, ήταν διαχρονικά ο κρισιμότερος παράγοντας για την προσέλκυσή τους. Κάθε είδος, όμως, φορολογικού κινήτρου εμφανίζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε σχέση με συγκεκριμένους προσδιοριστικούς παράγοντες οι οποίοι απαιτείται να αναλυθούν και αξιολογηθούν τόσο εκ προτέρων όσο και εκ των υστέρων. Τα ευρήματα δείχνουν ότι, στην Ελλάδα, διαχρονικά, το κίνητρο αυτό χρησιμοποιείται για την προσέλκυση των ΑΞΕ. Επιπλέον, η πορεία των ΑΞΕ στην ελληνική οικονομία, ως ένα βαθμό, ακολουθεί περίπου την ίδια με την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς, ωστόσο να μπορέσει να μετεξελιχθεί σε έναν «ελκυστικό» προορισμό.

The importance of Foreign Direct Investment (FDI), globally, has attracted the attention of many researchers and governments, over time. However, the observed increase in competition among countries to attract them, requires the institutionalization of incentives that will be both "attractive" for other investors and "efficient" for the host countries. The aim of this MSc Thesis is to analyse FDI phenomenon and specifically tax incentives as a criterion of attractiveness. At the same time, FDI inflows in the Greek economy in the period 2000-2011 are analyzed as a case study. Firstly, we analyze the theoretical framework of FDI, and then the types of tax incentives, planning, organization and evaluation in the context of the application and implementation. Finally, the analysis focuses on FDI which are implemented in Greek economy, during the period 2000-2011. Survey data have come, primarily, from secondary sources, and data, concerning greek economy, have come from the Bank of Greece and the Ministry of “Development, Infrastructure, Transport and Networks”. From the previous analysis, it is obvious that a mix of characteristics, criteria and factors used for both theoretical and analytical investigation and interpretation of FDI flows. In particular, tax incentives, internationally, over time were the most crucial factor to attract FDI. Nevertheless, any type of tax incentive has advantages and disadvantages in relation to specific determinants. The findings show that, in Greece, over time, the incentive used to attract FDI. Moreover, the trend of FDI in the Greek economy, to some extent, follows roughly the same pattern as the European Union.