Ενίσχυση της γεωχωρικής σκέψης στο πεδίο της Ιστορίας με χρήση της απεικόνισης του χωρο-χρονικού κύβου

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η προσέγγιση των εννοιών της χωρικής και γεωχωρικής σκέψης και η ενίσχυση αυτών των μορφών σκέψης μέσω της υλοποίησης ενός οπτικού εργαλείου που θα αναδεικνύει τη χωρική διάσταση. Η χωρική σκέψη αποτελεί ένα ισχυρό και ευέλικτο εργαλείο τόσο στις καθημερινές δραστηριότητες της σύγχρονης ζωής του ανθρώπου όσο και σε επιστημονικούς και μη κλάδους. Εξετάζοντάς την υπό γεωγραφική και περιβαλλοντική κλίμακα, έχει καθιερωθεί να χρησιμοποιείται ο όρος γεωχωρική σκέψη, που στοχεύει στην επίλυση προβλημάτων του χώρου και προβλημάτων για το χώρο στη γεωγραφία. Οι γεωγράφοι και οι γεωεπιστήμονες είναι σε μεγάλο βαθμό χωρικά εγγράμματοι, δηλαδή έχουν ανεπτυγμένες χωρικές ικανότητες τις οποίες χρησιμοποιούν προκειμένου να διατυπώσουν προβλήματα και να οδηγηθούν στη λύση τους. Αντίθετα διαπιστώνεται μια σχετική αδυναμία στη χωρική αντίληψη στο πεδίο των Κοινωνικών Επιστημών και ιδιαίτερα της Ιστορίας. Η παρούσα διπλωματική εργασία εστιάζει στην άνάπτυξη της γεωχωρικής σκέψης των ερευνητών και μαθητών ιστορίας, μέσω οπτικοποίησης των δικών τους γνώσεων και στην ανάδειξη της χωρο-χρονικής διάστασης των ιστορικών γεγονότων, με τη χρήση ενός ισχυρού οπτικού εργαλείου. Τέτοιο εργαλείο είναι ο χωρο-χρονικός κύβος που αποτελεί μια εναλλακτική γραφική αναπαράσταση, η οποία είναι δυνατόν να υποκινήσει τη γεωχωρική σκέψη, αλλά παράλληλα ενσωματώνει και τη χρονική διάσταση , που συνιστά τον πυρήνα της επιστήμης της Ιστορίας. Στη συγκεκριμένη διπλωματική εργασία, εφαρμόζεται η απεικόνιση του χωρο-χρονικού κύβου για ανάλυση των γεγονότων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως αυτά εκτυλίσσονται γύρω από τους ηγέτες και τα στρατεύματα της Βρετανίας, των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης, τις ιστορικές περιόδους 1941-1945 και 1944-1945 αντίστοιχα. Τέλος γίνεται αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της απεικόνισης με βάση τη δυνατότητα απάντησης από το χρήστη μιας σειράς ενδεικτικών ερωτημάτων που αφορούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων πάνω στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ιστορικών περιόδων, των τοποθεσιών και των γεγονότων.

The scope of the present diploma thesis is the survey of the notions of spatial and geospatial thinking and the development of a visual tool to underpin these forms of thinking within a seemingly non-spatial framework. Spatial thinking is a powerful and flexible tool in everyday activities as well as in scientific and non-scientific fields. Referring to geographical and environmental scales, the term geospatial thinking has been established to deal with problems of space and problems within space. Geographers and geoscientists are in principle spatially literate, i.e. they have developed spatial capabilities that they use for the formulation and solving of problems. On the other hand, spatial perception is rather neglected in the field of social sciences and in particular in history. The present diploma thesis concentrates on the cultivation of geospatial thinking of history researchers and students through the representation of the spatio-temporal dimension of historical events using a visually powerful tool. Such a tool is the space-time cube that presents an alternate representation which could incite geospatial thinking, and simultaneously incorporates the dimension of time which is the core of the history discipline. In this specific diploma thesis, the space-time cube is generated for the analysis of the World War 2 events, as they evolved around the leaders and the armed forces of the United States, Great Britain, and the Soviet Union during the historical periods 1941-1945 and 1944-1945 respectively. Finally, the efficiency of the representation is evaluated on the basis of the capability of the user to answer a set of indicative questions regarding the drawing of conclusions on the relations that develop among the historic periods, the locations, and the events.