Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομία και ο Τόπος

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες η έννοια της Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχει συμπεριλάβει και την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά (ΑΠΚ), η οποία βρίσκεται σε κίνδυνο εξαφάνισης ή αλλοίωσης λόγω παγκοσμιοποίησης, μετανάστευσης, αστικοποίησης κ.ά. Η ΑΠΚ είναι άρρικτα συνδεδεμένη με τα πάσης φύσεως χαρακτηριστικά του τόπου. Οι εκφράσεις της εξελίσσονται και λαμβάνουν χώρα σε ένα συγκεκριμένο τόπο, ο οποίος επηρεάζεται και από την γειτνίαση με άλλους πολιτισμούς. Τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά του (υψόμετρο, κλίσεις, γεωγραφικό μήκος και πλάτος, απόσταση από θάλασσα ή γλυκό νερό, κλιματικά χαρακτηριστικά κ.ά.), η επίδραση τους στην καθημερινή ζωή και η παρουσία φυσικών υλικών είναι καθοριστικά στη διαδικασία διαμόρφωσης της. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καταγράφονται και να αναλύονται οι διάφορες εκφράσεις της ΑΠΚ, ώστε να αναδεικνύεται η ανθρώπινη δημιουργικότητα που ενυπάρχει σε αυτές, με στόχο να ερευνηθεί, μεταξύ άλλων, η σημασία του τόπου στη διαμόρφωση τους. Η καταγραφή τους πρέπει να γίνεται με τη χρήση ενδεδειγμένων μέσων, μεθοδολογιών και προτύπων ώστε να τις περιγράφει με πληρότητα και να διασφαλίζει τη διατήρη των ψηφιακών τους αρχείων. Η εξέλιξη της τεχνολογίας σήμερα προσφέρει πολύτιμα και ευέλικτα εργαλεία για τον σκοπό αυτό. Παράλληλα, τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) αποτελούν ένα εργαλείο για την προβολή και τη διαχείριση των χωρικών δεδομένων και των συσχετισμένων με αυτά ιδιοτήτων, όπως οι εκφράσεις της ΑΠΚ. Επιτρέπουν, δηλαδή, τη συσχέτιση των δεδομένων του πραγματικού κόσμου, απαντούν σε ερωτήσεις χωρικού χαρακτήρα και διαθέτουν την δυνατότητα εναργούς απεικόνισης των δεδομένων. Ένα σύστημα διαδικτυακού GIS, από την άλλη, μπορεί να αποτελέσει ισχυρό μέσο ανάδειξης και διαφύλαξης της ΑΠΚ, προβάλλοντας τις ψηφιακές καταγραφές των εκφράσεων της και εστιάζοντας στην σχέση τους με τον τόπο. Ακόμα, ένα τέτοιο σύστημα με την εισαγωγή των αναλήσεων των διάφορων εκφράσεων μπορεί να εφαρμοστεί σε ερευνητικό επίπεδο, αναζητώντας τη σημασία των τοπογραφικών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών του τόπου στη διαμόρφωση της ΑΠΚ, αλλά και ομοιότητες μεταξύ διαφορετικών λαών και πολιτισμών. Στην παρούσα εργασία περιγράφεται μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στο ζήτημα της ψηφιοποίησης της ΑΠΚ και ένταξης των δεδομένων σε ΣΓΠ.

Over the last decades, the concept of Cultural Heritage has included Intangible Cultural Heritage (ICH), mainly due to UNESCO's initiatives. ICH is in danger of disappearance or degradation due to globalization, immigration, urbanization etc. On the other hand, ICH is strongly related to the features of space. It is formed and developed in a specific location, which is influenced by the vicinity with other civilizations. Its topographic features (altitude, inclination, distance from sea or freshwater, climate etc.), their influence in everyday life and the natural raw materials present are determinant in the process of the ICH formation. It is very important to capture and analyze the various forms of ICH, in order to extract the latent human creativity hidden in them, while at the same time studying the influence of space on their evolution. Their capture should be done by implementing appropriate equipment, methods and archival formats in order to fully describe them and to ensure the preservation of the resulting digital archives. Nowadays, the evolution of technology provides flexible means towards this aim. Furthermore, Geographic Information Systems (GIS) are a tool to disseminate and manage spatial data and their relations to attributes, like the forms of ICH. They allow the correlation of data, the response to spatial queries and they can lucidly visualize the data. On one hand, a web GIS system, can designate and preserve ICH by presenting the digital records of its forms and by focusing on its relations to place. On the other hand, such a system can be implemented on a research level, by introducing the analysis of the ICH forms, in order to study the influence of the geographic and topographic features of space on their evolution and formation and to study similarities and relationships between ICH of different communities and cultures. This paper describes an integrated approach to the issues of digitization of ICH and the implementation of the analysis within a GIS environment. Its practical application requires large effort by a multidisciplinary scientific team.