Μελέτη φωτοευαίσθητων επιφανειών με μη καταστρεπτικό έλεγχο, 'Ερωτικό', σειρά έργων 'Τσιμέντα', Ν. Κεσσανλή

Abstract

Το αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αφορά στη μελέτη των υλικών και τη διάγνωση φθοράς, με τη χρήση μη καταστρεπτικών τεχνικών, σε ένα από τα ‘Ερωτικά’, της σειράς έργων ‘Τσιμέντα’, σε φωτοευαισθητοποιημένο τσιμέντο, του Νίκου Κεσσανλή. Η ομώνυμη σειρά έργων αποτελεί μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση για την επιστήμη των υλικών, αφού συνίσταται στο συνδυασμό δύο βασικών κατηγοριών υλικών, αυτών, των κατεξοχήν δομικών κονιαμάτων, και των παραδοσιακά χρησιμοποιούμενων, στη φωτογραφία, υλικών. Η μελέτη του έργου με τη χρήση μη καταστρεπτικών τεχνικών στοχεύει σε μία πρώτη διάγνωση φθοράς, η οποία, με τη σειρά της, θα κατευθύνει την μετέπειτα πορεία εξέτασης του έργου, προς περαιτέρω ανάλυση των υλικών του και των προϊόντων φθοράς τους. Αρχικά, έγινε εκτενής βιβλιογραφική έρευνα, ως προς την τεχνική και τα υλικά που χρησιμοποιούσε ο καλλιτέχνης. Περαιτέρω αναζήτηση, και λόγω του ότι ο καλλιτέχνης δε βρίσκεται εν ζωή, οδήγησε σταδιακά στην αλυσίδα των συνεργατών του, χάρη στους οποίους κατέστη δυνατό, να εξακριβωθεί η τεχνική κατασκευής του έργου, αλλά και να διασταυρωθεί η ύπαρξη ενός επιπλέον υλικού, μεταξύ των κονιαμάτων και του στρώματος των φωτογραφικών υλικών, του βερνικιού πολυουρεθάνης. Στη συνέχεια το έργο μελετήθηκε με τις μη καταστρεπτικές τεχνικές της ψηφιακής μακροφωτογραφίας, της μικροσκοπίας οπτικών ινών, της χρωματομετρίας και της θερμογραφίας υπερύθρου. Αρχικά, τόσο η πρόσθια όσο και η οπίσθια όψη του έργου, φωτογραφήθηκαν με μίκρο και μάκρο φακούς. Αποτυπώθηκαν η διάβρωση του σιδηροπλισμού, οι ρηγματώσεις των κονιαμάτων, το τσιμεντοκονίαμα αποκατάστασης, που χρησιμοποιήθηκε εξαιτίας της αποκόλλησης τμήματος του επιχρίσματος, τα ξεφλουδίσματα, καθώς και οι χρωματικοί τόνοι του έργου. Το έργο εμφανίζει τέσσερεις αποχρώσεις, τη μαύρη, τη λευκή, τη γκρι και την καφέ. Η γκρι απόχρωση φαίνεται να έχει επεκταθεί, ενώ το λευκό μεταξύ του άνω και του κάτω επιχρίσματος δεν είναι το ίδιο έντονο. Στη συνέχεια, η πρόσθια όψη του έργου σαρώθηκε με μικροσκόπιο οπτικών ινών. Το έργο δεν παρουσιάζει ενιαία μορφολογικά χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του. Επίσης, παρουσιάζει έναν χαρακτηριστικό τύπο ρωγμών, τα κρακελαρίσματα, ενώ το φωτογραφικό στρώμα έχει αποκολληθεί σε πολλά σημεία του. Το τσιμεντοκονίαμα αποκατάστασης εμφανίζει διαφορετική τραχύτητα, ως προς το αρχικό επίχρισμα και έχει παρασκευασθεί με τελείως διαφορετικές αναλογίες πρώτων υλών. Το έργο κατατμήθηκε, ακολούθως, σε ορθογώνιες υποπεριοχές και ολόκληρη η επιφάνεια του σαρώθηκε με χρωματόμετρο. Οι χρωματικές παράμετροι για τη μαύρη απόχρωση εμφανίζουν πολύ μικρή απόκλιση, σε αντίθεση με την απόχρωση του λευκού, η οποία εμφανίζει πολύ μεγάλες χρωματικές διαφορές. Η λευκή απόχρωση εμφανίζει πολύ μεγάλη απόκλιση στις τιμές φωτεινότητας, καθώς και αξιοσημείωτα μεγάλες τιμές κορεσμού. Η καφέ απόχρωση εμφανίζει μεγάλη απόκλιση στην τιμή φωτεινότητας, ενώ η γκρι απόχρωση αρκετά αυξημένες τιμές κορεσμού. Το τσιμεντοκονίαμα αποκατάστασης εμφανίζει τελείως διαφορετικό χρώμα από το χρώμα του αρχικού τσιμεντοκονιάματος. Τέλος, το έργο (πρόσθια και οπίσθια όψη) θερμογραφήθηκε, τόσο παθητικά, όσο και ενεργητικά. Ο παθητικός έλεγχος έδωσε ισχνά αποτελέσματα, πιθανά λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας και των συντελεστών εκπομπής των υλικών του έργου. Αντίθετα, ο ενεργητικός έλεγχος στην οπίσθια όψη του έργου κατέστησε διακριτή τη δομή του στηρικτικού πλαισίου του έργου και συγκεκριμένα τους σιδηροπλισμούς, το πλέγμα λαμαρίνας και το σύρμα μέσω του οποίου, προσδένεται το πλέγμα λαμαρίνας στους σιδηροπλισμούς. Στην πρόσθια όψη του έργου, ο ενεργητικός θερμογραφικός έλεγχος άφησε υπόνοια για την ύπαρξη δύο οπλισμών, οι οποίοι δε διακρίνονται με γυμνό μάτι.

This thesis concerns the use of non-destructive techniques for the diagnosis of deterioration and the maintenance condition of the project 'Erotico', the series of works 'Cements', applied on photosensitive cement, by the artist Nikos Kessanlis. Initially, an extensive literature research on the technique and materials used by the artist was performed. The basic components of the project are reinforcement iron , common cement-based construction mortar, cement-based coating mortar, polyurethane varnish and photographic materials. Then, the materials and their basic causes of deterioration are examined. Subsequently, within the experimental part, the project is examined using the non-destructive techniques of macro photography, fiber optic microscopy, colorimetry and infrared thermography. Non-destructive testing provides invaluable information regarding to the types of damage concerning the project, the main of which is the corrosion of reinforcement iron, cracking of mortars and the parting of the photographic layer, while, based on the obtained results, the appropriate sections of the project for material sampling are indicated, so as the materials and their deterioration products to be characterized.