Διερεύνηση της εμπειρικής μεθόδου της ξυλοναυπηγικής (μέσα από την παρακολούθηση της κατασκευής ενός τρεχαντηριού στη Σκόπελο)

Abstract

Η διάλεξη αυτή παρακολουθεί την κατασκευή ενός παραδοσιακού σκαριού στη Σκόπελο των Βορείων Σποράδων προσπαθώντας να διερευνήσει τις μεθόδους που χρησιμοποιεί ο ξυλοναυπηγός για να δημιουργήσει μία ‘πλεούμενη’ κατασκευή ανθεκτική, με λειτουργική και αισθητική αρτιότητα. Η εργασία είναι διαρθρωμένη σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος κάνει μια γενική αναφορά στο ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο μέσα στο οποίο άνθισε η ξυλοναυπηγική του ελλαδικού χώρου, εστιάζοντας στο νησί της Σκοπέλου. Παρουσιάζει συνοπτικά το χώρο της ναυπήγησης, τα εργαλεία και τις ειδικότητες των καραβομαραγκών, αλλά και τις ιδιότητες της ναυπηγικής ξυλείας. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στην κατασκευαστική λογική του ξύλινου σκάφους, τις λειτουργικές και μορφολογικές αρχές που το διέπουν και παρουσιάζει τους κυριότερους τύπους παραδοσιακών σκαφών του ελλαδικού χώρου. Ύστερα αναπτύσσει έναν προβληματισμό σχετικά με τη μέθοδο των παραδοσιακών μαστόρων, τα χαρακτηριστικά της και τις διαφορές, αλλά και τις ομοιότητες, με τις αντίστοιχες σύγχρονες μεθόδους σχεδιασμού και υλοποίησης κατασκευών. Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει τη διαδικασία της ναυπήγησης, βήμα βήμα, από τον σκελετό μέχρι το πέτσωμα και την τελική στεγάνωση του σκάφους. Βασίζεται στην επιτόπια παρακολούθηση της ναυπήγησης και επεξηγεί με άμεσο και βιωματικό τρόπο τους εμπειρικούς κανόνες της τέχνης αυτής και τον τρόπο με τον οποίο ο ξυλοναυπηγός αντιμετωπίζει τα σχεδιαστικά, κατασκευαστικά και αισθητικά ζητήματα.

This lecture follows the construction of a traditional hull in the island of Skopelos, trying to investigate the methods used by the boatbuilder to create a durable 'floating' construction with functional and aesthetic integrity. The work is structured in three parts. The first part refers to the historical and geographical context within which greek wooden shipbuilding flourished, focusing on the island of Skopelos. It outlines the area of the construction, the tools and the work of the boatbuilders, but also the properties of shipbuilding timber. The second part refers to the logic of wooden shipbuilding, the functional and morphological principles involved, and presents the main types of traditional boats in Greece. Furthermore, it develops a questioning on the method of traditional craftsmen, on the features and differences, but also similarities, with the contemporary methods of planning and implementation of structures. The third part involves the process of the construction of the hull, step by step, from the frames to the planking and the final sealing of the vessel. It is based on the observation of the construction and explains in a direct and experiential way rules of thumb of this art and the way in which the boatbuilder encounters the issues of design, construction and aesthetics.