Τα αποτυπώματα της ανθρώπινης δραστηριότητας στον αστικό καμβά: το παράδειγμα της Δωδεκανήσου και η νοτιοανατολική ακτή της πόλης της Ρόδου

Abstract

Η παρουσα διάλεξη αποσκοπεί στον εντοπισμό των αποτυπωμάτων της ανθρώπινης δραστηριότητας στον αστικό καμβά. Η προσέγγιση αυτή γίνεται μέσα από την κριτική αντιμετώπιση των χωρικών επιπτώσεων της συστηματοποιημένης παραγωγικής δραστηριότητας του 19ου, της εκβιομηχάνισης και της παρακμής της. Ως περιοχή μελέτης επιλέγεται η νοτιανατολική ακτή του νησιού της Ρόδου, γνωστή και ως Κόβα που αναπτύχθηκε ως βιομηχανική ζώνη κατά τα χρόνια της ιταλικής διοίκησης. Σε αυτό το πλαίσιο, εντοπίζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των βιομηχανικών χώρων, που κάνουν επιτακτική την ανάγκη διατήρησης και αποκατάστασης τους, αλλά και τα ρεύματα που επηρέασαν την βιομηχανική αρχιτεκτονική. Αρχικά, εισάγουμε ένα θεωρητικό πλαίσιο, αναλύοντας οικουμενικούς όρους που σχετίζονται με τη βιομηχανική κληρονομιά. Έπειτα, μελετάμε το παράδειγμα της Ελλάδας και τις μεταβολές που πραγματοποιήθηκαν στον χώρο της, λόγω των επιπτώσεων της εκβιομηχάνισης και της αποβιομηχάνισης. Σε επόμενη φάση, εστιάζουμε στον χώρο της Δωδεκανήσου και συγκεκριμένα στη πόλη της Ρόδου αναλύοντας το ιστορικό πλαίσιο της εξέλιξης της δομής της και τον βιομηχανικό της πλούτο, προκειμένου να κατανοήσουμε τον χαρακτήρα της περιοχής «Κόβα». Η Ρόδος, καθώς καθυστέρησε να ενσωματωθεί στην Ελλάδα, γνώρισετη βιομηχανική ανάπτυξη, όντας αποικία των ιταλών. Για τον λόγο αυτό, η βιομηχανία της, δεν μπορεί εύκολα να συσχετιστεί με την αντίστοιχη που πραγματοποιήθηκε στον ελλαδικό χώρο. Παρόλα αυτά κοινά στοιχεία εντοπίζονται και σχετίζονται με την επίλυση κοινών προβλημάτων και την επικράτηση αντίστοιχων αρχιτεκτονικών τάσεων και, κυρίως, του μοντέρνου κίνηματος.

The current research aims to identify the fingerprints of the human activities on the urban structure. This approach is implemented through the critical review of the spatial implications from the structured activity on the 19th century, the industrialization and its decline. The study area is the south east coast of Rhodes, known as “Cova”, which was developed as the industrial zone of the city, during the years of Italian occupation. In the framework of this research, the special features of the industrial areas, that make their preservation and restoration imperative, are identified, as well as the trends that affected the industrial architecture. Initially, we develop a theoretical framework, by analyzing universal terminologies that concern the industrial heritage. Afterwards, we study the case of Greece and the changes that took place in the area, due to the impact of the industrialization and deindustrialization. Then, we focus on the area of Dodecanese and more specifically on the city of Rhodes, by analyzing the historical context of the changes in the structure of the city plan and the industrial heritage, in order to understand the character of the area «Cova». As Rhodes delay to be incorporated in Greece, met industrial development, while being an Italian colony. This is the reason that the industrial buildings located on the island, are not easily comparable with those in the liberalized Greece. However, there are common features, which are related to the solution of similar problems and the prevalence of similar architectural trends, just like the Modern Movement.