Η Αθήνα του οράματος και του "εκμοντερνισμού": 1950-1973

Abstract

Στην εργασία αναλύεται ο ιστός και η αρχιτεκτονική της Αθήνας της μετοπολεμικής περιόδου και μέχρι τη δικτατορία (1950- 1973), με στόχο να εντοπιστούν τα χαρακτηριστικά του δομημένου περιβάλλοντος και της ζωής της κοινωνίας της εποχής, οι λόγοι που τα διαμορφώνουν και να αναγνωριστούν συστατικά στοιχεία και προβλήματα της σημερινής πόλης που έχουν τη ρίζα τους στο συγκεκριμένο παρελθόν της Αθήνας. Η Ελλάδα την περίοδο αυτή αναδιοργανώνεται, η οικονομία της, και ιδιαίτερα ο κατασκευαστικός κλάδος, αναπτύσσονται. Την Αθήνα χαρακτηρίζουν η διαρκής αύξηση του πληθυσμού και οι προσπάθειες να εκσυγχρονίσει το νομοθετικό της πλαίσιο. Οι δραστηριότητες αυτές συνοψίζονται σε δύο φάσεις(ΓΟΚ ’55 και ΑΝ 395/68) που στοχεύουν στην τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας, προς όφελος των εργολάβων. Πλέον, η νομοθεσία περιγράφει την πολυκατοικία σαν οικιστικό μοντέλο. Η πολιτεία επιδιώκει την τόνωση του δικτύου μεταφορών και των υποδομών τουρισμού και αναψυχής, στη λογική του ιδιωτικού συμφέροντος. Στον αντίποδα της επιδιωκόμενης ανάπτυξης που στόχευαν αυτά τα μέτρα με την εμπορευματοποίηση του αστικού χώρου στάθηκαν η διαμόρφωση των λόφων του Φιλοπάππου και της Ακρόπολης από τον Δ. Πικιώνη και οι δραστηριότητες της Αρχαιολογικής Εταιρίας της Αθήνας και των Υπηρεσιών Αναστηλώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού αναζητώντας την ιστορική μνήμη και τη συνέχεια της πόλης στο χρόνο. Τα ερωτήματα που επιχειρείται να απαντηθούν στο πόνημα αυτό αφορούν τα οράματα που καθόρισαν τη φυσιογνωμία της Αθήνας, τις επιπτώσεις που είχε η πολυπόθητη ανάπτυξη και το κατά πόσο απάντησε στις ανάγκες της πόλης και των κατοίκων της.

The present essay deals with the urban tissue and the architecture of Athens during the postwar period until the dictatorship (1950- 1973). The main intention is to find the characteristics of the constructed environment and the society’s life at the time, the causes that created these characteristics and to identify the structural components and any problems of the contemporary city that are connected to this historical period in Athens. During this period, Greece is reorganized, the economy and particularly the construction industry, is developing. In Athens, the population is constantly growing. At the same time, efforts to modernize the legislation are being made. These activities can be divided into two phases (GOK ’55 and AN 395/68), both aiming to increase building activity, in favour of constructors. In the meantime, the law defines the apartment block as a residential model. The state intends to organise the transport network and tourist- leisure facilities, to the benefit of the private interests. The formation of Filoppapou and Acropolis’ hills by D.Pikionis and the activities of the Archaeological Company of Athens and the Restoration Services of the Ministry of Culture are being achieved besides to the commercialization of the urban space and the desired development. These last two efforts were seeking the historical memory of the city and its continuity in time. This essay aims to analyse the visions that determined Athens’ identity, the impacts of the desired development and whether it fulfilled the needs of the city and its society.