Φλωρεντία: από το genius loci στο locus culturae

Abstract

Στα πλαίσια της συγκεκριμένης έρευνας, αναζητείται η προσέγγιση της ιδιαίτερης Φυσιογνωμίας του Τοπίου της Φλωρεντίας. Αρχικά διερευνάται η χρήση των φαινομενολογικά διατυπωμένων όρων «Πνεύμα του Τόπου» ιστορικά και προσδιορίζεται η επανεμφάνισή τους στη νεώτερη δυτική σκέψη. Μέσα από την ανίχνευση της δυναμικής τους ιδιαιτερότητας, επιχειρείται η διαστολή των όρων για την προσέγγιση όχι μόνο της φαινομενολογικής φυσικότητας, αλλά και μίας άμεσα αντιληπτής πολιτισμικής διάστασης, καταγεγραμμένης στον τόπο και τα πράγματα. Εστιάζοντας, εν συνεχεία, στον τόπο της Φλωρεντίας, ως κατεξοχήν πολιτισμικό τοπίο με έντονο χαρακτήρα και ιδιαίτερες ποιότητες, επιχειρείται η προσέγγιση των εγγενών αυτών χαρακτηριστικών που διαμορφώνουν το «Πνεύμα του Τόπου» και προσδίδουν στην πόλη τη χαρακτηριστική της ταυτότητα. Απόγειο της προσέγγισης αποτελεί η ιδιαίτερη ιστορική περίοδος της Αναγέννησης, αφετηρίας μιας κατ’ ουσίαν καινούριας πολιτικής, πολιτισμικής και κοινωνικής συνθήκης στην παγκόσμια ιστορία, που καταδεικνύει τη Φλωρεντία ως λίκνο ιστορικής συγκρότησης και αναφοράς του νεώτερου Δυτικού πολιτισμού της Ευρώπης. Στην προσπάθεια μύησης του αναγνώστη στο περιβάλλον της πόλης, τοποθετείται ο «περιηγητής», που ακολουθεί μία φαντασιακή κίνηση στο αστικό πεδίο. Στο πρόσωπο του περιηγητή διαγράφεται ο απροσωποποιημένος αναγνώστης που προσπαθεί να ταυτιστεί και να βιώσει την προκειμένη κίνηση, καθώς ασύνειδα εν πολλοίς, «αναπνέει» την ιστορική «ατμόσφαιρα» της πόλης.

This research investigates the particular Physiognomy of the Landscape of Florence. Initially, we examine the phenomenological formulated terms «Genius Loci» historically, and we determine their recurrence in modern Western Thought. By detecting their dynamic particularity, we have the intention to expand the terms themselves, in order to embody not only the phenomenological naturalness, but also a directly perceived multiculturalism, recorded in place and things. Focusing, subsequently, on Florence, as a prime cultural landscape with strong character and particular qualities, we probe to define these intrinsic characteristics that form «Genius Loci» and confer on the city its distinctive identity. Apogee of this approach shall be the particular, historical period of the Renaissance, starting point of an essentially new political, cultural and social condition in world history, that demonstrates Florence as the cradle of the historical constitution and reference of the modern Western civilization of Europe. Seeking the initiation of the reader in the city environment, we place a «traveler» that follows a fictitious movement in the urban field. In the face of the traveler we detect the un-personified reader, who tries to identify and experience the present movement, that, unconsciously in a large extent, «breathes» the historic «atmosphere» of the city.