Ιστορική ανασκόπηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της Αθήνας και πειραματική προσέγγιση (2008-2010)

Abstract

Σκοπός αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι να προσεγγίσει βιβλιογραφικά τον αντίκτυπο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, και επομένως, και στην κοινωνία την περίοδο 1984-2010. Η ενημέρωση των πολιτών, στην Ελλάδα, σχετικά με τα ημερήσια επίπεδα αέριων ρύπων γίνεται κατά κύριο λόγο από τις εφημερίδες. Μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων ενημερώνεται από "Το Βήμα" και "Τα Νέα", εφημερίδες στις οποίες κάναμε έρευνα και συνοψίσαμε 770 άρθρα που αφορούν θέματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επίσης, θέλουμε να καταδείξουμε πως υπάρχει ελλιπής πληροφόρηση σχετικά με τα θέματα αυτά διότι οι συγκεντρώσεις των αέριων ρύπων που δίνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) δείχνουν ότι οι ημέρες με υπερβάσεις των θεσμοθετημένων ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ήταν περισσότερες από αυτές που αναφέρονταν στον Τύπο. Στην εργασία αυτή, στο Κεφάλαιο 1, αναφέρονται οι βασικοί αέριοι ρύποι και η σημασία της εξέλιξής τους τις τελευταίες δεκαετίες στο Λεκανοπέδιο Αθηνών. Οι παράγοντες που μπορούν να ενισχύσουν ή να εξομαλύνουν επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που κυρίως οφείλονται στις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες και τη γεωμορφολογία μιας περιοχής, περιγράφονται επίσης στο Κεφάλαιο 1. Στο Κεφάλαιο 2 ακολουθεί η καταγραφή των άρθρων που αναρτήθηκαν στις δύο προαναφερθείσες εφημερίδες για τη χρονοσειρα 1984 έως 2010. Η ερμηνεία των πειραματικών μετρήσεων για τις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10) από σταθμούς του ΥΠΕΚΑ για την περίοδο 2008-2010 μας απασχόλησε στο Κεφάλαιο 3. Η καταγραφή της έντασης και της διεύθυνσης του ανέμου απο το μετεωρολογικό σταθμό του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου μας έδωσε τη δυνατότητα να αναπαράγουμε ροδογράμματα για τις ημέρες που παρατηρήθηκαν υπερβάσεις του θεσμοθετημένου ορίου για τα ΑΣ10. Ο βασικός στόχος ήταν να συσχετίσουμε τις συγκεντρώσεις των ΑΣ10 στην Αθήνα με τη μεταφορά αέριων μαζών από άλλες χώρες ή και ηπείρους. Το Lagrangian μοντέλο HYSPLIT του NOOA χρησιμοποιήθηκε για την ανάκτηση αεροτριχιών σε διαφορετικά ύψη πάνω από την Αθήνα. Οι διαπιστώσεις μας αφορούν τις συνθήκες όπου ευνοούνται οι αυξημένες συγκεντρώσεις των αερολυμάτων. Στις περιπτώσεις που οι θερμοδυναμικές συνθήκες επέτρεπαν την εισροή αέριων μαζών από απομακρυσμένες πηγές μέσα στο ατμοσφαιρικό οριακό στρώμα, οι συγκεντρώσεις ΑΣ10 ήταν μεγαλύτερες από το συνηθισμένο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η 21η Απριλίου 2008 που είχαμε μεταφορά σκόνης από την έρημο Σαχάρα, το οποίο είχε αναφερθεί στον Τύπο και το επιβεβαιώσαμε με το αντίστοιχο ροδόγραμμα και τις αεροτροχιές. Οι τελευταίες έδειχναν καθαρά πως οι αέριες μάζες είχαν διασχίσει όλη την περιοχή της ερήμου.

The goal of this Diploma Thesis is to provide a literature review on the feedback of the major problem of air pollution in Athens on the Media and therefore, on society too in the period 1984-2010. In Greece, people mainly get information, about the daily levels of pollutants from the national press. The majority of Greeks are informed through the newspapers, "To Vima" and "Ta Nea". We investigated 770 articles related to air pollution issues in the aforementioned newspapers and we present a summary of them in this report. It is worth highlighting that the information coming from the news is in most of the cases insufficient. There were certainly much more cases where the concentrations of air pollutants as measured by the Ministry of Environment, Energy and Climatic Change (YPEKA) were far above the upper limit established by the European Union (E.U.), but these pollution events were not referred to the Press. The structure of this thesis is described below. In Chapter 1, the basic air pollutants and the importance of their evolution over the past decades in the Greater Athens Basin are summarized. The factors that can enhance or weaken episodes of air pollution, mainly due to prevailing weather conditions and the complex geomorghology of Athens Basin, also described in Chapter 1. In Chapter 2 we cite the articles that were published in the newspapers, from 1984 till 2010. The interpretation of the experimental measurements for concentrations of coarse aerosols particles (PM10) from YPEKA stations for the period 2008-2010 follows in Chapter 3. The systematic measurements of wind speed and wind direction provided by the meteorological station of NTUA enabled us to reproduced wind roses for specific days where the E.U. limit for PM10 was exceeded. The main objective was to correlate the concentrations of PM10 in Athens with the transport of air parcels from other countries or continents. The Lagrangian HYSPLIT model of NOOA was used to retrieve back – trajectories in different heights above Athens. Our results focus on the meteorological conditions which favor the increased concentrations of this pollutant. In cases where the thermodynamic conditions allow the inflow of air parcels from distant sources in the atmospheric boundary layer, the PM10 concentrations were higher than usual. A typical example is the April 21th, 2008 when dust from Sahara desert was transported to Athens area and was reported in the press. We validated the transport of Saharan dust by recalling the corresponding wind rose and back – trajectory. The latter showed clearly that the air parcels were driven across the desert region.