Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και Αστική Πραγματικότητα

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει την περίπτωση του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που κατασκευάζεται αυτήν την περίοδο στην έκταση του πρώην Ιπποδρόμου, στο Δέλτα Φαλήρου. Οι νέες εγκαταστάσεις που δημιουργούνται θα στεγάσουν την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, ενώ ολόκληρο το συγκρότημα θα περιβάλλεται από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, που θα καταλαμβάνει την πλειοψηφία της συνολικής έκτασης. Ο σκοπός της εργασίας είναι διττός˙ από την μια πλευρά επιδιώκεται η παρουσίαση μιας τεκμηριωμένης σειράς πολεοδομικών παρεμβάσεων, που θα αποσκοπούν στην βέλτιστη ενσωμάτωση του έργου στην περιοχή μελέτης και από την άλλη αξιοποιείται η παρουσία του στην περιοχή ως αφορμή μιας αστικής ανάπλασης μικρής κλίμακας. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια βιβλιογραφική επισκόπηση στις αστικές αναπλάσεις, δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση του πολιτιστικού τομέα ως καταλύτη πολεοδομικής εξέλιξης, ενώ γίνεται παράθεση ορισμένων σχετικών παραδειγμάτων από τον ευρωπαϊκό χώρο. Επιπλέον, σχολιάζεται η απεικόνιση της πολεοδομίας στον κινηματογράφο, μέσα από δύο κινηματογραφικές ταινίες. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρατίθενται όλα τα διαθέσιμα στοιχεία για το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ενώ ειδική μνεία γίνεται για το Δημοτικό Πάρκο Αθλητισμού και Αναψυχής του δήμου Καλλιθέας, που λειτουργεί ως συμπληρωματικό έργο. Στο τρίτο κεφάλαιο καθορίζεται η ευρύτερη περιοχή μελέτης, που αποτελείται από τους δήμους Καλλιθέας, Νέας Σμύρνης και Παλαιού Φαλήρου, προβάλλοντας την πολεοδομική νομοθεσία που τους αφορά. Παράλληλα, δίδεται έμφαση στις εναλλακτικές χρήσεις γης που έχουν κατά καιρούς θεσμοθετηθεί για την περιοχή του πρώην Ιπποδρόμου. Τέλος, αναφέρονται ορισμένα στατιστικά στοιχεία. Στο τέταρτο κεφάλαιο, εξειδικεύεται η περιοχή μελέτης, φτάνοντας στο πεδίο της προτεινόμενης παρέμβασης και παρουσιάζονται οι χρήσεις γης, η συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση και τα κυκλοφοριακά χαρακτηριστικά της. Στο πέμπτο κεφάλαιο σταχυολογούνται τα κυριότερα πορίσματα της μελέτης επιδράσεων που εκπονήθηκε για το έργο, σκιαγραφούνται τα συμπεράσματα που εξάγονται από την υπάρχουσα κατάσταση, γίνεται μια καταγραφή των προβλημάτων που τη χαρακτηρίζει και τελικά αναγράφεται η εκτίμηση των πιθανών εξελικτικών τάσεων που απορρέουν από αυτή, με βάση τα νέα δεδομένα που θα δημιουργήσει το Κέντρο Πολισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται επιγραμματικά οι στόχοι του προτεινόμενου σχεδίου ανάπλασης, ύστερα αναλύεται το σύνολο των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων, γίνεται μια συνολική κριτική στο έργο και η εργασία καταλήγει με τα συμπεράσματα που εξήχθησαν με την ολοκλήρωση της εκπόνησής της.

The current diploma thesis examines the case of Stavros Niarchos Foundation Cultural Center, which is constructed this period at the site of the old horse racing track, in Delta Falirou. The new facilities which are being created will host the Greek National Opera and the National Library of Greece, while the whole complex will be surrounded by the Stavros Niarchos Park, which will cover the majority of the total area. The aim of this paper consists of two parts; on the one hand, it aspires to present a documented series of urban planning interventions, which will aim towards the best possible integration of the project in the study area and, on the other hand, to utilize the presence of the project as a motive of a small scale urban regeneration. The first chapter deals with urban regeneration as a concept, making a thorough bibliographical review, which is concentrated on the exploitation of the cultural sector as a catalyst of urban development, while it showcases a few relevant examples from the European experience. In addition to this, the depiction of urban planning in the cinema, through the examination of two films, is commented. The second chapter exhibits all the available information regarding the Stavros Niarchos Foundation Cultural Center, while special reference is made for the Municipal Sports and Leisure Park of the Municipality of Kallithea, which will act as a supplementary project. At the third chapter, the broader study area is defined, which consists of the Municipalities of Kallithea, Nea Smyrni and Palaio Faliro, presenting the respective urban planning legislation. Moreover, the alternative land uses, which have, over time, been legislated for the area of the old horse racing track are emphasized. Finally, some statistical data are mentioned. In the fourth chapter, the study area is specialized, reaching to the field of the proposed intervention and the land uses, transportation services and traffic characteristics are displayed. The fifth chapter includes the demonstration of the most important findings of the project’s impact study, the conclusions and the problems derived from the existing conditions and, lastly, the possible evolutionary trends, concerning the new status quo that the Stavros Niarchos Foundation Cultural Center will create. In the final chapter, the goals of the proposed regeneration plan are briefly described, then there is an analysis about all the proposed interventions, an overall critic of the project and the paper concludes with the deductions that were made on its completion.