Η προστασία και η ανάδειξη της φύσης και του πολιτισμού της Καστάνιανης Κόνιτσας, μέσω διαδικτυακής πολυμεσικής εφαρμογής

Abstract

Τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και περισσότερο αντιληπτή η σημασία και ο ρόλος της πολιτισμικής κληρονομιάς στην αναπτυξιακή πορεία ενός τόπου, δεδομένων των ουσιαστικών κοινωνικών και οικονομικών οφελών που απορρέουν από την ολοκληρωμένη προστασία της. Δεδομένης της εγγενούς σχέσης του εκάστοτε πολιτισμικού θύλακα με το φυσικό περιβάλλον αλλά και τον τουρισμό, το πολιτισμικό υπόβαθρο διαδραματίζει βασικό ρόλο πλέον στον στρατηγικό σχεδιασμό πολλών χωρών. Πιο αναλυτικά, σε μία προσπάθεια εξέλιξης του τομέα της πολιτισμικής διαχείρισης, αναπτύχθηκαν επιστήμες με κύριο αντικείμενο την προστασία, την ανάδειξη κάθε είδους πολιτισμικού στοιχείου, όπως η “Διαχείριση Πολιτισμού” και η “Μουσειολογία”, υπερτονίζοντας έτσι τη σημασία διάσωσης των πολιτισμικών χαρακτηριστικών στο πέρασμα του χρόνου και επεκτείνοντας παράλληλα τις επιχειρηματικές δράσεις σε όλα τα επίπεδα. Η ιδιαίτερη πολιτισμική κληρονομιά ενός τόπου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του. Η ιδιαιτερότητα ενός αναπτυγμένου πολιτισμού μπορεί να αντανακλάται στην αρχιτεκτονική, στα ήθη και έθιμά, στις τέχνες και κάθε μορφή έκφρασης, στην ιστορία του κλπ. Τα κατάλοιπα των διάφορων πολιτισμών που αναπτύχθηκαν σε μια περιοχή, στο παρελθόν μπορούν να προβληθούν και να αξιοποιηθούν όχι μόνο για τουριστική ανάπτυξη αλλά και για μία συνολική και ολοκληρωμένη ανάπτυξη. Παράλληλα, κυρίως την τελευταία πενταετία, η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι ραγδαία αποτελώντας πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάπτυξη και υιοθέτηση ποικίλων τεχνολογικών εφαρμογών που εξειδικεύονται στην ενίσχυση της διαχείρισης, προστασίας και ανάδειξης του άυλου και του υλικού πολιτισμού, αποτελεί πλέον καθοριστικό παράγοντα στη χάραξη διαχειριστικών πολιτικών. Το καλύτερο μέσο για την προβολή και την ανάδειξη του πολιτισμού και των στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι η αναπαράστασή τους στο χώρο. Δεδομένου ότι πρόκειται για στοιχεία πολύπλοκα (αφηγήσεις, ιστορικά γεγονότα, γνώσεις κλπ) αλλά και ζωντανά (άνθρωποι, έθιμα, τελετές κλπ), πολλές φορές δεν αρκεί μια συλλογή φωτογραφιών ενός μνημείου ή ένα video ή μια τρισδιάστατη αναπαράσταση. Η βιωματική εμπειρία μιας πραγματικής επίσκεψης στο χώρο που βρίσκεται ένα μνημείο ή συναντάται ένα ευρύτερο πολιτισμικό σύνολο, είναι ανεκτίμητη και μένει χαραγμένη στην μνήμη ενός επισκέπτη. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο μεταφέρεται η ιστορία του μνημείου, ο ρόλος που διαδραμάτισε και διαδραματίζει ακόμα στην καθημερινή ζωή των κατοίκων. Ίσως το σημαντικότερο στοιχείο με την επίσκεψη στον τόπο είναι η σύνδεση του πολιτισμού με την φύση, με το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε ο συγκεκριμένος πολιτισμός, και πιο συγκεκριμένα οι “περιβαλλοντικές” πληροφορίες που μεταδίδονται ασυναίσθητα στον επισκέπτη και δεν είναι άλλες από τους ήχους και τις μυρωδιές του τόπου. Οι ορεινές περιοχές της Ελλάδας αποτελούν μοναδικούς θύλακες πολιτισμού και φυσικού πλούτου. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά τους, συχνά, αποτελούν μοναδικό πόλο έλξης επισκεπτών ενώ, ταυτόχρονα, ο εύθραυστος χαρακτήρας τους τα καθιστά ευάλωτα σε πάσης φύσεως υποβάθμιση , κάτι που καθιστά την προστασία τους επιτακτική. Στην παρούσα διπλωματική εργασία προτείνεται η δημιουργία ενός πολιτισμικού μονοπατιού με την βοήθεια μιας διαδυκτιακής εφαρμογής, σε ένα ελληνικό ορεινό χωριό, με πλούσιο πολιτισμικό και φυσικό περιβάλλον. Ως περιοχή μελέτης ορίστηκε ο οικισμός της Καστάνιανης του Δήμου Κόνιτσας στο Νομό Ιωαννίνων. Βασικός στόχος της εφαρμογής που αναπτύσσεται στην εργασία είναι να αποτελέσει εργαλείο περιήγησης των επισκεπτών μέσα στον οικισμό της Καστάνιανης μέσω της δημιουργίας μίας ενδιαφέρουσας και διαδραστικής διαδρομής, στην οποία μέσω της συνδυαστικής λειτουργίας πολυμέσων (ήχος, εικόνα, βίντεο), προβάλλονται διάφορες ιστορίες, μύθοι, παραδόσεις και θρύλοι του ορεινού οικισμού, όπως αυτές πηγάζουν από το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον του. Επίσης, στόχος είναι να προστατευθούν, με αυτόν τον τρόπο, ιστορίες, μύθοι, παραδόσεις, ήθη και έθιμα της περιοχής που απειλούνται με το πέρασμα του χρόνου και να αναδειχθούν παράλληλα με το τοπικό φυσικό περιβάλλον. Η συγκεκριμένη εφαρμογή μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην ανάπτυξη του πολιτισμικού τουρισμού στην περιοχή και μέσω αυτής, στο συνολικό ξαναζωντάνεμα του τόπου και στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Η εργασία αποτελεί παράδειγμα πιλοτικής εφαρμογής για τη δημιουργία ανάλογων πολιτισμικών μονοπατιών στον ορεινό, και μη, χώρο.

In recent years, the role and the meaning of cultural heritage for the developmental path of a place is becoming more and more comprehensible, considering the essential social and economic benefits deriving from its integrated management. Considering the inborn relation between every cultural pocket and the natural environment and tourism, the cultural background plays a key role in strategic planning of many countries. More specifically, throughout an effort for evolution in cultural management, scientific fields such as “Cultural Management” and “Museology” were developed. Their basic subject is related to the protection and promotion of every cultural element, underlining the importance of preserving cultural characteristics through time passing and also, expanding the business actions in many levels. The special cultural heritage of a place constitutes one it’s most important characteristics. An developed past civilization can be reflected in architecture, customs, arts and every form of expression, history etc. The remains of past civilizations of a specific place, can be reproduced and utilized not only for tourism but also for an integrated development. Mainly the last five years, the evolution of technology is rapid, being an integral part of daily life. In this context, the development and adoption of technological applications that focus on supporting management, protection and promotion of material and non material civilization, seems a determinative factor in cultural management planning. The best way for the projection of a culture and it’s elements, is it’s demonstration in space. Considering these elements as complicated (narrations, historical facts, knowledge etc.) but also alive (people, customs, rituals etc.) sometimes means such as a photo collection or a video or a 3D demonstration seems to be insufficient. The experience of visiting a place where a monument or a more complex cultural whole exist, is invaluable and remains forever in the memory of the visitor. Moreover, through a such experience, the history of the monument and the role that played throughout people lives is been transmitted. Perhaps, the most important element of a visit in a place is the linkage between a civilization and the natural environment in which the specific culture has been created and most specifically the environmental information that is being transmitted to the visitor such as natural sounds and scents of the place. The mountainous areas of Greece are considered as a unique ark of culture and natural richness. These two characteristics are often a unique attraction for the visitor and on the same time their fragile nature puts them in great danger of degradation, if not effectively protected. In this thesis, the creation of a cultural path with the help of the world wide web application is being proposed. As a study area, Kastaniani of Konitsa, Greece was selected, a mountainous settlement with rich cultural and natural environment. The main aim of the application is to provide a browsing tool for visitors in the village of Kastaniani by creating an interesting and interactive journey in which stories, myhrs, traditions, customs etc. are being revealed, through various multimedia (audio , image, video). Also, through this application the protection of these cultural elements is been achieved. This application can contribute effectively to the development of cultural tourism in the region and through the overall resurgence of the place and the integrated development of the region. The work is considered as the first attempt which others projects must follow for the creation of similar cultural trails in the mountain and non mountain space.