Εκτίμηση επικινδυνότητας ατυχημάτων πετρελαιοκηλίδας-εφαρμογή δύο μεθοδολογιών στο Σαρωνικό κόλπο

Abstract

Οι πετρελαιοκηλίδες αποτελούν μια σοβαρή απειλή για κάθε θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον. Πολυάριθμα είναι τα ατυχήματα που έχουν συμβεί σε παγκόσμιο επίπεδο και το απέδειξαν με τις καταστροφικές τους συνέπειες. Η απειλή αυτή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα σε περιοχές που έχουν μεγάλη ναυτιλιακή κίνηση και ταυτόχρονα υψηλή περιβαλλοντική, κοινωνική, οικονομική ή/και τουριστική αξία. Μια επιστημονική λοιπόν προσέγγιση του κινδύνου που επιφυλάσσει ένα περιστατικό πετρελαιοκηλίδας ώστε να αποφευχθούν, να περιοριστούν ή να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις του κρίνεται απαραίτητη, ειδικά σε μία χώρα που βασίζεται στην ναυτιλιακή της ανάπτυξη, όπως η Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό, στην διπλωματική αυτή εργασία εφαρμόζονται και συγκρίνονται δύο μεθοδολογίες που αφορούν την εκτίμηση επικινδυνότητας ατυχημάτων πετρελαιοκηλίδας με εφαρμογή στο Σαρωνικό κόλπο. Ο Σαρωνικός κόλπος επιλέχθηκε ως περιοχή μελέτης γιατί συγκεντρώνει με διαφορά τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή κίνηση της Ελλάδας, ενώ παρουσιάζει επίσης μεγάλη περιβαλλοντική και τουριστική αξία. Η εκτίμηση της επικινδυνότητας, που μελετάται σε αυτήν την εργασία, αποτελεί μαζί με τη διαχείριση της επικινδυνότητας την έννοια της ανάλυσης της επικινδυνότητας. Η εκτίμηση περιλαμβάνει τις διαδικασίες εκείνες που αφορούν την αναγνώριση και την αξιολόγηση του κινδύνου. Μία τέτοια μελέτη μπορεί να συμβάλει στην ετοιμότητα, ακόμα και στην αποφυγή ατυχημάτων, ενώ σε περίπτωση πραγματικού ατυχήματος μια μελέτη διαχείρισης συμβάλλει στην έγκαιρη και σωστή αντιμετώπισή του, συντελώντας ενεργά στη λήψη απόφασης για τη σωστή διαχείριση των πόρων και την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπιση του ατυχήματος και τον μετριασμό των επιπτώσεών του. Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα του υδροδυναμικού μοντέλου FLOW-3DL και ενός μοντέλου πετρελαιοκηλίδας, που αναπτύχθηκαν από τον Τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, καθώς τα θαλάσσια ρεύματα και η τροχιά της πετρελαιοκηλίδας αντίστοιχα είναι απαραίτητα στοιχεία για μια μελέτη εκτίμησης της επικινδυνότητας, παρουσιάζονται δύο μεθοδολογίες εκτίμησης της επικινδυνότητας. Η πρώτη, η οποία αναπτύχθηκε από το πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αποτελείται από ένα μοντέλο βασισμένο στη θεωρία του Bayes και υπολογίζει τη διακινδύνευση ως το γινόμενο της πιθανότητας και της επίπτωσης ενός ατυχήματος. Η δεύτερη μεθοδολογία βασίζεται στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών και υπολογίζει τη διακινδύνευση ως το γινόμενο του ενδεχόμενου κινδύνου και της τρωτότητας της περιοχής. Το αποτέλεσμα αυτών είναι η δημιουργία χαρτών επικινδυνότητας/διακινδύνευσης, που υποδεικνύουν τις πιο πιθανές και τις πιο ευαίσθητες περιοχές έναντι ατυχήματος πετρελαιοκηλίδας. Οι περιοχές που προκύπτουν κοινές και από τις δύο μεθοδολογίες να κινδυνεύουν περισσότερο από ατύχημα πετρελαιοκηλίδας είναι η περιοχή γύρω από το λιμάνι του Πειραιά, οι βορειοδυτικές ακτές της Αίγινας και η περιοχή κοντά στα Ίσθμια.

An oil spill accident is a serious threat for all marine and coastal environments. Several oil spill accidents have occurred worldwide with severe environmental and economical consequences. This is even more true for areas having high environmental, social and/or touristic value, like Saronikos Gulf in Greece. A serious and scientifically rigorous identification of the hazard and risk related to oil slicks is becoming mandatory in order to prevent or mitigate the impact of oil dispersal at sea and adjacent coasts. For this reason, two different methodologies of oil spill risk assessment are implemented at Saronikos Gulf. Saronikos Gulf was chosen as the study area because it includes many ports, one of which is Piraeus, the largest and busiest port in Greece, and therefore it plays an important role in the country’s economy. Besides, there are several beaches and natural protected areas along the coasts of the Saronikos Gulf. Risk assessment of oil spill accidents refers to those actions that include hazard identification and estimation and it can prove to be extremely useful during an emergency management, like an oil spill accident. More specifically, it can help to the phase of planning, mitigation and preparedness of a contingency plan and contribute to the protection of life, property and the environment. An oil spill risk assessment needs the results that are obtained from a hydrodynamic model and an oil spill model, that is the wind currents and the oil spill trajectory. In this project the results from the Flow-3dl hydrodynamic model and the oil spill model that were developed from the researchers of the National Technical University of Athens (NTUA) were used. The first methodology of oil spill risk assessment, which was developed from the researchers of the Bogazici University (BU), is based on a Bayesian Model and the accident risk is considered as the product of accident probability and accident impact. The second one is based on Geographic Information Systems (Gis) and defines the accident risk as a product of hazard and vulnerability. The result of both methodologies is a risk map, where the areas most at risk from oil spill accidents are indicated. The common areas at highest risk between the two methodologies are the coastal areas near Piraeus Port, the north-western coasts of the island of Aegina and north-western end of the Gulf near the town of Isthmia.