Ορεινός Αρκαδικός χώρος: αφηγήσεις τόπου, πολιτισμού και ταυτότητας

Abstract

Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι μέσα από την ανάλυση και «ανάγνωση» του τοπίου, η διαπραγμάτευση της πολιτισμικής συγκρότησης και ταυτότητας του σύγχρονου ορεινού αρκαδικού χώρου. Μια προσπάθεια με απώτερο σκοπό την αντίληψη και αξιολόγηση του πολιτισμικού τοπίου, ως το υπόβαθρο για την καθημερινή κοινωνική δραστηριότητα και επίσης ένα συμβολικό πλαίσιο, μια υποδομή για το φαντασιακό, ως το σύνθετο αποτέλεσμα φυσικών και ανθρώπινων δράσεων που γίνεται αντιληπτό μέσα από συνειδησιακές και ασυνείδητες διαδικασίες. Η επιλογή όμως για ανάλυση των εννοιών της κουλτούρας (culture) και του πολιτισμού, του πολιτισμού και του πολιτιστικού, όπως έχουν χρησιμοποιηθεί στη γεωγραφική επιστήμη και σε συνάρτηση με ευρύτερους θεωρητικούς προβληματισμούς και πρακτικές γεωγραφικές αναλύσεις για τους σκοπούς της μελέτης είναι δυστυχώς αναπόφευκτη για πολλούς λόγους. Με το σκοπό αυτό σε γενικές γραμμές θα εξεταστούν γεωγραφικές θεωρήσεις ανθρώπινων τρόπων ζωής, σκέψης και έκφρασης στο χωρο-χρόνο, αναλυτικά και συνθετικά, συνυφαίνοντας διάφορες πτυχές της ανθρώπινης κοινωνίας (φιλοσοφική, πολιτικο-οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική, ιστορική). Βασικές γεωγραφικές έννοιες, όπως του χώρου, του τόπου, της περιοχής και της ταυτότητας, όπως αυτές διαρθρώνονται και μεταβάλλονται σε συνάρτηση με το πολιτισμικό τους σύστημα στα πλαίσια της διαχρονικής σχέσης του ανθρώπου με το συνολικό του περιβάλλον. Συστήματα συμβολισμού, έκφρασης και αξιολόγησης και η διαφοροποίηση τους στον συγκεκριμένο ορεινό χώρο και σε ιστορικο-κοινωνικά πλαίσια. Η μέθοδος που ακολουθείται στην παρούσα μελέτη είναι εκείνη της επιτόπιας έρευνας με άμεση παρατήρηση. Η ανάγκη συλλογής δεδομένων που αφορούν στην κατανόηση των τοπικών κοινωνιών και των διασυνδέσεών τους με εξωτερικά κέντρα κάθε μορφής, ιδιαίτερα εφόσον επιδιώκεται μια ολική προσέγγιση του αντικειμένου μελέτης, μια προσέγγιση δηλαδή που διερευνά όχι μόνο όλα τα επίπεδα ενός κοινωνικού οργανισμού (οικονομικές, κοινωνικές σχέσεις, ιδεολογία κλπ.) αλλά και τις μεταξύ τους συναρθρώσεις, εντάσσοντας όλο αυτό το σύστημα στα ευρύτερα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά πλαίσια λειτουργίας του, όρισε σαν αναγκαία την εκπόνηση εντατικής και όσο το δυνατόν περισσότερο εκτεταμένης επιτόπιας έρευνας, η οποία δεν περιορίζεται σε απλές ερευνητικές επισκέψεις αλλά στηρίζεται και σε συμμετοχική παρατήρηση που αποσκοπεί στη βίωση καταστάσεων «από μέσα». Κάτι τέτοιο βέβαια προϋποθέτει διαμονή στα χωριά έρευνας για την άμεση παρατήρηση των γεγονότων και των φαινομένων, όταν εκείνα εκδηλώνονται κατά ένα φυσικό τρόπο. Το βασικότερο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι μεγαλύτερη σημασία έχει ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτός ως έννοια ο ορεινός χώρος και τόπος.

This research focuses on the cultural formation and identity of the contemporary mountainous Arcadian space though the analysis and «reading» of the landscape. It is an effort aspiring to the perception and evaluation of cultural landscape, as the background for the daily social activity. It also serves as a symbolic frame, an infrastructure for the imaginary, as the complex result of natural and human activity that can be perceived through conscious and unconscious processes. Unfortunately, for the purpose of research, it is inevitable to distinguish between the terms of culture and civilization, civilization and cultural, as these have been used in the geographic science and in connection with wider theoretical and practical analysis. Briefly, what will be explored are the geographic theories of human way of life, thought and expression in the space-time, both analytically and synthetically, interweaving various aspects of human society (philosophical, politico-economic, social, environmental, historical). Basic geographic terms will be examined such as space, place, region and identity as these are structured and altered in their cultural system in the context of the long-lasting relationship of man and his surroundings. Systems of symbolism, expression and evaluation and their differentiation in the particular mountainous space and historic-social frames will be analyzed. In situ research with direct observation is the method that is followed in the present study. The need to collect data that concerns the comprehension of local societies and their interaction with exterior centers of any form is essential. Particularly, since the aim is an approach of the object of study that investigates not only all the levels of a social organization (economic, social relations, ideology etc.), but their interconnection too, including all this system in a wider social, economic and cultural operational framework, that has determined as necessary the need for intensive and extensive in situ research. Of course, it is assumed that the staying in the researched villages is required, in order to provide the ability for the direct observation of facts and phenomena when these occur in a natural way. The significant focal point that arises is the way that mountainous space and place can be perceived as a concept and a meaning.