Θεμέλια και φιλοσοφικές πτυχές της ερμηνείας Bohm

Abstract

Η θεωρία της κβαντικής μηχανικής και το πρόβλημα της μεταφυσικής-οντολογικής της ερμηνείας έχει σημαδέψει την επιστημολογία και τη φιλοσοφία των επιστημών του εικοστού αιώνα. Η αιτιότητα και η πραγματικότητα στον μικρόκοσμο βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της ατέλειωτης φιλοσοφικής διαμάχης. Στη θετικιστική "ορθόδοξη" ερμηνεία που ουσιαστικά επικράτησε από τη δεκαετία του '30 αντιπαρατέθηκε η ρεαλιστική σχολή, χωρίς να είναι ενιαία αλλά με τον ρεαλισμό να αποτελεί τον κοινό της παρονομαστή. Το 1952 ο Bohm σε συνέχεια των εργασιών του De Broglie διατυπώνει μια εναλλακτική θεωρία, η οποία εισάγει κρυμμένες μεταβλητές και αποκαθιστά την πραγματικότητα και την αιτιότητα στο μικρόκοσμο. Η θεωρία του Bohm, κάτω από την υπόθεση της κβαντικής ισορροπίας, συμφωνεί με τα εμπειρικά δεδομένα της κβαντικής μηχανικής. Είναι όμως μια μη τοπική θεωρία που έρχεται σε σύγκρουση με την ειδική θεωρία της σχετικότητας. Η συζήτηση πάνω στην αιτιότητα, το ρεαλισμό και την τοπικότητα και γενικά τα θεμέλια και οι φιλοσοφικές πτυχές της ερμηνείας του Bohm αποτελούν το αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Για να γίνει όμως αυτή η συζήτηση πρέπει πρώτα να επιχειρηθεί να παρουσιαστεί ο βασικός φορμαλισμός τόσο της ορθόδοξης όσο και της ερμηνείας του Bohm, να παρουσιαστούν οι διαφορετικές φιλοσοφικές προσεγγίσεις και στη συνέχεια να αξιολογηθεί η θεωρία με βάση συγκεκριμένα κριτήρια όπως η επιστημονική επάρκεια, η εσωτερική συνοχή καθώς και η συμβατότητα της με άλλες θεωρίες. Ακόμα αυτή η συζήτηση οφείλει να διαλεχθεί με τα αιτήματα, τα ερωτήματα και τα θεωρήματα που διατυπώθηκαν στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα και να λάβει υπόψιν το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκε η ερμηνεία του Bohm. Αυτή η συζήτηση ούτε είναι, ούτε προσδοκεί να είναι ουδέτερη στη διαμάχη της κβαντικής μηχανικής αλλά η κρίση και η αξιολόγηση γίνεται από τη σκοπιά του ρεαλισμού και του υλισμού.

The theory of quantum mechanics and the problem of its metaphysical-ontological interpretation has played significant role in epistemology and in philosophy of sciences of the twentieth century. Causality and reality in microcosm are placed in the centre of this endless philosophical controversy. Realists, although not unified, have objected to the positivistic Copenhagen interpretation which has prevailed since the decade of the '30s. In 1952 Bohm, following De Broglie's earlier work, postulated an alternative theory which proposes hidden variables and restores the causality and reality in the microscopic level. Bohm's theory along with the quantum equilibrium hypothesis agrees with the empirical predictions of quantum mechanics. But on the other hand it is a non local theory which comes into conflict with the special relativity. Discussion over the matter of causality, realism, locality and generally about the foundations and the philosophical aspects of Bohm's interpretations, is the object of this essay. Before that, in order to make this discussion, we have to expound the basic formalism both of Copenhagen interpretation and Bohm's, present the different philosophical approaches and subsequently appreciate Bohm's thery according to specific criteria like those of empirical adequacy, internal consistency and compati bility with other theories. This discussion has to come into terms in a dialectic way with the demands, the questions and the theorems which have been put forward during the previous century and to take into account the historical background on which Bohm's theory has been developed. This discussion it is not neutral and we have not such an intention. On the contrary its perspective and point of evaluation rests on the grounds of realism and materialism.