Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης

Abstract

Ένα από τα τελευταία όπλα για την άσκηση ενεργής πολεοδομικής πολιτικής στην Ελλάδα αποτελεί και η εισαγωγή του θεσμού της Μ.Σ.Δ. Μέσα από αυτή τη μελέτη θα γίνει μια ανάλυση του θεσμού αυτού, ειδικά όσον αφορά τις ανάγκες εισαγωγής του, το πώς χρησιμοποιήθηκε αυτό το πολεοδομικό εργαλείο μέσα από την νομοθεσία, το ποιά προβλήματα Συνταγματικότητας συνάντησε, το πώς εξελίχθηκε, πώς μεταλλάχθηκε μέσα στο χρόνο, το ποια είναι η σημερινή του μορφή και τέλος να γίνει μια αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που έφερε και -γιατί όχι- να προταθούν κάποια μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να βελτιώσουν το θεσμό. Η μελέτη μας ξεκινάει κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή της εξέλιξης των μεγάλων Ελληνικών αστικών κέντρων (κυρίως της Αθήνας), αναλύοντας το πως αναπτύχθηκαν και ποια είναι η σημερινή τους μορφή. Αναπτύσσονται οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την εικόνα και γίνεται παράλληλα αναφορά και στην αντίστοιχη νομοθεσία που οδήγησε σε αυτή την κατάσταση (νομοθεσία περί σχεδίων πόλεων, απαλλοτριώσεις, οικοδομικοί κανονισμοί, προστασία αρχαιοτήτων και λοιπών μνημείων). Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στο Σύνταγμα του 1975 , τις αναθεωρήσεις που υπέστη και τα νέα δεδομένα που αυτό έφερε στα πολεοδομικά δεδομένα της χώρας και αναπτύσσονται τα άρθρα 24 (περί προστασίας φυσικού, πολιτιστικού, πολιτισμικού περιβάλλοντος) και 17 (περί προστασίας ατομικής περιουσίας και θεραπεία σε περίπτωση ζημίας λόγω Δημόσιου συμφέροντος). Αυτά τα δύο άρθρα αποτέλεσαν την απαρχή για μια αναθεώρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας όπως για παράδειγμα την εισαγωγή της προσφοράς σε γη και χρήμα όσων περιοχών εντάσσονται στο σχέδιο πόλης εκ μέρους των ιδιοκτητών. Μέρος αυτής της πολεοδομικής αναθεώρησης είναι και η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης. Έπειτα, αναλύουμε τον πρώτο νόμο σχετικά με τη Μ.Σ.Δ., το Ν.880/1979. Εκεί αναφέρονται οι κατηγορίες βαρυνόμενων και ωφελούμενων ακινήτων καθώς και άλλα θέματα σχετικά με τη μεταφορά. Στη συνέχεια μελετάμε τα π.δ/τα 470/1979 και 510/1979 που βγήκαν σε εφαρμογή του αναφερόμενου νόμου. Παράλληλα, αναφέρονται και όλες οι τροποποιήσεις που γίνονται στον αρχικό νόμο μέχρι να φτάσουμε στις προσφυγές που έγιναν στο Σ.τ.Ε. με ερώτημα τη Συνταγματικότητα διατάξεων του νόμου αυτού. Αποτέλεσμα αυτών των προσφυγών είναι η έκδοση αποφάσεων με χαρακτηριστικότερη την απόφαση της Ολομέλειας του Σ.τ.Ε με τον αριθμό 1071/1994 με την οποία κρίνεται Αντισυνταγματικός ο Ν.880/1979 στο σύνολο του. Η κεντρική διοίκηση αναγκάζεται μετά από αυτό να εκδώσει την Εγκύκλιο 21 του 1994 με την οποία ζητάει από τις αρμόδιες αρχές να σταματήσουν να εκδίδουν τίτλους Μ.Σ.Δ. και να μην εκδίδονται πλέον οικοδομικές άδειες κάνοντας χρήση αυτού του θεσμού. Ύστερα από ένα σύντομο χρονικό διάστημα και με έντονες πολιτικές ζυμώσεις, εκδίδεται ο Ν.2300/1995 με τον οποίο επανακαθορίζεται και επανανομοθετείται ο θεσμός της Μ.Σ.Δ. Δυστυχώς όμως μετά από λίγους μήνες και έπειτα από νέες προσφυγές πολιτών στο Σ.τ.Ε., κρίθηκε και αυτός ο νόμος αντισυνταγματικός. Χαρακτηριστικότερες από αυτές τις αποφάσεις είναι οι με αριθμό 4572/1996, 4573/1996 και 6070/1996 που για ακόμα μια φορά αναγκάζουν τη πολιτεία να εκδώσει την Εγκύκλιο 5 του έτους 1997 με την οποία αναστέλλει εκ νέου την εφαρμογή του θεσμού. Ύστερα από αρκετά χρόνια πολιτικών πιέσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων (μέχρι και το Σύνταγμα χρειάστηκε να τροποποιηθεί ώστε να χρησιμοποιηθεί η Μ.Σ.Δ. ως τρόπος αποζημίωσης για τα ρυμοτομούμενα ακίνητα), εκδίδεται ο Ν.3044/2002 με τον οποίο επανατίθεται σε εφαρμογή ο θεσμός της Μ.Σ.Δ. Σε συνέχεια αυτού εκδίδονται και άλλα Προεδρικά Διατάγματα που καθορίζουν το τρόπο εφαρμογής του θεσμού. Δυστυχώς όμως και αυτή τη φορά, ύστερα από προσφυγές πολιτών στο Σ.τ.Ε. ορισμένες διατάξεις και αυτού του νόμου κρίθηκαν αντισυνταγματικές με αποτέλεσμα και πάλι να εκδοθεί νέα εγκύκλιος η οποία θέτει περιορισμούς στην εφαρμογή του θεσμού. Προς το τέλος της μελέτης μας γίνεται αναφορά και στον τρόπο εφαρμογής του θεσμού σε άλλα κράτη, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην περίπτωση της Κύπρου. Η παρούσα εργασία κλείνει με τα συμπεράσματά μας από τη μελέτη του θεσμού καθώς και με προτάσεις που αφορούν στην αλλαγή ορισμένων σημείων που θα βελτίωναν την εφαρμογή του ή και ακόμα και στη δημιουργία νέων εφαρμογών που θα έδιναν ακόμα μεγαλύτερη ευχέρεια στη διαχείριση πολεοδομικών θεμάτων. Αυτός θα λέγαμε ότι είναι ο σκελετός της μελέτης μας, στην οποία αναπτύσσουμε αναλυτικά κάθε νόμο που αφορά το θεσμό και προσπαθούμε να φωτίσουμε κάθε σκοτεινή πτυχή αυτών, προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε τους λόγους που οδήγησαν σε αυτού του είδους τη θεσμοθέτηση. Καθώς για την ολοκλήρωση της μελέτης έγινε μια τεράστια έρευνα από πλευράς χρόνου, όλο το πρωτογενές υλικό της έρευνας υπάρχει εντός του συνοδευτικού CD, ώστε όποιος θελήσει να έχει άμεση πρόσβαση σε αυτό και να συνεχίσει την έρευνά του. Στο τέλος της έντυπης έκδοσης υπάρχει αναλυτικός κατάλογος με όλα τα επιπλέον στοιχεία που περιέχει το CD (την ίδια τη μελέτη, την παρουσίαση, τη νομοθεσία, τις αποφάσεις του Σ.τ.Ε., τα σχετικά άρθρα, τη βιβλιογραφία κ.τ.λ.π).