Οικονομική αποτίμηση δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου στον Κηφισό ποταμό

Abstract

Τα τελευταία χρόνια, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και το αυξημένο ενδιαφέρον για την ποιότητα ζωής στις πόλεις, έχουν συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση και ανάδειξη του νερού. Προς αυτή την κατεύθυνση, επαναπροσδιορίζονται τα ρέματα ως ανοικτά δίκτυα απορροής και βιολογικού καθαρισμού των υδάτων και εντάσσονται σε διαμορφώσεις αστικών πάρκων. Ο Κηφισός αποτελεί τον σημαντικότερο ποταμό της Αττικής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο ποταμός πηγάζει από το φυσικό κόμβο των ορέων Πεντέλης και Πάρνηθας και διχοτομεί την πρωτεύουσα μέχρι την εκβολή του στο Φαληρικό όρμο, στο Σαρωνικό. Σε αυτόν οφείλεται το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού πλούτου της πρωτεύουσας, ενώ στην ανθρώπινη επέμβαση οφείλεται η αισθητική υποβάθμιση του. Αντικείμενο της εργασίας αποτελεί η οικονομική αποτίμηση της δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου στον Κηφισό στο τμήμα μεταξύ του ρέματος Χελιδονούς και του ρέματος της Πύρνας. Για τον προσδιορισμό της οικονομικής αξίας δημιουργίας του πάρκου, λήφθηκαν υπόψη οι απαντήσεις των κατοίκων διαφόρων περιοχών της Αττικής που έλαβαν μέρος σε έρευνα με ερωτηματολόγια, με την εφαρμογή της Μεθόδου Υποθετικής Αξιολόγησης. Η χρηματική αποτίμηση της αξίας του πάρκου στηρίχθηκε στην προθυμία των νοικοκυριών διαφόρων περιοχών της Αττικής να συνεισφέρουν με μια ετήσια εθελοντική εισφορά για 5 έτη στο Φορέα Διαχείρισης και Ανάπλασης του Κηφισού και των παραχειμάρρων του προκειμένου να προχωρήσει στη δημιουργία του πάρκου. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της εργασίας πραγματοποιήθηκε πρωτογενής έρευνα με ερωτηματολόγια, τα οποία συμπληρώθηκαν με τηλεφωνική συνέντευξη από κατοίκους στην Κηφισιά, τις Αχαρνές, τη Μεταμόρφωση αλλά και από κατοίκους πιο απομακρυσμένων περιοχών σε σχέση με τον ποταμό: Γλυφάδα, Ζωγράφου και Πειραιά. Η μεταπτυχιακή εργασία χωρίζεται στα εξής κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα γενικά στοιχεία του ποταμού από τις πηγές του έως τις εκβολές του, η βιοποικιλότητα του Κηφισού, το θεσμικό καθεστώς προστασίας του και η ιστορική αναδρομή του από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Στο δεύτερο κεφάλαιο δίνονται οι βασικές αρχές της επιστήμης της περιβαλλοντικής οικονομίας. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη μέθοδο Υποθετικής Αξιολόγησης (CVM) που αποτελεί και τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα έρευνα. Στο κεφάλαιο αυτό επίσης παρουσιάζονται παραδείγματα διαχείρισης ποταμών σε αστικά κέντρα από το διεθνή χώρο. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται θεωρητικά στοιχεία, οδηγίες υλοποίησης μιας έρευνας με ερωτηματολόγιο, η μέθοδος κατασκευής του ερωτηματολογίου, η επιλογή του πληθυσμού, ο καθορισμός του δείγματος, της δειγματοληπτικής μεθόδου κτλ., καθώς και τα στάδια της έρευνας με ερωτηματολόγιο. Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφεται η πραγματοποιηθείσα έρευνα για την αποτίμηση της αξίας δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου στον Κηφισό. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται αναλυτικά η δομή του ερωτηματολογίου και τα αποτελέσματα της παραμετρικής και μη παραμετρικής μεθόδου επεξεργασίας με βάση τα οποία υπολογίζεται ότι η τελική παρούσα αξία της εθελοντικής πληρωμής των νοικοκυριών της Αττικής, για διάρκεια 5 ετών, κυμαίνεται από 158.600.000€ έως 160.000.000€, μέγεθος που αντανακλά τη συνολική οικονομική αξία του πάρκου για τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου. Η σημασία του υπολογισμού της παρούσας αξίας του πάρκου της περιοχής μελέτης είναι μεγάλη και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό «εργαλείο» για τη βελτίωση της κατάστασης του ποταμού, καθώς αποτιμά, σε χρηματικούς όρους, την περιβαλλοντική και κοινωνική αξία της βελτίωσης της κατάστασης του ποταμού.

In recent years, environmental awareness and the increasing interest to improve quality of life in modern cities have played an important role to water resources management. Towards this direction, rivers flowing through cities are redefined as important water bodies and are recreated as urban parks. Kifisos River constitutes the most important river of Athens, from ancient times till nowadays. The river flows from Penteli and Parnitha mountains and divides Athens till the estuary of Faliron area (Saronikos bay). The river provides several benefits to the city of Athens; yet, human activities have resulted in the deterioration of the river. This thesis aims at estimating the economic value of proposed project, namely the creation of a metropolitan park at Kifisos riverside, in an area between Chelidonous and Pyrnas streams. For this purpose, a survey was conducted using an environmental valuation technique, namely the Contingent Evaluation Method (CVM). The population of interest comprised residents from different municipalities of Athens adjacent to the proposed Park (Kifisia, Acharnes, Metamorfosi), as well as from distant areas (Zografou, Glyfada, Peraues).