Διαχείριση της παράκτιας περιοχής του Αμβρακικού Κόλπου

Abstract

Στη διπλωματική εργασία με θέμα: «Διαχείριση της παράκτιας περιοχής του Αμβρακικού Κόλπου» γίνεται μία προσπάθεια προσέγγισης της παράκτιας ζώνης του Αμβρακικού Κόλπου, στηριζόμενη πάντοτε στην αρχή της αειφόρου ανάπτυξης. Η εργασία στηρίζεται στις έννοιες «κοινωνική συνοχή», «εδαφική συνοχή», «χωρική διακυβέρνηση», «Κυβέρνηση vs διακυβέρνηση – government vs governance», χωρίς να αναφέρεται απευθείας σε αυτές. Επίσης, στηρίζεται στις κοινοτικές προσεγγίσεις του Σχεδίου Ανάπτυξης Κοινοτικού Χώρου, της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών, των μειονεκτικών περιοχών και της διασυνοριακής συνεργασίας. Έτσι, η έννοια «παράκτια ζώνη» αποτελεί σήμερα αυτοτελή εννοιολογική κατηγορία τόσο στην αναπτυξιακή θεωρία όσο και στις πολιτικές της Ε.Ε.. Η Ελλάδα, που είχε κάθε λόγο να έχει επιβάλλει στην Ε.Ε. ειδικές πολιτικές για τις παράκτιες ζώνες, από την αρχή της ένταξής της στην Ε.Ε., δεν το έκανε. Οι συνέπειες αυτής της μακροχρόνιας πολιτικής στον παράκτιο χώρο είναι σημαντικότατες τόσο στο χωροταξικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα όσο και στο περιβάλλον. Σήμερα, η Ελλάδα θα πρέπει εκείνη να αναπτύξει ενεργητικές πρωτοβουλίες, απαιτήσεις και χρηματοδοτικά μέσα με στόχο την αντιμετώπιση των ζητημάτων που εγείρει ο παράκτιος χώρος. Έτσι, λοιπόν, στην 1η ενότητα της εργασίας εξετάζονται, γενικά, οι παράκτιες ζώνες τόσο από τη σκοπιά του χωροταξικού σχεδιασμού, όσο και από τη σκοπιά της διαχείρισης του περιβάλλοντός τους, ενώ, γίνεται και μια κριτική αποτίμηση της κατάστασης του περιβάλλοντος στην Ελλάδα με αναφορές σε χαρακτηριστικά παραδείγματα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών. Εξειδικεύοντας, όμως, στη 2η και 3η ενότητα της εργασίας, στην ανάλυση και αξιολόγηση των χαρακτηριστικών της παράκτιας ζώνης του Αμβρακικού Κόλπου, διαπιστώθηκε πως ο τρόπος άρθρωσης του τοπικού προγραμματισμού και σχεδιασμού με τα ανώτερα επίπεδα και τους τοπικούς φορείς διαχείρισης έχουν πολλές αδυναμίες κατανόησης και κατάλληλης προσέγγισης της παράκτιας ζώνης. Ο αναπτυξιακός προγραμματισμός και ο χωροταξικός – πολεοδομικός σχεδιασμός υπόκεινται στο πλαίσιο αυτών των αδυναμιών και, όπως είναι αναμενόμενο, δεν παράγουν το επιθυμητό οικονομικό, κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αποτέλεσμα. Εντούτοις, εύλογη μπορεί να χαρακτηριστεί η εμπειρία από την εφαρμογή μεμονωμένων δράσεων , η οποία είναι δυνατό να χρησιμεύσει σε μεγάλο βαθμό για την ουσιαστική ενσωμάτωση της «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών» στα Σχέδια Ανάπτυξης της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και Ηπείρου στο πλαίσιο εφαρμογής της 4ης Προγραμματικής Περιόδου. Εν συνεχεία, στην 4η ενότητα της εργασίας συναντούμε την πρόταση για την παράκτια ζώνη του Αμβρακικού Κόλπου, η οποία στηρίζεται στην ενιαία αντιμετώπιση των παρεμβάσεων για την 4η Προγραμματική Περίοδο. Η Χωρική Αναδιάρθρωση - Συνοχή της Παράκτιας Ζώνης του Αμβρακικού Κόλπου, η Αναπτυξιακή Διάρθρωση της Παράκτιας Ζώνης του Αμβρακικού Κόλπου και η Περιβαλλοντική προστασία και ανάδειξη της Παράκτιας Ζώνης του Αμβρακικού Κόλπου αποτελούν τις συνιστώσες – Γενικούς Στόχους των παρεμβάσεων που προτείνονται στην περιοχή. Οι συγκεκριμένοι Γενικοί Στόχοι ικανοποιούν πλήρως τη φιλοσοφία της Πρότασης η οποία έχει να κάνει με την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, την εξάλειψη των δυσμενών επιπτώσεων από την ύπαρξη μειονεκτημάτων και κινδύνων στην περιοχή και την αναγκαία αποδοχή - από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και τους κατοίκους – ότι η περιοχή αποτελεί «μια ενιαία χωρική ενότητα – ολότητα» και ότι πρέπει να μελετάται, να αξιολογείται και να αντιμετωπίζεται ως «ενιαίο και ολοκληρωμένο σύστημα». Για να είναι δυνατή η ολοκληρωμένη προσέγγιση των παρεμβάσεων – προτάσεων χρειάστηκε να αξιοποιηθούν οι αναπτυξιακές κατευθύνσεις του Ε.Σ.Π.Α., οι αναπτυξιακές - περιβαλλοντικές - χωρικές κατευθύνσεις των Προγραμματικών κειμένων του Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α., των Π.Π.Χ.Σ.Α.Α., των Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α. για τον Τουρισμό, τη Βιομηχανία και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.), των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της νέας Προγραμματικής Περιόδου, των Διεθνών Συμβάσεων και της «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών» (ΟΔΠΖ). Τέλος, παρατίθενται μια σειρά από συμπεράσματα, δίνοντας έμφαση στην αυριανή κοινή χωροταξική πολιτική, η οποία προωθείται επίμονα από την Ε.Ε. καθώς οι πολιτικές και οι πόροι που διατίθενται δεν έχουν την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα στην κοινωνική συνοχή, στην ανεργία, στην τοπική παραγωγή, και στην προσαρμογή και εξειδίκευση στα τοπικά περιβάλλοντα των παράκτιων ζωνών. Πρέπει να κατευθυνθούμε προς αυτή την προοπτική, να συμβάλλουμε στην προώθησή της και να προτείνουμε ειδικές δράσεις προσαρμοσμένες στο χαρακτήρα και τις ιδιαιτερότητες του παράκτιου χώρου. Με την προώθηση της νέας έννοιας της εδαφικής συνοχής ο παράκτιος χώρος αναμένεται να βρεθεί στον στρατηγικό προσανατολισμό των κοινοτικών πολιτικών.