Διερεύνηση Μεθοδολογιών Υπολογισμού Υδατικού Αποτυπώματος - Εφαρμογή στην Πεδιάδα Μεσσαράς

Abstract

Το νερό είναι ένας φυσικός πόρος με ζωτικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου από την αρχή της ιστορίας του, που λόγω της πληθυσμιακής αυξησης,των κλιματικών αλλαγών και της συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης, αντιμετωπίζεται τα τελευταία χρόνια ως φυσικός πόρος σε ανεπάρκεια. Γίνεται έτσι επιτακτική η ανάγκη για πιο ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας αναπτύχθηκε η έννοια του Υδατικού Αποτυπώματος. Ο δείκτης αυτός εισήχθη το 2002 από τον A.Y. Hoekstra. Το Υδατικό Αποτύπωμα ενός προϊόντος ορίζεται ως ο συνολικός όγκος νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή του προϊόντος αυτού. Μπορεί επίσης να οριστεί το ΥΑ για έναν καταναλωτή ή μια συγκεκριμένω γεωργαφική περιοχή. Για τον υπολογισμό του ΥΑ έχουν προταθεί δύο μέθοδοι: η πρώτη προτάθηκε από τους Hoekstra και Chapagain το 2008. Η δεύτερη, από τους Ridoutt και Pfister, αναπτύχθηκε μετέπειτα και εστιάζεται περισσότερο στην λειψυδρία και στον τοπικό χαρακτήρα αυτής. Στην παρούσα εργασία γίνεται εφαρμογή της μεθόδου Ridoutt - Pfister στην πεδιάδα της Μεσσαράς στην Κρήτη. Η περιοχή της Μεσσαράς αποτελεί μια από τις πλέον εξελιγμένες γεωργικές περιοχές της Ελλάδας, με κυριότερο καλλιεργούμενο είδος την ελιά. Σήμερα η περιοχή αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα πτώσης της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα και υπάρχει δυσκολία στην κάλυψη των αρδευτικών αναγκών των καλλιεργειών. Για αυτό το πρόβλημα της αρδευτικής ανεπάρκειας έχει προταθεί λύση, η οποία περιλαμβάνει αναδιάρθρωση των αρδευόμενων εκτάσεων και καλλιεργούμενων ειδών αλλά και εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων δικτύων. Στα πλαίσια της παρούσης εργασίας, υπολογίζεται το ΥΑ των υπάιθριων και υπό κάλυψη καλλιεργειών της Μεσσαράς τόσο για την υφιστάμενη όσο και για την προτεινόμενη κατάσταση, με χρήση της μεθοδολογίας Ridoutt - Pfister. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν αξιολογούνται και εν συνεχεία συγκρίνονται με αυτά που έχουν προκύψει κατά Hoekstra - Chapagain, ώστε να βρεθεί αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των δύο μεθόδων. Συγκρίνονται επίσης τα αποτελέσματα κατά Ridoutt - Pfister των δύο καταστάσεων (υφιστάμενης - προτεινόμενης) από πλευράς διαχείρισης υδατικών πόρων. Μέσα από τις αναλύσεις που εγιναν και την σύγκριση μεταξύ των δύο μεθόδων, συμπεραίνεται τελικά ότι το ΥΑ είναι ένας πολύ χρήσιμος δείκτης, που δίνει πληροφορίες τόσο για την αειφορία της διαχείρισης υδατικών πόρων όσο και για την προοπτική που έχει κάθε καλλιέργεια/προϊοόν να συνεισφέρει στη λειψυδρία μιας περιοχής. Υπάρχουν όμως ακόμα πολλά περιθώρια έρευνας ώστε ο δείκτης να εμφανιστεί βελτιωμένος και πιο αξιόπιστος στο μέλλον.

Water as a natural resource has played a major role in human lives since the existence of mankind. Nowadays, the pressure on freshwater resources is intensifying rapidly with population growth, climate change and continuing economic development, causing freshwater to become a scarce natural resource in many places. There is thus an urgent need for better management of the planet's water resources. In order to achieve a better water resource management, the Water Footprint concept was developed. The concept was introduced in 2002 by A.Y. Hoekstra. The Water Footprint of a product is defined as the total volume of freshwater used to produce the product. The WF can also be defined for a consumer or a specific geographic area. In order to calculate the WF, two different methods have been proposed: the first one was suggested by Hoekstra nad Chapagain in 2008. The second one was developed later by Ridoutt and Pfister and focuses more on water scarcity and its local character. In this study, the Ridoutt - Pfister method is applied to the Messara valley in Crete. The area of Messara is considered to be one of the most developed agricultural areas of Greece. The main crop grown in Messara is olive. Today the region faces a serious problem concerning the quantity of groundwater resources and there is difficulty in meeting the irrigation needs of crops. A solution has been suggested to solve the area's irrigation problem, which includes restructuring of the irrigated land and cultivated species as well as modernization of the existing networks. As a part of this study, we calculate the WF of open and covered crop systems in Messara, both for the existing and for the proposed situation, using the methodology of Ridoutt - Pfister. The results are evaluated and then compared with those obtained by the Hoekstra - Chapagain method to see if there is any correlation between the two methods. A comparison is also made between the existing and the proposed situation (based on the results by Ridoutt - Pfister) in terms of water resources management. The conclusions drawn show that the WF is a very useful indicator that gives information about both the sustainability of water resources management and a product's potential to contribute to water scarcity. However, it becomes clear that there is a need for further research in order for the indicator to appear improved and more reliable in the future.