Βιομηχανική επικινδυνότητα και πολεοδομικές-χωροταξικές παρεμβάσεις

Abstract

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η ανάπτυξη πολυκριτηριακής μεθόδου λήψης αποφάσεων για τον σχεδιασμό χρήσεων γης περιοχών που είναι παρακείμενες σε επικίνδυνες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως υπαγορεύεται από το άρθρο 12 της ΚΥΑ 12044/613/2007 ΦΕΚ 376/19.3.2007 και της οδηγίας SEVESO ΙΙ.

Ο σχεδιασμός χρήσεων γης είναι ένα πρόβλημα λήψης αποφάσεως πολλαπλών και αντικρουόμενων στόχων. Εκτός από τα θέματα ασφαλείας του πληθυσμού, άλλα ζητήματα, όπως πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και διάφορα κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια, όπως η εκμετάλλευση, η έλλειψη και το κόστος της γης, τα οφέλη για τις τοπικές κοινότητες, οι οικονομικές συνέπειες των επιπτώσεων από ένα βιομηχανικό ατύχημα μεγάλης έκτασης κλπ αποτελούν πρόσθετους στόχους. Η πολυ-κριτηριακή αυτή διάσταση του προβλήματος αντιμετωπίστηκε στον χαρακτηρισμό του επιπέδου ευπάθειας των χρήσεων γης με την εφαρμογή της μεθόδου ELECTRE TRI. Επιλέχτηκε η συγκεκριμένη μεθοδολογία, επειδή χρησιμοποιείται για την κατηγοριοποίηση ενός συνόλου εναλλακτικών περιπτώσεων σε προκαθορισμένες κατηγορίες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το σύνολο των εναλλακτικών περιπτώσεων είναι τα είδη των χρήσεων γης, ενώ οι προκαθορισμένες κατηγορίες είναι τα επίπεδα ευπάθειας των χρήσεων γης. Επιλέχτηκαν 4 επίπεδα ευπάθειας, ώστε να αντιστοιχούν στις 3 ζώνες προστασίας, που ορίζονται από την εφαρμογή της νομοθεσίας στην παρακείμενη περιοχή των «επικίνδυνων» εγκαταστάσεων, συν την περιοχή εκτός των ζωνών. Σε γενικές γραμμές, τα επίπεδα αυτά κυμαίνονται από τους λιγότερο ευαίσθητους πληθυσμούς, με επίπεδο ευπάθειας 1, ως το επίπεδο ευπάθειας 4 για τους περισσότερο ευαίσθητους πληθυσμούς. Η ταξινόμηση των χρήσεων γης στα 4 επίπεδα ευπάθειας πραγματοποιήθηκε βάσει 10 κριτηρίων και την εφαρμογή της ELECTRE TRI.

Η πολυ-κριτηριακή μεθοδολογία που αναπτύχθηκε επεξεργάζεται πληροφορίες σχετικές με τις υπάρχουσες, θεσμοθετημένες ή/και προτεινόμενες χρήσεις γης στις παρακείμενες περιοχές βιομηχανικών εγκαταστάσεων που υπάγονται στην οδηγία SEVESO II. Συγκρίνοντας την επικινδυνότητα των εν λόγω εγκαταστάσεων με το επίπεδο ευπάθειας της εξεταζόμενης χρήσης γης ή του υφιστάμενου ή προτεινόμενου χωροταξικού / πολεοδομικού σχεδιασμού οδηγεί στο συμπέρασμα του εάν είναι συμβατή η εξεταζόμενη χρήση γης ή ο χωροταξικός / πολεοδομικός σχεδιασμός με τις παρακείμενες επικίνδυνες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή η προτεινόμενη SEVESO II εγκατάσταση με τις υφιστάμενες ή/και θεσμοθετημένες χρήσεις γης. Έτσι, βοηθά τον χρήστη της μεθοδολογίας στην λήψη αποφάσεων σχετικά με τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό περιοχών πλησίον SEVESO II βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Επειδή η ανάγκη για τη δημιουργία της προέκυψε από το άρθρο 12 της οδηγίας SEVESO II, πήρε το όνομά της από τον τίτλο του εν λόγω άρθρου ως μεθοδολογία Σχεδιασμού Χρήσεων Γης (ΣΧΓ).

The scope of this thesis is the development of a multi-criteria decision making methodology that is suitable for assisting land use planning in the vicinity of hazardous installations, as required by article 12 of the JMD 12044/613/2007 G.G. 376/19.3.2007 and SEVESO ΙΙ Directive.

Land use planning is a decision problem of multiple and conflicting objectives. Apart of population safety, other issues such as the potential environmental impacts and various socio-economic criteria comprise additional objectives. Examples of socio-economic criteria are the exploitation, scarcity and cost of land, the benefits to local communities and the economic impacts of a major industrial accident. The multi-criteria dimension of this problem was addressed in the assessing of the vulnerability level of land-use types by the application of the ELECTRE TRI method. ELECTRE TRI is used to categorize a set of alternatives into predefined categories based on multiple selection criteria. In this case, the alternatives are the types of land-uses and the set of predefined classes are the levels of vulnerability of land uses. Four levels of vulnerability were chosen to correspond to the 3 protection zones, defined by the application of legislation in the adjacent area of “dangerous” facilities, plus the area outside the zones. In general, these levels range from less sensitive populations, with a level of vulnerability 1, to vulnerability level 4 for the most vulnerable populations. The classification of land uses in the 4 levels of vulnerability was based on 10 criteria and the implementation of the ELECTRE TRI method.

The multi-criteria methodology that was developed processes information related to existing, statutory and / or proposed land-uses in the adjacent areas of industrial installations covered by Directive SEVESO II. Comparing the risk of these installations with the level of vulnerability of the land uses under consideration or the existing or proposed spatial / urban planning, leads to the conclusion: whether the land uses under consideration or the proposed spatial / urban planning are compatible with the adjacent “dangerous” industrial installations or, whether the proposed new SEVESO II installation is compatible with the existing and / or statutory land uses. Therefore, the user of the methodology is assisted in decision making related to spatial and urban planning of areas near SEVESO II installations. Since the need for the development of the methodology resulted from Article 12 of the SEVESO II directive, it is named after the title of this article as “Land-Use Planning Methodology”.